venerdì, settembre 25, 2009

Nain a'r Gath

A, do, mi gafodd Nain syndod o’m gweld heddiw wrth i’r car dynnu i fyny ar y dreif. Newydd ddod nôl oedd hi ei hun, wedi bod yn nôl sglods a ‘sgod o Borth i hi a Grandad, felly mi es i mewn. Am ryw reswm roedd wedi cael un pysgodyn yn ormod, camgymeriad y ddynas siop jips, felly roedd tri ohonynt ac fe’m gorfodwyd i eistedd lawr am ginio â hwy. Colli 10 pwys mewn mis, dywedasoch? Ddim ffiars, ar y rêt yma.

P’un bynnag, felly y bu wrth i Nain roi’r hanes am y gath i mi. Mae ‘na gath yn dod i’r ardd acw ers ychydig wythnosau, mae o’n dod at y drws pan fydd Nain yno ac yn mewian isio bwyd. Bydd hithau yn bur ddwl yn rhoi bwyd iddi, wrth i’r diawl beth hysian arni, ond yn fodlon iawn ar fwyta’r bisgedi a pha beth bynnag arall y caiff – pysgodyn oedd heddiw, wrth gwrs.

“Dydi rhywbeth ddim yn iawn am y gath ‘na” meddai Nain, fel petai ganddi sgitsoffrenia.

Er bod cathod yn handi iawn am ddychryn y llygod mawr, fel y canfûm yn Grangetown, mae’n gas gen i gathod. Mae pawb naill ai’n un am gi neu’n un am gath – mae cath y fath o anifail sy’n ymylu ar haeddu cael ei cham-drin. Sgymans parasitig ydyn nhw, slieibyns sleimllyd sy’n edrych orau ar deiar ffôr bai ffôr.

Mi fethodd doethineb Nain heddiw, fodd bynnag. Y ‘berl’ oedd:

Mae rhywun yn gwneud rhywbeth os oes yn rhaid iddyn nhw, a ddim yn boddran yddyrwais. Dyna ydi bywyd, de.

Anwiredd ydi bod pobl yn mynd yn ddoethach wrth iddyn nhw fynd yn hŷn.

giovedì, settembre 24, 2009

Aberconwy

Mi fyddaf yn onest; o ystyried yr holl ffactorau perthnasol dwi o’r farn mai Aberconwy fydd etholaeth fwyaf diddorol Cymru yn ystod yr etholiad nesaf. Mae hi’n etholaeth gwbl newydd, sy’n gyferbyniad rhwng cefn gwlad Cymraeg ei hiaith cenedlaetholgar a’r arfordir Seisnigaidd ei iaith a’i wedd. Roedd y rhan ddeheuol wedi’i chynrychioli gan genedlaetholwyr ers 1974, a’r gogledd gan y Ceidwadwyr ers oes pys cyn 1997, nes i Lafur ennill y flwyddyn honno, ac yn y Cynulliad gan Blaid Cymru rhwng 1999 a 2003 a Llafur rhwng 2003 a 2007. Ond tawel iawn ydi Llafur am ei gobeithion yma.

Yr hyn sydd fwyaf diddorol i mi ydi mai dyma’r frwydr gyntaf sy’n gosod Plaid Cymru yn erbyn y Ceidwadwyr ar lefel San Steffan ers ugain mlynedd (Ynys Môn yn ’87), ar adeg lle y mae Llafur ar drai ac mai’r ddwy blaid hynny sy’n elwa, yn ddigon cyfartal yng Nghymru, o’i dirywiad.

Ac mae digon o arfau gan y ddwy blaid – heb amheuaeth mae gan y ddwy bellach beiriannau pleidiol effeithlon iawn yng Nghymru; fe fydd yn ymgyrch frwd a slic. Ond cyn sôn am y cystadleuwyr, beth am yr also rans?

Yn gyntaf, y Democratiaid Rhyddfrydol. Pwy sydd ddim yn cofio’r gornestau lu rhwng yr hen Ryddfrydwyr a’r Ceidwadwyr yn hen etholaeth Conwy (heblaw amdanaf i, sy’n rhy ifanc wrth gwrs!)? Nid pleidlais ryddfrydol mohoni yn y bôn ond pleidlais wrth-Geidwadol. Cronnwyd honno gan Betty Williams a’r blaid Lafur ym 1997, ac ers hynny dydi’r Democratiaid Rhyddfrydol ddim yn rym yma. O hawlio traean o bleidlais Conwy yn ’97, ddeng mlynedd yn ddiweddarach ac ar ffurf Aberconwy, llwyddodd y blaid ennill llai na 10% o’r bleidlais.

Mae Llafur yn wahanol. Mae rhannau o’r etholaeth sy’n gynefin digon naturiol iddi, ond fel y gwyddom erbyn hyn mae’r ardaloedd hynny’n prinhau ac yn troi oddi wrth y blaid. Yn 2007, llwyddodd Llafur i ennill llai na chwarter y bleidlais, llawer llai na’r Ceidwadwyr a Phlaid Cymru, er mae’n rhaid cydnabod i hynny ddigwydd ag ymgeisydd a ystyriwyd yn wan iawn.

Ond dangosai 2007 rywbeth arall, sef y gallai Plaid Cymru ennill yma. ‘Sdim dwywaith am y peth, enillodd Plaid Cymru yn llawer haws na’r disgwyl mewn sedd yr oedd y Ceidwadwyr yn disgwyl ei hennill – roedd yn dalcen caled iawn iddynt.

Y tro hwnnw enillodd Plaid drwy ddefnyddio cyn-brifathro uchel ei barch i drechu Dylan Jones-Evans, y byddai rhywun yn amgyffred o leiaf fel rhywun fyddai’n bur fodlon yn rhengoedd Plaid Cymru (p’un a fyddai ai peidio, sôn am ganfyddiadau dwi).

Ond cofiwn hyn hefyd – yn 2007 (hyd fy ngwybod) pleidleisiodd de’r etholaeth yn drymach o lawer na’r gogledd: hynny ydi, trodd yr ardaloedd Plaid Cymru allan i bleidleisio, arhosodd yr ardaloedd Ceidwadol i mewn. Nid dyma fydd y sefyllfa yn 2010.

Y tro hwn? Ymgeisydd Ceidwadol fu’n gyn-aelod amlwg o Blaid Cymru, ac ymgeisydd Plaid Cymru fu’n gyn-blismon. Ar yr olwg gyntaf, y Ceidwadwr sydd â’r fantais, ond cymrwch eiliad i feddwl: enillir Aberconwy ar draethau’r Costa Geriatrica, i bwy y byddai’r bobl hynny fwyaf tebygol o bleidleisio? Cyn-genedlaetholwr neu gyn-blismon?

Dewch i’ch casgliadau eich hun ond mae’n gwestiwn diddorol sydd yn haeddu sylw.

Peidiwn ychwaith â llwyr ddiystyru’r Rhyddfrydwyr a Llafur. Dwi’n credu fy mod i’n gywir i ddweud bod y ddau ymgeisydd yn gynghorwyr yn yr etholaeth, tra bod Phil Edwards yn gynghorydd yn etholaeth gyfagos Gorllewin Clwyd a Guto Bebb, wel, ddim. Anodd ydi rhagfesur yr effaith fechan honno, ond mae gan y ddau o leiaf seiliau lleol nad oes gan y ddau arall, o bosibl – mewn etholaeth y mae disgwyl iddi fod yn frwydr frwd, gall eu pleidlais hwy effeithio ar y canlyniad cyffredinol.

Ffactor arall fyddai’n sicr yn ddiddorol mewn sedd fel hon ydi petae UKIP yn sefyll – mae ‘na bleidleisiau i blaid fel UKIP yma, ac heb amheuaeth mi fyddai ei phresenoldeb yn dwyn pleidleisiau oddi ar y Ceidwadwyr yn fwy na Phlaid Cymru – ni fyddai’n amhosibl iddynt ennill fil neu ddwy o bleidleisiau, ac mi dybiaf yn yr etholaeth hon gallai hynny agosáu pethau’n sylweddol.

Yn ôl i bwynt a wnes yn gynharach, y bleidlais wrth-Dorïaidd a fu’n sail i bleidlais gref y Rhyddfrydwyr yn yr ardal, ac a gronnwyd yn llwyddiannus gan Lafur yn ’97, ’01 a hefyd ’05. Fel y nodais, mae’r Rhyddfrydwyr wedi dirywio’n enbyd yma, ac mae Llafur hefyd yn enwedig o golli ardaloedd lle y mae’n draddodiadol gryf (Bangor a Dyffryn Ogwen) a chael ardaloedd lle y mae’n gymharol wan (Dyffryn Conwy – er y bu’n weddol gryf yn ardal Llanrwst hyd yn ddiweddar). Y buddiolwr mawr ydi Plaid Cymru yn hynny o beth, ond mae colli’r gorllewin yn fantais i’r Ceidwadwyr hefyd.

Os am ennill, mae’n rhaid i Blaid Cymru gronni’r bleidlais wrth-Geidwadol. A all wneud hynny yn Llandudno a Chonwy a Phenmaenmawr? Byddai gwneud mewn etholiad cyffredinol yn gamp a hanner. Mae hon yn dasg y mae Plaid Cymru yn bwriadu ei chyflawni ledled Cymru – bydd Aberconwy yn feicrocosm o ba mor lwyddiannus y mae wedi llwyddo i wneud hynny.

I raddau, mae wedi llwyddo i wneud hyn eisoes yn y sir, gan arwain grŵp gwrth-Geidwadol ar y Cyngor – o leiaf felly fod fwy na thebyg ganfyddiad mai Plaid Cymru ydi’r prif blaid wrth-Geidwadol yma ac mae’n rhaid iddi fanteisio ar y canfyddiad hwnnw.

Dull diddorol o weithio pethau allan yw ystyried isafswm ac uchafswm pleidleisiau’r pleidiau, dull sy’n debyg i’r hyn a ddefnyddiodd Vaughan Roderick yn ddiweddar i wneud ambell broffwydiad. Ystyriwch hyn; yn etholiadau’r Cynulliad llwyddodd Plaid Cymru ennill bron 8,000 o bleidleisiau, a’r Ceidwadwyr tua 6,500. Byddwn i’n dueddol o feddwl bod yr 8,000 hynny nid ymhell iawn o uchafswm pleidleisiau’r Blaid yn yr etholaeth, a dydi o ddim yn afresymol dweud y gall Plaid Cymru ddisgwyl rhwng 7,000 ac 9,000 o bleidleisiau mewn unrhyw etholiad fel rheol.

Ond mae’r Ceidwadwyr yn ffactor dirgel yn hyn o beth – dydi’r lliaws sy’n gefnogol iddynt ddim am bleidleisio mewn etholiad cynulliad, ac eto mae’n amlwg bod eu lleiafswm pleidleisiau (tybiedig) rhwng 6 a 7 mil mewn etholiad cynulliad. Byddwn yn dueddol o ddweud mewn etholiad cyffredinol y gallai’r Ceidwadwyr ddisgwyl o leiaf naw mil o bleidleisiau, sef yn fy marn i, tua uchafswm Plaid Cymru.

Ond i’r Ceidwadwyr ei cholli y mae Aberconwy. Y storom berffaith i Blaid Cymru fyddai UKIP yn sefyll, a’i bod hithau yn llwyddo’n weddol dda i gronni’r bleidlais wrth-Geidwadol (ac er gwaethaf tueddiadau glas gogledd yr etholaeth mae’r bleidlais honno’n un gref), a’u bod yn llwyddo darlunio Guto Bebb fel ‘y cyn-genedlaetholwr’ a Phil Edwards fel ‘y cyn-blismon’. Dwi’n sicr fy marn y gallai’r dacteg honno fod yn frawychus o effeithiol.

Ond ar adeg lle y mae’r polau yn ffafrio’r Ceidwadwyr i’r fath raddau, mae Aberconwy yn sedd y dylent ei hennill os ydynt am ffurfio llywodraeth.

Proffwydoliaeth: mwyafrif rhwng 2,000 a 4,000 i’r Ceidwadwyr dros Blaid Cymru.

mercoledì, settembre 23, 2009

Carchar Caernarfon

Wel, fe fydd hyn yn amhoblogaidd, ond dwi’n teimlo rheidrwydd i wneud rhywbeth nad ydw i yn ei wneud yn aml iawn sef amddiffyn Plaid Cymru.

Wel, dwi’n dweud ‘amddiffyn’ ond yn hytrach ceisio rhoi perspectif ar rywbeth ydw i, sef y penderfyniad a wnaed gan y llywodraeth ganolog i beidio ag agor carchar yng Nghaernarfon. Rŵan, mae hyn wedi arwain at rai (yn benodol Dyfrig) i alw am ddod â therfyn i’r glymblaid yn sgîl y penderfyniad.

Fe wyddoch nad ydw i’n ffan o’r glymblaid – dydw i ddim yn meddwl y dylai Plaid Cymru glymbleidio â’r pleidiau Prydeinig. Ond mae’r glymblaid a’r methiant i ddod â charchar i Wynedd yn amherthnasol yn y cyd-destun hwnnw. Do, aeth y Blaid i’r glymblaid honno er mwyn dylanwadu ar benderfyniadau pwysig, ond ffôl ar y lleiaf ydi meddwl y gallai ddylanwadu ar unrhyw faterion y tu allan i gylch gwaith datganoli. Ni all y Blaid Lafur yng Nghymru, a hwythau mewn grym yn Llundain hefyd, wneud hynny – ni fyddai’r Ceidwadwyr ychwaith yn gallu petaent mewn grym ym Mae Caerdydd a Llundain (yn wir, pa blaid arall sy’n gwrando llai ar ei changhennau ‘rhanbarthol’ na’r Ceidwadwyr?) – felly mae disgwyl i Blaid Cymru allu gwneud yn ffôl mae arna’ i ofn.

Agwedd ffroenuchel, di-hid San Steffan at Gymru sy’n gyfrifol am hynny. Nid Plaid Cymru.

Pa wendidau bynnag sydd i’r glymblaid, ac mae nifer echrydus o uchel o wendidau iddi, ‘does â wnelo hyn ddim â hi.

Dydi o ddim yn “ddadl wan” dweud na allai Plaid Cymru neu Lywodraeth y Cynulliad fod wedi dylanwadu ar y penderfyniad – mae’n ffaith. Mae’n dyst i’r ffaith bod pwerau’r Cynulliad yn annigonol, dyna’r oll.

Yn wir, oes unrhyw un wedi gweithio’n galetach dros geisio sicrhau’r carchar na Hywel Williams ac arweinydd Cyngor Gwynedd? Nacoes. I ba blaid y maen nhw’n perthyn? Yn union.

Methiant llywodraeth San Steffan ydi hwn, ac mae’r ffaith na wrandewid ar Hywel Williams ac na thrafodwyd ag ef yn dyst i draha’r lle a’i agwedd at Gymru – os rhywbeth mae’n dangos pam fod angen i Gymru ymwared ohoni cyn gynted â phosibl. Fe’i hysgogwyd gan ddiffyg pryder am lais Gogledd Cymru, a hefyd y llanast ariannol cyfredol a achoswyd ganddi.

Ond un peth nad ydyw ydi methiant Plaid Cymru. Ydi, mae’n rhwystredig o fewn y cyd-destun gwleidyddol sydd ohono na all y Blaid ddylanwadu i’r fath raddau, ond dyna’r system sydd ohoni.

martedì, settembre 22, 2009

12'2 stôn

Ro’n i’n gwybod fy mod wedi mynd yn dewach dros y misoedd diwethaf wrth i’r ên-ddwbwl deimlo’n drymach ac ambell pâr o jîns deimlo fymryn yn dynnach. Hynny ynghyd â’r ffaith i Mam gwyno’n barhaus dros yr wythnosau diwethaf fy mod i’n dew.

Dydi Mam ddim yn dal nôl efo pethau felly. Eleni bu iddi wrth fy nisgrifio ar fy nhrymaf bwysau fel revolting wrth Lowri Dwd. He was revolting. Diolch, Mam.

Felly mi es efo Lowri Dwd i Boots ar fy nghinio. Os cofiwch, flwyddyn a hanner nôl mi lwyddais golli stôn mewn cyfnod o fis, a phryd hynny yr hyn a wnaeth y ddau ohonom oedd defnyddio peiriant pwysau Boots Heol y Frenhines fel meincnod pwysau. O wneud yr un peth mi ges andros o sioc fy mod bellach yn pwyso 12’2 stôn.

Ac felly hefyd flwyddyn a hanner ar ôl y gystadleuaeth colli pwysau gyntaf a gynhaliwyd fe’i hail-ddechreuwyd. Y targed y tro hwn yw 11’4, ac unwaith eto mae mis i’w gyflawni, sef 22ain Hydref. Bydd hynny reit yng nghanol y cyfnod pen-blwyddi, ac felly fe fydd cyflawni’r targed yn anodd iawn.

Dydw i ddim yn poeni dim am fy iechyd ac yn ogystal â hynny dwi wastad wedi gwrthryfela yn erbyn y ddelwedd berffaith y mae disgwyl i bawb ohonom, hogiau llawn cystal â merched, gydymffurfio â hi. Ond dydw i ddim yn licio cael bol mawr a gên ddwbl ac edrych nid fymryn fel morlo diabetig.

Felly mewn mis, cawn weld: efallai y byddaf eto brydferthaf lanc y ddinas hon.

lunedì, settembre 21, 2009

Ambell feddyliad am Adam Price ac ôl-nodyn am bibgodau

Fel ambell un, er ein bod oll yn hysbys nad oedd Adam Price am aros yn San Steffan am hir, mi ges sioc o glywed na fydd yn sefyll yn Nwyrain Caerfyrddin a Dinefwr flwyddyn nesaf. Fedra’ i ddim smalio gwybod pwy fyddai’n sefyll yn ei le, a tai’m i foddran ddamcaniaethu, ond byddwn i yn bersonol yn gobeithio gweld wyneb ffres, ifanc, os ydi hynny’n bosibl.

Cyn mynd ymlaen rhaid dweud mymryn am Adam Price. Mae o ben ag ysgwydd uwchben unrhyw wleidydd arall sy’n dal swydd etholedig yng Nghymru heddiw, a ‘does gen i ddim amheuaeth yn dweud hynny. Mae’n rhaid i mi gyfaddef nad ydw i’n ei ystyried yn areithiwr ardderchog nac ysbrydolgar (er bod pawb arall i’w weld yn meddwl hyn mae’n debyg), ond mae’n boenus o alluog ac yn gallu cyfleu ei ddadleuon mewn modd medrus tu hwnt. Rydyn ni’n edrych ar ddyn a fydd yn anochel nid yn unig yn arwain Plaid Cymru, ond mi dybiaf Cymru ryw ddydd.

Er, dwi’n credu hefyd bod gormod wedi’i wneud o’i gyfnod fel Cyfarwyddwr Etholiadau – roedd yn gyfnod o sefydlogi yn hytrach na chyfnod o dwf. Hawdd yw anwybyddu’r ffaith mai o drwch blewyn, mewn difrif, yr oedd 2007 yn llwyddiant i Blaid Cymru. Roedd 2008, ar y llaw arall, o bosibl yr etholiadau mwyaf llwyddiannus i’r Blaid y degawd hwn, tra bod 2009 wedi bod yn andros o siomedig – waeth pa sbin a roddir arno. Record gymysg na ddylid ei hanwybyddu na’i gwneud allan i fod yn rhywbeth nad ydyw mewn difri ydi’r record honno.

Ond ai fi ydi’r unig un sy’n gweld ambell broblem efo dychwelyd Adam Price i’r Cynulliad?

Mae Blog Menai wedi trafod y posibiliadau o le y gall ddychwelyd. Nid i Ddinefwr y bydd hi. Dydi Rhodri Glyn ddim am symud, ac wyddoch chi be dydw i ddim yn ei feio o gwbl. ‘Doeddwn i ddim yn ffan mawr ohono yn ei gyfnod fel Gweinidog Treftadaeth ond mae o’n aelod gweithgar ac uchel ei barch yn ei ardal, sydd teg nodi â mwyafrif sy’n sylweddol fwy nag un Adam Price.

Dau ddewis y galla’ i eu gweld: Gorllewin Caerfyrddin a De Penfro, a Chastell-nedd – dwi’n meddwl bod Preseli Penfro allan ohoni, ac y byddai curo Paul Davis yno y tu hwnt i Adam Price hyd yn oed. Yr hyn sy’n fy mhryderu ydi hyn, sef bod pawb yn cymryd yn gwbl ganiataol y byddai Adam Price yn ennill y seddau hyn.

Castell-nedd ydi’r mwyaf enilladwy yn fy marn i, ac yn wir mi allaf ei weld yn ennill yma, ond byddai hynny ar draul Bethan Jenkins neu Dai Lloyd – ac mae’r ddau ohonynt wedi ennill eu plu fel aelodau cynulliad, yn fy marn i. Yn fwy na hynny, ydi hi y tu hwnt i bosibilrwydd y byddai Bethan Jenkins yn benodol yn ffansi crac ar Gastell-nedd?

Boed hi neu rywun arall yn gwneud hynny, a fyddant yn cael eu dewis cyn i Adam Price gael ei ddewis fel ymgeisydd? Yn wir, a fydd unrhyw le enilladwy ar gael i Adam Price erbyn iddo ddod nôl i Gymru?

Mae Gorllewin Caerfyrddin a De Penfro eto’n bosibilrwydd, ond er gobeithion lu Plaid Cymru yma, rhaid i ni gofio bod canran pleidlais Plaid Cymru yma wedi cwympo bob etholiad Cynulliad hyd yn hyn (er ei bod yn agosach nag erioed i ennill y tro diwethaf). A ydi hon yn etholaeth y mae rhywun fel Adam Price yn gwbl addas ar ei chyfer, hyd yn oed? Ystyriwch y peth am eiliad – dwi ddim yn siŵr ei fod o. Ac mi all cymryd yn ganiatol ei fod am ennill fod yn fwrn mawr i’w chario a fydd yn niweidio’r ymgyrch.

Yn anffodus, er bod angen cael Adam Price i’r Cynulliad, mae pa effaith a gâi ar grŵp Plaid Cymru yno yn rhywbeth y dylid ei ystyried. A fyddai’n ansefydlogi’r grŵp drwy gael y darpar arweinydd yno? A phwy sydd i ddweud y byddai Ieuan Wyn Jones hyd yn oed yn 2015 yn sefyll i’r ochr yn dawel? Pwy sydd i ddweud, wir, ‘sdim ffiars o beryg y gwnaiff!

Yn gryno yr hyn dwi’n ei ddweud ydi hyn: byddai cael Adam Price yn y Cynulliad yn 2011 yn hwb enfawr i Blaid Cymru, ac mae’n gam angenrheidiol, ond bydd y dasg o ffendio sedd iddo yn un anodd – a pheidiwn â’i goroni’n AC cyn iddo gyflawni’r dasg o ennill y sedd berthnasol yn swyddogol, mae honno’n gêm beryglus iawn.

--

O.N. Tra fy mod i ar wleidyddiaeth, bydda i’n postio dadansoddiad am sedd Aberconwy yn ddiweddarach yn yr wythnos os oes gennych ddiddordeb – a dwi ddim yn meddwl bod seddau Cymru yn dod yn fwy diddorol na hon!

O.O.N. Parthed y dirgelwch ar Foel Faban mae un peth wedi dod i’r amlwg sef nad ydi’r boi sy’n chwarae’r bibgod yn unrhyw beth i wneud â’r lol arall sy wedi bod yn digwydd. A dweud y gwir, mae o’n dod o Rachub ac yn ymarfer yr offeryn ar y mynydd gan ei fod o’n gwylltio’r cymdogion!

giovedì, settembre 17, 2009

Arfon

Teg dweud, o bob sedd yng Nghymru dyma’r un sydd agosaf at fy nghalon, a dyma pham fy mod am ddechrau drwy sôn amdani. Dydw i ddim am sôn am y newid ffiniol gweddol ddiweddar oherwydd mi dybiaf y bydd unrhyw un sy’n darllen y blogiad hwn yn gyfarwydd â’r newidiadau a fu.

Dyma ardal y chwareli a’r sedd sydd â’r ganran uchaf o siaradwyr Cymraeg – yn wir, y tu allan i Fangor Cymraeg o hyd yw iaith mwyafrif llethol y trigolion. Ar y sail honno’n unig byddai rhywun yn meddwl mai sedd gadarn i Blaid Cymru yw hon – damcaniaeth fyddai gryfaf ymhlith pobl sy’n anymwybodol o’r iaith a gwleidyddiaeth Cymru. Ym 1997, petae Arfon yn bodoli, mae lle i gredu y gallai Dafydd Wigley fod wedi colli i Betty Williams yma. Hawdd anghofio hynny rŵan.

Ond dros gyfnod o ddegawd mae gafael y Blaid Lafur ar y sedd hon wedi dirywio’n enbyd, a gafael y mudiad cenedlaethol wedi cryfhau. Yng nghyd-destun etholiad cyffredinol, ‘does gennym ddim tystiolaeth gadarn ynghylch beth fyddai wedi digwydd yma yn 2005, ond yn ôl yr arbenigwyr (Seisnig) sedd nominal Llafur yw hon, gydag ychydig gannoedd rhwng Llafur a Phlaid Cymru.

Mae’n anodd dweud a ydi hynny’n wir: roedd trai Llafur ar ddechrau tua’r adeg honno ac eto roedd 2005 yn drychinebus o etholiad i Blaid Cymru. Un peth sy’n sicr ydi y byddai’n weddol agos rhwng Hywel a Betty.

Dyma ychydig ffeithiau am yr etholaeth ers hynny. Dwy flynedd yn ddiweddarach cafwyd etholiadau’r Cynulliad, a’r darogan y byddai hon yn gystadleuaeth agos rhwng y ddwy brif blaid yma – dyma’r unig etholiad hyd yn hyn a ymladdwyd yma ar ffiniau’r Arfon newydd.

Er i lai na hanner bleidleisio y flwyddyn honno, roedd y canlyniad yn dweud y cyfan. Enillodd Plaid Cymru 52% o’r bleidlais, gyda Llafur nid yn unig yn ail, ond ymhell y tu ôl ar 27%. Plaid Cymru 1, Llafur 0.

Ond daeth un peth arall i’r amlwg yn ystod yr etholiad hwnnw sef dirywiad enbyd trefniadaeth y blaid Lafur yn yr ardal – erbyn diwedd yr ymgyrch etholiadol nid oedd tîm Martin Eaglestone hyd yn oed yn ymgyrchu. ‘Does gan Lafur yma ddim mo’r adnoddau i gynnal ymgyrch barhaus, tra bod gan gangen Plaid Cymru Arfon gyfrif banc eithriadol o iach.

Daeth bygythiad newydd i Blaid Cymru yn y sir y flwyddyn ganlynol ar ffurf Llais Gwynedd, ond er i’r blaid honno ennill 13 o seddau ledled Gwynedd, dwy yn unig a gafwyd yn Arfon, yn y Bontnewydd a Llanwnda. Petae Llais Gwynedd am sefyll yn Arfon yn 2010, prin y câi unrhyw effaith ar y bleidlais gan nad yw neges y blaid yn berthnasol yn y rhan hon o Wynedd – ar y llaw arall, yn Nwyfor Meirionnydd gallai roi cnoc i fwyafrif Plaid Cymru. Fodd bynnag, dwi ddim o’r farn y bydd Llais Gwynedd yn sefyll yn Arfon.

Yn ôl at Lafur a Phlaid Cymru; enillodd Plaid Cymru dir oddi ar Lafur yn Arfon eto yn 2008, gan ennill wardiau cyngor mewn ardaloedd nas cynrychiolwyd ganddi ynghynt, gyda ward Gerlan, sy’n cynnwys f’annwyl Rachub, yn enghraifft berffaith o hyn. Etholwyd 19 o gynghorwyr Plaid Cymru yn Arfon. Llwyddodd Llafur i ennill tri, sef un yn llai na’r Democratiaid Rhyddfrydol, ac un yn fwy na Llais Gwynedd.

O ran nifer y pleidleisiau, roedd y patrwm nid yn annhebyg i etholiadau’r Cynulliad – enillodd Plaid Cymru 43% o’r bleidlais a Llafur 18%. Cafodd aelodau annibynnol 23% a Llais Gwynedd 7%.

Mae trosi etholiadau cyngor i rai cenedlaethol yn ffôl, ac ni wnaf hynny, ond serch hynny mae’n arwydd o’r hyn a allai ddigwydd. Yr awgrym o 2008 yw, yn Arfon, bod Plaid Cymru ymhell ar y blaen.

Mae un set arall o etholiadau y gellir ei defnyddio i raddau i ragweld canlyniad 2010 – etholiadau Ewrop. Am ryw reswm rhyfedd, defnyddiwyd yr hen ffiniau i gyfrif pleidleisiau yma. Yng Nghaernarfon, a oedd yn cynnwys Pen Llŷn, enillodd Plaid Cymru yn hawdd iawn – llwyddodd ennill 7,100 o bleidleisiau, wrth i Lafur ddod yn drydydd, y tu ôl i’r Ceidwadwyr, mewn ardal lle nad oes gan y Ceidwadwyr fath o gefnogaeth.

Roedd Dyffryn Ogwen a Bangor, sy’n ffurfio rhan o’r etholaeth newydd, yn dod o dan etholaeth Conwy. Teg dweud yn draddodiadol fod pleidleisiau Plaid Cymru yn yr etholaeth honno yn dod o’r ardaloedd hynny. Plaid Cymru, eto, fu’n fuddugol yma (er dim ond o 8 pleidlais dros y Ceidwadwyr, a hwythau’n gryfach yn ardal Llandudno a Chonwy).

Ond wow funud. Yn draddodiadol, ardaloedd Llafur, nid Plaid Cymru, ydi Dyffryn Ogwen a Bangor, ac o’r fan hon o’r etholaeth y daw ei chefnogaeth hithau hefyd. Ond enillodd Llafur ddwy fil o bleidleisiau yn llai na Phlaid Cymru yn etholaeth Conwy, felly yn rhesymegol gellid dehongli i’r cenedlaetholwyr ennill yn yr ardaloedd hynny.

Dyna ddod â ni at y presennol. Gyda llai na blwyddyn i fynd tan yr etholiad cyffredinol, mae ar ochr Plaid Cymru Hywel Williams, sy’n AS ers 2001 ac yn aelod uchel ei barch, os nad eithriadol o amlwg. Ar ochr y Blaid Lafur – wel, neb. Ymddengys, mewn sedd y mae hi’n ei dal yn nominal, bod Llafur wedi ildio eisoes – mae hynny’n dweud llawer.

Fydd Martin Eaglestone ddim yn sefyll (sy’n fwy o ergyd i Blaid Cymru na neb), a’r sôn ydi y gallai David Taylor, y dyn tu ôl i wefannau Aneirin Glyndŵr a Natwatch, sefyll ar ran y Blaid Lafur, sydd o ystyried ei waith blaenorol gyda’r blaid honno mewn etholaeth fel hon, yn despret. Cymro Cymraeg ydyw, yn ôl y sôn, ond er bod peidio â gallu siarad Cymraeg yn anfantais fawr yn Arfon, dydi’r gallu i siarad Cymraeg ddim yn fantais fel y cyfryw.

Ac ni fydd Betty Williams yno i sefyll yn y bwlch. P’un a ydych yn ei chasáu neu’n ei charu, mae Betty yn wleidydd a hanner sy’n gallu cael ei phleidlais graidd allan i bleidleisio – hi yn anad neb gallasai fod wedi cadw Arfon yn goch. Flwyddyn yn ôl, tasa hi wedi penderfynu sefyll, fyddai Betty v Hywel yn frwydr fawreddog, ond erbyn heddiw byddai brwydr o’r fath yn ffafrio’r gornel werdd yn bur hawdd, Betty ai peidio.

Felly beth am broffwydoliaeth? Er yn nominal yn sedd Lafur, mae Plaid Cymru wedi nid yn unig ennill yma dri etholiad o’r bron, ond ennill yn hawdd. Ond nid yn yr un o’r etholiadau hynny y bu i fwy na hanner y trigolion bleidleisio – yr argraff sy gen i ydi bod y rhan fwyaf o’r Llafurwyr yn apathetig, gyda lleiafrif yn troi at Blaid Cymru; patrwm a adlewyrchir ledled Cymru.

Gyda diffyg ymgeisydd, diffyg adnoddau, diffyg gweithredu, diffyg aelodau gweithgar, diffyg gweledigaeth, diffyg trefniadaeth a llywodraeth gynyddol amhoblogaidd, mae gan Lafur Wyddfa o fynydd i’w ddringo os yw hi am gynrychioli’r fro o’i hamgylch.

Proffwydoliaeth: buddugoliaeth gadarn i Blaid Cymru gyda thua hanner y bleidlais.

Proffwydo

Mae ambell un wedi dechrau proffwydo rhai o ganlyniadau'r etholiad cyffredinol nesaf. Fy mwriad ers ychydig ydi cynnig 'adroddiad' o fath am ambell i sedd, yn benodol y rhai y gallai Plaid Cymru eu cipio, ond hefyd ambell un arall, dros yr ychydig fisoedd nesaf tan yr etholiad hwnnw.

Dwi am ddechrau heddiw drwy gynnig sylwadau ar etholaeth Arfon a rhyw fath o broffwydoliaeth yn seiliedig ar fymryn o waith ymchwil (dim gormod, dyn prysur dwi i raddau bach) a lwmp go dda o reddf.

Felly i'r gad ym mrwydr y proffwydoliaethau!

mercoledì, settembre 16, 2009

Da da

Sumai bobl! Ar ôl y blogiad diwethaf hen bryd i mi droi at bethau llai dychrynllyd, felly bydda i ddim yn sôn am Lowri Dwd. Na, nôl at bethau syml i mi dwi’n credu.

Un o’m prif broblemau (nid y meithion manion broblemau) ydi fy mod i’n hoff iawn o flas ffisig a thabledi. Stefen, Ibruprofen a phethau felly, ond yn weddol ddiweddar cefais fy hun yn troi at Rennie.

Dwi’n uffernol am gael asid stumog a dŵr poeth, fel arfer ar ôl yfed, felly mae Rennies a’u bath yn bethau digon hanfodol yn fy mywyd i. Mae Rennies blas ar gael, sef y rhai dwi’n licio’n fawr – lemon, mefus, mwyar ac oren dwi’n meddwl ydi’r blasau. Anodd gen i gyfleu faint dwi’n licio’r diawliaid bach; maen nhw’n blasu fel Love Hearts, sef heb amheuaeth un o’r da da’s gorau y rhoddodd Duw yn ei holl wybodaeth ar hon ddaear.

Dyma ddolen ddiddorol am Love Hearts.

Fydda’ i ddim yn bwyta da da’s yn aml. Gas gen i licris allsorts neu anisîd, ond fel y lliaws yn ôl rhyw arolwg diweddar, poteli Cola ffisi ydi fy hoff dda da, ac wedyn Skittles efallai. Da ‘di da da.

lunedì, settembre 14, 2009

Hanes Sinistr Moel Faban

Dwi ddim yn meddwl i mi erioed ysgrifennu blogiad heb wirioneddol fod isio, ond dwi am wneud hyn, ac yn ôl pob tebyg fe fyddwch yn meddwl fy mod i yn, wel, nytar. Wn i ddim a ydw i’n gall i ysgrifennu hyn, chwaith. Dwi ddim yn gwybod sut i ddweud yr hyn dwi isio’i gyfleu, a beryg mai neges flêr fydd hon, ond ers ei glywed mae o’n fy hambygio a fedra i ddim peidio â dweud.

Mae’n wybodaeth gyffredin, yn ôl fy neall, ar hyn o bryd yn Nyffryn Ogwen bod ‘na bethau rhyfedd a sinistr yn mynd ymlaen ar lethrau Moel Faban y dyddiau hyn. Nid fanno’n unig, ychwaith, ond at ganol y Carneddau eu hunain. Adroddaf yn ôl yr hyn a glywais.

Dechreua’r hanes a glywais gyda fy chwaer a’i chariad. Ddydd Mercher diwethaf, y 9efd o Fedi, roedd ‘na sŵn pibgod (bagpipe) yn canu ar Foel Faban. Mae gan gariad fy chwaer fwy o gelloedd retina na phobl eraill, sydd i bob pwrpas yn golygu y gall weld yn llawer gwell a manylach na’r rhan fwyaf ohonom, ac nad eryr mohono, a hefyd yn dda iawn yn y nos. Gŵr mewn cilt ganai’r bibgod ac roedd ‘na sawl cân i’w clywed, o Amazing Grace i Galon Lân. Gwelsant bobl yn mynd i mewn i Dwll Beryl ar Foel Faban, ac o amgylch y mynydd.

Felly aeth fy chwaer a’i chariad at y mynydd i chwilio.

Yn dilyn y pibgodiwr roedd pobl, nifer o bobl, llawer gyda chlogynau, yn dilyn y bibgord gan nodio’u pennau, gan fwy neu lai anwybyddu’r chwaer a’i chariad. Yn ôl y chwaer roedd ar ambell un fathodyn, sef yn ei hôl hi fathodyn y Seiri Rhyddion. Wn i ddim a ydi hynny’n wir mewn difri ac a ydi hi’n andabod y nod, ond dyna ddywedodd.

A hithau’n nosi roedd nifer ohonynt wedi croesi Cwm Llafar a thua Gyrn Wigau, a hynny ar gryn gyflymder, yn mynd at grombil mynyddoedd y Carneddau, rhai gyda chlogynau, rhai gyda llusernau. At ba ddiben, wn i ddim. Pwy ddiawl fyddai am dreulio noson yno, heb offer na dim, wn i ddim, ond alla’ i ddim smalio i hynny fy anesmwytho’n eithriadol ben ei hun. A dyn ag ŵyr, dydi hyd yn oed y rhai sy’n adnabod pob deilien wair arnynt ddim yn gwybod hanes calon y Carneddau yn nyfnder y nos.

Yn ôl Dad mae o’n credu iddo glywed y bibgodau yn canu o’r blaen ar y mynydd. Wn i ddim faint yn ôl oedd hynny chwaith. Yn sicr, er na fedraf yn bersonol gadarnhau hyn ar hyn o bryd er y gwnaf os gallaf, mae cerrig ac esgyrn defaid wedi’u gosod mewn ffurfiau mewn rhai mannau penodol.

Ond nid dyna’r diwedd. Mae Mam yn ffrind i un o’r dynion sy’n edrych ar ôl merlod gwyllt y Carneddau o’i wirfodd, un o’r ychydig rai, ynghyd ag ambell i ffermwr wrth gwrs, sy’n treulio cryn amser ar y Carneddau. Rŵan, nid fy mwriad ydi bod yn or-ddramatig fel petae hyn yn rhywbeth o ffilm, ond yn ei eiriau ef nid yw’r mynyddoedd mwyach yn lle i fynd ar eich pen eich hun – mae o’n dweud bod pethau rhyfedd ar waith yno.

Dywedodd stori wrthi, sydd rai blynyddoedd nôl bellach am wn i, am rywbeth y bu iddo ef a’i dad weld yno un nos, rhywbeth a fyddai fel rheol yn rhagfarnllyd yn erbyn ‘pobl od’ er diffyg disgrifiad gwell – pobl noethlymun yn dawnsio o amgylch coelcerth, i gyd off eu pennau. Nis gwelwyd ef na’i dad ganddyn nhw, ond mae meddwl bod rhwybeth felly actiwli yn digwydd, ac nid yn anwiriad, yn, eto, amesmwythol.

Mae cariad fy chwaer, efo’i olwg ragorol, yn dweud iddo weld pobl yn y nos yn crwydro ar Foel Faban. Y mae’n wir i hofrennydd yr heddlu sawl gwaith erbyn hyn lanio ar y mynydd, yn agos at Dwll Beryl, a chwilio yno, cyn ymadael eto.

Seiri Rhyddion, gorymdeithiau gyda’r hwyr a llusernau yn y mynddoedd, dawnsio noeth o amgylch y tân, pibgodau – mae’n swnio fel un rhagfarn fawr neu ffilm arswyd. Ond dyna hanes y Carneddau ein dyddiau ni. A thro nesa’ y byddaf i yn Rachub, y peth cynta dwi am ei wneud ydi mynd i fusnesu (wrth gwrs!). Mae’r mynyddoedd hynny i mi yn rhywbeth sanctaidd, ac mae gweld unrhyw amhuro arnynt yn fy mrawychu yn ddirfawr.

venerdì, settembre 11, 2009

Ymwelid y Parentals. Eto.

Mae’r rhieni yn dod i lawr i Gaerdydd eto fyth y penwythnos hwn. Dydyn nhw ddim yn rhoi munud o lonydd i mi ar hyn o bryd cofiwch, ond o leiaf y bydd Sky yn help i gadw trefn arnynt y tro hwn. Gallai Dad eistedd o flaen teledu drwy’r dydd. Bydd yn mynnu ei fod yn gwneud pethau eraill, ond ar wahân i ddarllen y Daily Star mae hyn yn gelwydd o’r noethaf rin. Mae Mam ar y llaw arall yn dweud nad oes angen teledu arni, ond i raddau helaeth mae hi’n dweud celwydd.

Ah, Mam. Un anodd i’w disgrifio ydi hi cofiwch. Dwi’n meddwl mai gwir nod Mam mewn bywyd ydi ymuno â rhengoedd y dosbarth canol. Mae hi’n lanhawraig ac yn llnau i lu o bobl, ac alla’ i ond ei disgrifio fel ‘y math o berson sy’n licio bod yn ffrindiau efo darlithwyr a phobl sy’n darllen lot’. Yn gryno, mae hon yn agwedd ar ei phersonoliaeth na chafodd mo’i throsglwyddo i mi. Fel y trafodwyd gennyf i a Lowri Dwd yn y Cornwall y noson o’r blaen, braf fyddai gallu bod yn hollol gomon heb boeni am beth y mae’r rhieni yn ei feddwl.

Dwi rhywfaint yn fwy comon nag sy’n ddelfrydol i Mam, a hynny oherwydd fy mod i’n dweud ‘blydi’ o’i blaen ac yn licio cael caniau yn y tŷ. Mi fyddai heb amheuaeth yn cael sioc angheuol o’m gweld am hanner nos nos Sadwrn, pan wyf ar f’erchyllaf. Ond, yn wahanol i’r sawl tro diweddar y buont lawr, mi fydda i’n sobor y penwythnos hon yn eu gweld.

Mae’r treial newydd ddechrau.

mercoledì, settembre 09, 2009

Nid yw'r ddysgl yn wastad

Wel helo! Hen dywydd sdici ydi hi yng Nghaerdydd ein hoes ni, clòs a sdici. I fod yn onest dwi ddim yn un am y fath dywydd – does fawr gwaeth, pan oes nac awel na gwynt a’ch bod yn teimlo fel kitchen wipe a ddefnyddiwyd ar fan llychlyd. Gwn y gwyddoch y teimlad.

Bydd rhywun yn licio menyn. Fydda i’n licio dweud ‘rhywun’ – bydd Nain yn dweud rhywun yn aml – yn enwedig mewn brawddegau fel “Wel dydi rhywun ddim yn gwybod beth i’w wneud o’r pethau ‘ma” ac yn y blaen. Fyddech chi’n synnu pa mor aml fy mod i’n siarad yn y ffordd yr ysgrifennaf gyda llais dwfn. Ond yn ôl at y pwynt gwreiddiol, bydd, mi fydd rhywun yn licio menyn.

Ond ceir problem â menyn. Menyn go iawn rŵan, cofiwch, ddim marjarîn na menyn mewn pot na’u bath (mae “eu bath” yn rhywbeth dwi bob amser yn aflwyddo i’w gael i mewn i sgwrs hamddenol, ac nid er diffyg ymdrech, fe’ch sicrhâf). Y broblem yw fel a ganlyn: allwch chi ddim cadw menyn go iawn yn yr oergell, oherwydd mae’n mynd yn rhy galed. Faint ohonom, yn wir, fu’n dioddef yn sgîl maleisus rinweddau menyn caled wrth geisio ei daenu ar dafell o fara, dim ond i’r bara rwygo a’r menyn daenu’n gwbl anwastad, gan anharddu ar flas y brechdan neu dostbeth terfynol.

Felly yn fy noethineb tragwyddol mi es o amgylch Caerdydd ar fy nghinio ddoe i chwilio am ddysgl menyn. Ar gyfer y fath bethau y farchad ydi’r stop cyntaf bob tro, ond y tro hwn mi fethodd y farchad â diwallu fy angen. Y tro diwethaf y bûm yno prynais badell sauteé am £2.50 – mae ‘na grac yn y caead ac mae’n bygwth torri’n ddeilchion mân o hyd, ond parhau y mae.

Yr hyn a’m synodd, wrth gerdded i mewn i siop o’r enw Lakeside sy’n darparu nwyddau ceginiol, oedd bod dysglau menyn yn uffernol o ddrud. Roedd yr un rhataf yno dros £14. Dim ffiars, me’ fi, ‘dimi ddysgl menyn rad.

Mi ges un yn y diwedd ar Heol yr Eglwys Fair am dair punt. Un o wir nodweddion mynd yn hŷn ydi mynnu’n barhaol bod “pethau yn rhy ddrud”, gyda hanner-cof hanner-breuddwyd am y dyddiau a fu pan oedd popeth tua dwy bunt ac roedd pob un o’r hen ferched efo pyrm.

I le’r aeth yr amser?

martedì, settembre 08, 2009

Henffych, fyd modern!

Ym mêr fy esgyrn mi deimlais y byddai’r busnes o osod Sky+ yn mynd o chwith – o fildars i popty newydd mae rhywbeth bob amser yn mynd yn siop siafins gen i. Ond am unwaith roedd y reddf besimistaidd honno, sy’n frawychus ac yn ddigalon o gywir fel rheol, yn reddf wallus y tro hwn. Mae gen i Sky+. Mae o’n ffantastig.

Dwi’n dweud hynny, yno fyddai am fis yn gwylio popeth dan haul yn llenwi ‘mhen â sbwriel, ac ymhen fis mi fydda i wedi diflasu i raddau ac yn cadw at ambell i sianel. Dyna, mi dybiaf, y gwna pawb mewn difri. I brofi’r peth dwi’n recordio Dudley heddiw. Fel rheol mi adawn i frain rwygo fy llygid allan cyn gwylio Dudley, ond dwisho profi’r peth. Dwi hefyd yn recordio Steptoe and Son, y fersiwn du a gwyn. Mae Steptoe and Son yn un o’r rhaglenni comedi hen ffasiwn prin iawn iawn dwi wirioneddol yn ei hoffi ac yn ei ffendio’n ddoniol – mae’r holl beth yn dywyll uffernol a llawer o’r jôcs o flaen eu hamser, ond tai’m i fwydro am hynny rŵan.

Dwi wedi torri fy nghalon braidd nad ydw i’n cael Sky Sports News, rhaid i mi ddweud. Oroesa’ i.

Gobeithio na fydd y blog hwn yn troi’n llith o’r hyn rydw i wedi ei wylio ar y teledu ac na throf yn llysieuyn, i raddau mwy helaeth o leiaf.

Y pwynt ydi, fodd bynnag, dwi wedi cymryd cam enfawr tuag at y byd modern. Yn wir, hiraetha’ fy enaid am ennyn o wybod a sicrwydd y syml a’r glân, hiraetha’ fy enaid am harmoni’r lleisiau a’r alaw sy’n burach na’r gân: ond o leiaf fydda i’n gallu ei recordio fo rŵan pan fydda i allan yn chwydu ar gornel yn rhywle.

giovedì, settembre 03, 2009

Sky+

Gyrhaeddish i adra echnos wedi blino, gan edrych ymlaen yn bur haeddiannol at noson o deledu, yn ôl fy arfer dioglyd. Ond na, nid oedd y signal am chwarae’r gêm y tro hwnnw. Yn wir, mi ddiflannodd yn llwyr. Ers i mi ganslo’r rhyngrwyd Virgin, a oedd yn gwbl uffernol hefyd o ran signal, mae’r teledu analog wedi parhau ond yn anffodus gyda Virgin wedi myned yn swyddogol, mi aeth y signal analog hefyd.

Rŵan, gwŷr ambell un ohonoch i mi brynu Freebox fisoedd nôl, na phigodd fawr o ddim fyny, felly y troais nôl at yr analog. Heb ddewis ac yn teimlo’n ddig oherwydd y gwaith o roi popeth yn y twll cywir, sy’n anodd ar yr adeg orau credwch chi fi, i fod yn bruddglwyfus i ymuno â’r byd modern, bu’n rhaid setio’r Freebox i fyny eto.

Rŵan, yn bur rhyfedd, mae’n cael ambell i sianel y tro hwn. Fe’m synnwyd. Wrth gwrs, dydi’r un sianel namyn BBC1 yn gweithio pan ddaw’r trên heibio, sef bron bob un dros hanner yr amser cyn tuag wyth o’r gloch, ond mae’n iawn. Serch hynny, dwi angen ffics Sul o Bobl y Cwm, a dydi S4C yn unman ar y radar. Mi ffoniais Sky.

Ac felly’n mae’n swyddogol. O ddydd Llun ymlaen mi fydd gen i Sky+. Wyddoch chi be, dwi’n edrych ymlaen; fydda i mor fodern fel fy mod i’n teimlo fy mod i’n byw yn Futurama.

Mae ‘na rhai sianeli dwi yn edrych ymlaen at eu cael. Dave, wrth gwrs, ydi un, a’r llall wrth gwrs ydi Sky Sports News. Wn i ddim a fyddaf byth yn gadael y tŷ o hyn ymlaen. A dwi hefyd isio UKTV Gold yn ôl. Rhaid i hyd yn oed grinc fel fi chwerthin.

Ond tan hynny byddaf yn dibynnu ar amseroedd y trenau am f’adloniant.

mercoledì, settembre 02, 2009

Cysill gachu

Ffiaidd.

Twitter

Cefais syndod, cofiwch chi, wrth galw draw i’r blog hwn heddiw. Ar gyfartaledd tua 23 o bobl sy’n ymweld â’r blog hwn y diwrnod, sydd wrth gwrs yn nifer eithaf pitw, a ‘does fawr amheuaeth mai’r un 23 o bobl sy’n gwneud bob dydd, ond am ryw reswm ddoe roedd dros deirgwaith hynny wedi bod yma.

O edrych ar hyn mae’n debyg bod llwyth o bobl wedi canfod eu ffordd yma drwy Twitter. Wn i ddim o le ar Twitter, chwaith – rhaid i mi gyfaddef nad ydw i’n ffan o’r peth. Gan ddweud hynny prin fy mod yn ymweld, ond dydi’r holl syniad ddim yn apelio ata i yn y lleiaf.

‘Doeddwn i ddim yn gwybod yn iawn beth oedd Twitter tan i mi gael sgwrs ryfedd yn y Cornwall ryw bryd yn ystod cyfnod y Chwe Gwlad eleni – yr oll ydi’r peth ydi brawddeg yn dweud rhywbeth. Fedra i ddim gael fy mhen rownd pam y byddai rhywun isio’u darllen.


Efallai mai fi sy’n hen ffasiwn gan lynu at flog, ond na, dydw i ddim yn licio Twitter.

martedì, settembre 01, 2009

Welcome to North Wales, butt

Gan nad oedd fawr ddim ar y teledu neithiwr mi wyliais y ddrama ar BBC2, ‘Framed’. Roedd yn seiliedig ar lyfr nad ydw i, er tegwch, wedi’i ddarllen o’r blaen, ond roedd fwy neu lai’n ymwneud â phan guddiwyd rhai o luniau mawrion y Galeri Genedlaethol yn Llundain mewn mwynfeydd llechi yng Ngogledd Cymru yn ystod yr Ail Ryfel Byd a bod yn rhaid, oherwydd llifogydd, wneud hynny eto yn ein dyddiau ni. Y peth cyntaf feddyliais oedd y byddai wirioneddol yn braf gweld Gogledd Cymru ar deledu Prydeinig am unwaith.

Fedra i ddim credu’r portread a wnaed o Ogledd Cymru – mae gwallus yn bod yn anfarwol o neis.

Tai’m i sôn am y plot, roedd hwnnw’n ddigon hawdd i’w ddarogan a digon diflas yn y bôn, ond roedd y pentref ei hun yn gwbl anghynrychioliadwy o bentref yng Ngogledd Cymru. Ddim hyd yn oed y ardal Manod mwyach (dwi ddim yn 100% a oes union bentref o'r enw Manod, ond yn gwybod lle mae'r ardal), mi dybiaf, y mae un ysgol leol fechan sy’n cynnwys holl blant y pentref sydd rhwng tua 5 a 18 oed. Tasech chi’n ceisio dwyn o’r siop leol, prin y byddwch chi’n ymddiheuro am y peth drwy roi tair iâr i’r perchnogion. Ac ni fyddai cymuned lawn yn dod at ei gilydd i ail-agor parc a gaewyd gan y cyngor ar hap.

Efallai bod rheini yn y llyfr gwreiddiol, wn i ddim, ond roedd y llyfr hwnnw, hyd y gwn i, o gyfnod yr Ail Ryfel Byd. Yr awgrym cryf a roddwyd gan ‘Framed’ yw bod Gogledd Cymru yn union yr un fath â hynny o hyd. Ta waeth, efallai nad oedd hynny o reidrwydd yn sarhaus, dim ond yn ddwl.

Fyddech chi’n disgwyl i’r Gymraeg cael fwy o sylw – mewn ffordd mi amlygodd y ddrama broblem fawr, sef ceisio gwneud drama Saesneg ei hiaith mewn ardal Gymraeg, ‘doedd o jyst ddim yn gweithio i mi fel rhywun sy’n gwybod bod y ffasiwn beth â chymunedau Cymraeg yn bodoli. Cafwyd rhywfaint o’r iaith, ambell air nawr ac yn y man ar hap – roedd clywed ‘dere’ yn od.

Wrth i’r Sais fynd i’r siop i archebu ei bapur newydd roedd y ddynas eithriadol o sych yn siarad amdano, yn Gymraeg, o’i flaen wrth ei gŵr, cyn i bobl eraill siarad amdano wrth ei basio. Yr hyn a gyfleodd, boed ar bwrpas ai peidio, oedd ein bod ni ond yn dueddol o siarad Cymraeg pan fo Sais o gwmpas – sôn am stereoteip a hanner. Mi wadodd fodolaeth y Gymraeg fel iaith gymunedol. Deallaf fod yn anodd cyfleu hynny mewn drama Saesneg, ond iesgob, ni roddodd argraff dda o’r iaith pan y’i clywid.

Ond mae un peth wnaeth fy ngwylltio i eithafon y byd – roedd pawb, drwy ryw ryfedd wyrth, yn siarad ag acen cymoedd de Cymru, y stereoteip mwyaf sydd, sef bod gan bawb yng Nghymru acen Taffi, a hynny er ein hysbysu ar ddechrau’r rhaglen y câi’r lluniau enwog hyn eu cadw yn y gogledd. Un acen y gogledd a glywid drwy’r rhaglen gyfan, sydd nid yn unig yn dangos diffyg ymchwil nag ychwaith diogrwydd yn unig, ond dirmyg. Mae’n gallu bod yn ddigon anodd mynd i Loegr, os oes yn rhaid i chi wneud y fath beth, gydag acen ogleddol a’u hargyhoeddi eich bod yn Gymro achos dydach chi ddim yn dweud ‘there’s nice’, ‘I loves it’ ac ati.

Fel mae’n digwydd dwi’n licio acen de Cymru, ond ‘sgen i mohoni, a dydi o yn sicr ddim yn cael ei siarad yng Ngogledd-orllewin Cymru. Roedd yn gyfystyr â holl gast Last of the Summer Wine yn siarad gydag acen Cocni; hynny yw, yn wrthun.

Roedd hwn yn gyfle da i gyfleu gogledd Cymru, y da a’r drwg, i Brydain gyfan – rhywbeth sy jyst ddim yn cael ei wneud fel rheol. Roedd yn aflwyddiant, ac ro’n i’n ffendio’r ffaith bod y cynhyrchwyr yn meddwl y basan nhw’n gallu ‘plannu’ cymuned cymoedd y de yn y gogledd ac y byddai hynny’n ei chyfleu’n berffaith yn hollol sarhaus. Da iawn BBC – prin iawn y gellir cynhyrchu rhaglen sydd mor anghywir ar sawl lefel fel ei bod yn gwneud i blot mor wan edrych yn athrylithgar.