Visualizzazione post con etichetta gwleidyddiaeth. Mostra tutti i post
Visualizzazione post con etichetta gwleidyddiaeth. Mostra tutti i post

lunedì, maggio 14, 2018

Gamwn


Y mae’n rhyfedd imi y dyddiau hyn deimlo bod angen imi fwrw bol dros rywbeth gwleidyddol ar ffurf blog. Dwi dal yn greadur annatod wleidyddol ei anian; ond yn un sydd wedi’i ddadrithio gan wleidyddiaeth pleidiau, gyda hynny wedi treiddio i raddau i’m holl sbectol wleidyddol ar y byd. Dwi heb fawr o otsh ddim mwy. Dydw i ddim yn hoffi byw mewn gwlad sydd wedi’i pholareiddio megis; ceidwadaeth ddiangen ddideimlad ac atgas, y dde bell yn hawlio rhyddid barn, a’r chwith yn bloeddio rhyddfrydaeth gan ei hanffurfio a’i gwyro i’w safbwyntiau eu hunain. Aros a Gadael. De a Gogledd. Anffyddwyr a’r ffyddiog. Label i bawb a phawb isio label. Pob leffti’n snowflake a phawb sy’n anghytuno â’r chwith yn ffasgydd. Yr unig bolareiddio sydd ei hangen ar ein gwlad – Cymreictod a Phrydeindod – yn fudan a minnau yng nghanol hyn oll yn meddwl bod pawb arall yn ffycwits.

A neb yn dysgu o’r cyfan. Dyna sydd efallai’n corddi fi. ‘Sneb yn dysgu o ddim. Dwi’n ddigon hapus i bobl dwi’n anghytuno â nhw beidio â dysgu gwersi, mae’n haws naddu arnynt wedyn, ond pan fo pobl dwi’n cytuno â nhw’n peidio â dysgu mae ‘na rwystredigaeth ddofn, anobeithiol yn dyfod drosof.

Paham mai gamwn a’m gwylltiodd heddiw? I’r rhan fwyaf o bobl mae honno’n frawddeg y gallen nhw ddweud na feddylient y byddent yn ei hysgrifennu fyth. I fi, roedd hi’n fater o amser.

Y term sarhaus gammon sy gen i dan sylw. Os dydych chi ddim yn gwybod beth mae’n ei olygu, dyma ddisgrifiad Urban Dictionary ohono, ond yn fras mae’n cyfeirio at ddynion hŷn (moel a thatŵiog yn aml) o fryd Brexit; rhagfarnllyd, ia, ond hefyd ddi-addysg a dosbarth gweithiol.

Dydw i ddim yn rhannu safbwyntiau’r bobl hyn, felly pam fod hynny’n fy ngwylltio? Mae amryw resymau, ond yr un sylfaenol dwi’n meddwl ydi gan bwy y daw’r term ac at bwy y mae’n ei gyfeirio. Term ydi o gan bobl ddinesig, dosbarth canol, siwdoryddfrydol (mae’r defnydd o siwdo yma’n flog ynddo’i hun, ond yn ddefnydd bwriadol), yn aml gyfforddus eu byd, efallai’n iau sy’n gryf o blaid aros yn yr UE – pobl dwi’n amlach na pheidio’n uniaethu’n â nhw ar lefel wleidyddol, ond yn llai ar lefel bersonol. Maen nhw’n defnyddio’r term i gyfeirio i bob pwrpas at y dosbarth gweithiol (neu, o leiaf, wrth ei ddefnyddio bob tro’n cyfeirio at bobl sy’n digwydd bod yn ddosbarth gweithiol): y dosbarth ŷm magwyd ynddo, yn rhannu llawer o’i agweddau ar fywyd ac yr ydw i’n uniaethu ag ef ar lefel bersonol mewn ffordd na alla i â’r dosbarth canol – a chyfeirio ato’n ddilornus. Dydi gammon ddim yn foi canol oed dosbarth canol sy’n rheolwr llinell i hanner dwsin o bobl ac yn dreifio Audi bum mlwydd oed. Y bobl ar y gwaelod ydi’r rhain, ond fy mhobol i ydyn nhw. Fy hunaniaeth, nid fy ngwleidyddiaeth i, sy’n llwythol; sydd ynddo’i hun yn un gwahaniaeth sylfaenol rhwng y dosbarth gweithiol a’r dosbarth canol.

Mynegais i cyn y refferendwm (sy’n gefndir i fy meddylfryd yma, y gallwch ei ddarllen yma os oes gennych chi awr sbâr) y credais yr oedd yr agwedd uchelael, sarhaus, ddiystyriol hon at bobl dosbarth gweithiol, sydd wedi bod yn datblygu’n araf ers ryw ugain mlynedd, am arwain at golli’r refferendwm. Trafodais agweddau at faterion cymdeithasol ac economaidd ond yn y bôn awgrymais taw’r agwedd uchod oedd un o’r prif resymau y gallai Brexit ddigwydd. Wna i ddim ailadrodd popeth yma, ond dwi’n mynd i awgrymu y’m cyfiawnhawyd gan ddemograffeg y canlyniad.

Oherwydd hynny, dwi ddim yn rhannu’r dicter a’r dirmyg sydd gan gynifer o bobl Aros at y bobl bleidleisiodd o blaid gadael. Dwi’n flin am lot o bethau – dwi’n flin am golli’r refferendwm, dwi’n flin does dim am ddod o’r ffaith i’r ymgyrch Gadael gelwydda a thwyllo’n ariannol, dwi’n flin am ragrith rhai o’r prif leisiau dros Adael, a’u hunan-fudd ynddo a’u hamharodrwydd i ddelio â sefyllfa y crëon nhw. Er, dwi hefyd yn flin am i’r ymgyrch Aros gynnal ymgyrch gwbl bathetig eu hunain, ac am i lawer o ladmeryddion cryfaf Aros fod yn gyfrifol at greu’r hinsawdd wleidyddol arweiniodd at hyn yn y lle cyntaf drwy eu hymdriniaeth dros flynyddoedd lawer o’r bobl bleidleisiodd dros Adael.

Eu ffroenucheldra maith nhw arweiniodd at sbeit y bleidlais i Adael; sylwer eironi un o ystyron y gair gammon yn y cyd-destun hwnnw.
 

Er, dydw i ddim yn flin â phobl bleidleisiodd i adael achos dwi ddim yn coelio bod eu rhesymau dros eisiau gadael yn ddi-sail nac yn ddi-werth – dydi hyd yn oed barn stiwpid ddim yn farn annilys. A chas gen i’r dôn gron bathetig gan bobl f’oedran i ac iau am ddwyn ein dyfodol gennym; nid am nad oes elfen o wirionedd i hynny ond mi wn i’n iawn pan y bydda i neu chi’n hŷn pleidleisio dros yr hyn dwi’n ei gredu a wnaf i, ddim pleidleisio i blesio pobl eraill waeth pwy ydyn nhw.

Ond yn ôl at y gamwn. Iawn, mae o’n derm dilornus a sarhaus – a fawr otsh gen i am hynny – ond mae’n hynny at grŵp o bobl (fel y dywedais, yn aml dosbarth gweithiol, cymdeithasol geidwadol a di-addysg) sydd wedi’u dilorni cyhyd gan grŵp arall (dosbarth canol, rhyddfrydol-chwith, addysgiedig) nes eu bod wedi’u suro’n llwyr. Y cyfan mae’r gammon yn ei wneud ydi:

1. Atgynferthu ffroenucheldra dosbarth canol at y dosbarth gweithiol a wnaeth gyfraniad helaeth at golli’r refferendwm yn y lle cyntaf

2. Caledu agweddau Brexit nifer yn y dosbarth hwnnw.

A’r peth rhwystredig ydi nad ydi pobl yn gweld hynny. Dim newid tacteg. Dim argyhoeddi ar lefel ddealladwy y gall pobl uniaethu â hi. Y mae’r traddodiad o ddilorni barn pobl isaf cymdeithas yn rhy sefydledig, i’r graddau y mae baw isa’r domen y llywodraeth Geidwadol hon yn gallu defnyddio’r dirmyg hwnnw i guddio’u dirmyg a’u drwgweithredu eu hunain atynt.

Ac am yr union resymau hynny, petai rywsut, rywfodd, ail refferendwm, byddai’r canlyniad bron yn union yr un peth. Blog yr Hogyn o Rachub 14 Mehefin 2018; fi ddywedodd gyntaf chwi gofiwch. Y drasiedi ydi, er bod pobl o’r ddwy ochr na fyddai byth yn newid pleidlais petai ail refferendwm, mae lliawns yn y canol a allai wneud hynny, ond sydd ddim am wneud oherwydd safon ein disgwrs a’n dadl wleidyddol.

Ond dydw i ddim yn siŵr beth a’m hysgogodd i ysgrifennu’r uchod. Yn y bôn, er fy mod i wedi hen ddysgu’n wleidyddol fod dy ddiffinio dy hun yn ddogmatig yn dwp, dwi’n ochri efo’r ochr ryddfrydol, econonomaidd-chwith i bethau, a dal yn gryf o blaid Aros. Ac efallai fy mod innau wedi suro am fy mod i’n disgwyl i bobl o fryd tebyg fod yn gallach eu disgwrs yn lle efelychu’r ochr draw, ac yn ofer ddisgwyl iddynt ddysgu gwersi am pam ein bod ni yn lle’r ydym ni’n awr.

martedì, agosto 08, 2017

Y Gau Elyn a'r Gwir Elyn


“the finest trick of the devil is to persuade you that he does not exist”

Charles Baudelaire

 

Dros y misoedd diwethaf mi fûm yn ystyried yn ddigon dwys ar adegau end game cenedlaetholdeb Cymreig,  ac a fyddwn fyth yn cyflawni rhai, os nad pob un, o’n nodau. Y mae’r nodau hynny inni’n hysbys. Oce, y dyddiau hyn y cymysgir â nhw ffeministiaeth, amgylcheddiaeth, cydraddoldeb o bob math, sosialaeth – bob un yn bethau teilwng i raddau tra wahanol – ond dau nod yn unig sydd i genedlaetholdeb Cymreig: parhad ein hiaith a rhyddid ein gwlad. Ategwch atynt yr hyn a fynnwch o’ch daliadau personol, ond o safbwynt gwrthrychol, y ddau nod hynny yw’r alffa a’r omega.

Ond dydi gwybod yr hyn rydych o’i blaid ddim yn ddigon, ac y mae’r sawl sy’n coelio hynny’n naïf. Gwlad naïf, ddiniwed ydyn ni gan amlaf, ac mae hynny wedi bod yn rhwystr enfawr i ni wrth gyrraedd y pen taith a hoffem. Ni wyddom ein gelyn, oherwydd fe’n twyllwyd i feddwl mai arall yw, gan wlad sydd, ysywaeth, yn llawer craffach a chyfrwys na ni.

Fe deallai Gwynfor Evans, dwi’n meddwl. Bydd llawer ohonoch yn gyfarwydd â’r dyfyniad adnabyddus canlynol ganddo:

 


Britishness...is a political synonym for Englishness which extends English culture over the Scots, the Welsh, and the Irish.


 

Ond efallai nad ymhelaethodd ddigon yn hyn o beth – neu efallai, nad amgyffredai lawnder yr hyn a ddywedodd. Y mae Prydeindod cyfoes yn hunaniaeth artiffisial a grëwyd â dibenion gwleidyddol yn sail iddi, ond mae’n dwyll ehangach ac yn dwyll y disgynnom i’w fagl yn llwyr. Roedd yn fwy na modd i gyflawni’n gymharol lwyddiannus ddiben Seisnigeiddio Ynysoedd Prydain. Fe hoeliodd yn llwyr ein sylw, ac rydym yn dal i weld Prydeindod fel y gelyn. Fe’n twyllwyd i gasáu a brwydro rhywbeth sydd, yn ei hanfod, ddim hyd yn oed yn bodoli.

Mae hynny’n glyfar. Ac yn glyfrach nag y meiddem feddwl. Achos mae cenedlaetholwyr yn tueddu i gasáu Prydeindod: yn brwydro'n ei erbyn tra bod gan drwch y Cymru gryn ymdeimlad o uniaethu â hwnnw. Ond Seisnigrwydd? Does gan y Cymry ddim ymberthyn iddo.

Yn ddiweddarach beiom ni genedlaetholwyr Lundain – un ddinas – hefyd am holl drafferthion ein gwlad, ac yn ddiweddarach fyth Gaerdydd. Ydyn ni’n bwrpasol, yn fwriadol, camu’n dwp o amgylch y peth hwnnw sydd am ein troi’n genedl angof?

Achos, yn y bôn, nid Prydeindod ydi’r gelyn. Dyma’i dweud hi’n onest: Lloegr ydi’r gelyn.

Does pwynt imi fynd drwy dreigl y canrifoedd ac egluro nad Prydeindod laddodd Llywelyn, na Phrydeindod ychwaith fynnodd drwy Frad y Llyfrau Gleision ddadwreiddio Cymru o’i hiaith a’n Seisnigeiddio. Ond mae’r patrwm yn amlwg. Sylweddolodd y Sais ganrifoedd yn ôl y gallai goncro Cymru drwy arfau a thrais ond na allai lwyr roi ei phobl dan droed ond drwy gyfrwyster llywodraethu (er gwaetha’n twpdra cynhenid rydyn ni dal yn rhyfeddol o wydn – efallai bod yna gysylltiad rhwng y ddau. Wedi’r cyfan, dydi bocsars ddim yn adnabyddus am eu gallu deallusol).

Y broblem oedd sut oedd gwneud hynny. Yn hyn o beth mae Cymru fu a Cymru sydd yn dra thebyg: dderbyniwn ni fyth mo’n Seisnigeiddio ddigywilydd. Y mae hunaniaeth Seisnig yn wrthun i’n gwaed. Ond o’i throsi’n Brydeindod, gwnaed y gwaith yn haws.  

Y peth dwl ydi, hyd yn oed pan ddechreuom ni ddeall taw mwgwd oedd, parhawyd i dargedu’r mwgwd ac nid y gwisgwr.

Rhyfel i’r farwolaeth ydi perthynas Cymru a Lloegr. Nid ein nod ydi rhywsut dinistrio Lloegr – y mae hynny’n amhosib a dydi dinistrio cenedl arall ddim yn beth i’w ddeisyfu beth bynnag. Ond tydi marwolaeth Cymru wrth law Seisnigrwydd ddim yn amhosib; y mae’n fygythiad real ac yn rhywbeth sy’n digwydd ag amlygrwydd cynyddol. Brwydr fythol, ddiflas i barhau yw’r gorau y gallwn obeithio amdano. Ond mae hynny’n well na’r dewis arall.

Yn y bôn, yr hyn dwi’n ei ddweud yma ydi hyn: mae’n rhaid i ni bellach efallai cydnabod yn fwy agored (i ni’n hunain o leiaf) nad Prydeindod ydi’r gwir elyn, eithr Seisnigrwydd, a hynny y dylid ei frwydro.

Nid rhyw alwad ddifeddwl ydi hon ychwaith i rywsut feithrin casineb at y Saeson fel pobl nac unigolion; wedi’r cyfan, mae rhywun i fod i garu ei gymydog, hyd yn oed os ydyn nhw weithiau’n gwneud y peth yn ddiawledig o anodd. Byddwn i’n mentro dweud taw’r Saeson hynny sydd yng Nghymru sydd wedi cymryd at ein gwlad a’n hiaith, neu'r rhai ohonom â gwaed Seisnig ynom, sydd yn fwyaf poenus o ymwybodol o law Seisnigrwydd yn nirywiad parhaus Cymreictod ac agweddau cynifer o Saeson yng Nghymru at eu gwlad ddewis. Ysywaeth, mae rhywbeth hanfodol Seisnig am fynnu aros mewn gwlad rydych wedi dewis byw ynddi a’i chasáu a’i dirmygu’r un pryd.

Mae i Gymru ddau elyn: y gau elyn a’r gwir elyn. Rhown i’r naill ochr y cyntaf. Fe'n cyflyrwyd fel cŵn gan ein meistri i fod ofn hyd yn oed cydnabod yr ail. Ond does amser i'w wastraffu mwyach. Ei gydnabod sydd raid.

mercoledì, giugno 14, 2017

Mae'n bryd i Leanne Wood fynd



Fydd o fawr o syndod i unrhyw un o ddarllenwyr cyson y blog anghyson hwn yr hyn dwi’n ei ddweud yma. Serch hynny dwi am ei ddweud yn gwbl blaen: os oes gan Blaid Cymru ronyn o synnwyr, mae’n hen bryd i Leanne Wood fynd. Does gen i ddim ffydd y bydd hyn yn digwydd, ac y bydd Plaid Cymru’n dal i fynd ar ei thaith araf i amherthnasedd llwyr. Gwnaf fy mhwyntiau yn fras, yn sôn am yr etholiad hwn yn bennaf ond hefyd yn ystyried ei pherfformiad hanesyddol fel arweinydd. Mae hi’n arwain y Blaid ers pum mlynedd bellach ac mae hynny’n ddigon o amser i arweinydd naill ai wneud cynnydd a gwneud argraff, neu gamu i’r neilltu. Dywedaf isod pam fy mod i o’r farn fod yn rhaid iddi fynd.

Yr etholiad hwn

Erbyn diwedd yr ymgyrch, daeth hi’n amlwg fod Plaid Cymru, fel nifer o bleidiau eraill yn wynebu anawsterau’n sgîl yr ymchwydd Llafur a gafwyd, er iddynt lwyddo ag ennill Ceredigion, er mae dadl deg i’w gwneud ynghylch y ffaith fod yr ymchwydd Llafur hwnnw wedi gwneud mwy o ennill Ceredigion na Leanne Wood. Roedd nifer o ganlyniadau eraill yn drybeilig o wael, a diwedd y gân ydi fod yn rhaid iddi gymryd rhywfaint o’r cyfrifoldeb am hyn.

Y broblem efo’r etholiad hwn oedd, yn syml (fel y dywed Mike Parker yma), mae’r un sedd a gipiwyd yn galluogi Plaid Cymru unwaith eto i anwybyddu ei dirywiad drwy hawlio llwyddiant.

A byddwn yn onest hefyd; bob tro mae Plaid Cymru’n cael etholiad gwael, sef bron pob tro, maen nhw’n defnyddio’r esgus “roedd hwn yn etholiad anodd i ni”. Dydi o ddim yn gwbl anwir y tro hwn, ond mae’n esgus cynyddol flinedig i’w glywed.

Etholiadau a fu

Dim ond aelodau mwyaf cibddall Plaid Cymru allai wadu hyn: yn etholiadol, mae cyfnod Leanne Wood wedi bod yn aflwyddiant. Segura llwyr. Heblaw am ennill y Rhondda yn 2016, dydi ei harweinyddiaeth heb gyflawni unrhyw gynnydd etholiadol.

Byddai sôn am etholiadau cyngor eleni’n gam gwag: cael a chael oedd hi a hynny cyn ymchwydd Llafur yr etholiad. A chafwyd yr etholiad hwnnw, a 2016, ar gyfnod pan oedd Llafur ar drai trybeilig. Ni fanteisiwyd ar hynny o gwbl. O gwbl. Un sedd a enillwyd yn ychwanegol yn 2016, sef y Rhondda ei hun – does yna ddim ffordd o sbinio hynny fel llwyddiant, er y ceisiwyd gwneud hynny sawl gwaith. Roedd y Blaid yn ffodus ennill ASE yn 2014.

Yn fras, mae record etholiadol Leanne Wood ar yr un lefel ag un Ieuan Wyn Jones.

Etholaethau a fu a’r Cymoedd

Dyma ddod at, efallai, aflwyddiant mwyaf arweinyddiaeth Leanne Wood. Fe’i hetholwyd gan yr aelodaeth yn benodol i wneud cynnydd yn y Cymoedd.

Dydi hynny heb ddigwydd y tu allan i’r Rhondda. Ddim hyd yn oed ar lefel y Cyngor, ac eithrio i raddau yng Nghastell-nedd. Byddai pwyntio at Flaenau Gwent yn gam gwag achos, heb Nigel Copner, prin y byddai Plaid Cymru wedi gwneud cystal yno, ac ni all unrhyw un ddod i unrhyw gasgliad am hynny ond am y ffaith nad oes â wnelo’r cynnydd yno ddim â Leanne Wood. Yn wir, mewn sawl rhan o’r Cymoedd mae Plaid Cymru’n wannach yn etholiadol heddiw na phan enillodd yr arweinyddiaeth.

Does fawr ddim yn dangos hynny mwy na’r canlyniad yn y Rhondda eleni. Roedd y gostyngiad yno’n un o ganlyniadau gwaethaf Plaid Cymru drwy Gymru gyfan.

Yn ategu hynny, ddegawd yn ôl roedd seddi lle’r oedd Plaid Cymru’n gystadleuol neu’n eu dal (yn y Cynulliad): Aberconwy, Llanelli, Gorllewin Clwyd, Gorllewin Caerfyrddin a De Penfro. Ers i Leanne ddod yn arweinydd mae Llanelli dal heb gael ei hadennill, gyda’r perfformiadau’n amrywio rhwng siomedig a gwael ofnadwy, a dydi’r tair sedd arall ddim ar y radar mwyach.

Felly gellir dadlau, dwi’n credu, yn etholiadol, fod Plaid Cymru wedi mynd yn ôl dan arweinyddiaeth Leanne Wood, ac nid Ymlaen!

Perfformiad yn y cyfryngau

Fydd hwn yn bwynt amhoblogaidd. Ond gwir. Roedd perfformiad Leanne Wood yn y dadleuon eleni’n wael iawn (a ddim cystal yn 2015 ag y byddai rhai’n licio meddwl). Dwi’n gwybod, roedd pawb ar Twitter wrth eu bodd â hi, ond mae hynny’n dweud mwy ei chefnogwyr nag unrhyw un arall. Roedd sylwedd yr hyn oedd hi’n ei ddweud wastad yn arwynebol, ei hatebion yn chwithig. Ni suddodd yn llwyr diolch i’w gallu sicr i wneud one-liners cofiadwy iawn, ond roedd hi’n eu cadw nhw at UKIP, ac o ystyried y chwalfa nid yn unig a gawsant ond a ragwelwyd iddynt, roedd mynd ar eu hôl nhw’n gwbl ddiangen.

Mae’n ffaith eithaf hysbys hefyd fod nifer yn y Blaid wedi’u syfrdanu a’u gwylltio gan ei chyhoeddiad od ei bod yn ystyried sefyll yn y Rhondda rai wythnosau ynghynt. Mi ddygodd y sylw rhag yr etholiad ei hun, ac roedd hi’n edrych yn wirion ar ôl penderfynu peidio. Roedd o’n PR disaster.

Dydi hi ddim ychwaith yn arbennig o dda yn y cyfryngau cymdeithasol.



Roedd y twît uchod yn un o’r pethau twpaf glywais i erioed. Nid yn unig ei fod yn anesmwytho unrhyw genedlaetholwr sydd ddim yn Corbynista, ond perai’r cwestiwn syml: os am weithredu polisïau Corbyn pam ddiawl ddim pleidleisio dros Lafur? Roedd hi’n gofyn i bobl bleidleisio dros Blaid Cymru er mwyn gweithredu polisïau arweinydd plaid arall.

Yn y diwedd, penderfynodd pobl Cymru taw’r ffordd hawsaf o weithredu polisïau Corbyn oedd pleidleisio Llafur. Ac i fod yn onest, dyna oedd yr unig gasgliad call. Y mae Leanne Wood yn llwyr wedi disgyn i’r fagl Y Chwith Brydeinig (fel yr arferai Simon Brooks ddadlau amdani – yn anffodus, mae Simon fel petai wedi disgyn i’r un fagl y dadleuai’n ei herbyn).

‘Mae pawb yn hoffi Leanne’

Dwi’n hoffi chwïaid. Yn fawr iawn, iawn. Ond baswn i byth yn pleidleisio dros un, heb sôn am fod isio un i arwain gwlad.

Casgliad

Dwi wedi ceisio bod yn fras uchod, er bod y mater dan sylw’n haeddu traethawd llawn. Ond o unrhyw safbwynt gwrthrychol ni ellir dadlau nad ydi arweinyddiaeth Leanne Wood wedi bod yn fethiant. Dydi’r Leanne Effect heb gydio y tu allan i’r Rhondda yn y Cymoedd, ac mae Plaid Cymru mewn sefyllfa ddifrifol o wan mewn rhannau eraill o Gymru erbyn hyn.

Doedd pob aflwyddiant neu siom yn etholiad eleni ddim yn fai uniongyrchol ar Leanne Wood, mwy nag yr oedd hynny o lwyddiannau a gafwyd yn uniongyrchol o’i herwydd hi. Ond mae’n rhaid iddi gymryd cyfrifoldeb am ganlyniadau’r etholiad, sy’n rhywbeth dydi hi erioed wedi gwneud dros y blynyddoedd diwethaf ‘ma.

Y cyfan mae hi wedi’i wneud ydi llusgo’r blaid i’r chwith, a denu aelodau newydd sydd â’u bryd ar faterion lleiafrifol, amgylcheddol, ffeministaidd, asgell chwith go bell. Yn y cyd-destun gwleidyddol hwn, does yna ddim lle i blaid o’r fath eithr y blaid Lafur.

Hyd yn oed ar fater annibyniaeth, nod mawr y Blaid, dwi’n teimlo bod Leanne Wood wedi bod yn niweidiol. Yn lle dadlau’r achos, fel yr addawodd ei wneud, mae hi wedi sefydlu naratif cryf o “We’re not strong enough to be independent yet” sydd jyst yn ategu amheuon pobl ynghylch annibyniaeth. Dydi pobl ddim am bleidleisio dros blaid sy’n credu mewn annibyniaeth ond sy’n dweud allan ni ddim bod yn annibynnol.

Felly be nesa?

Ia wir. Be nesa?

Anodd gen i weld Leanne Wood yn camu i’r neilltu, er gwaethaf arweinyddiaeth gwbl aflwyddiannus. A dydw i ddim yn meddwl bod gan unrhyw un y bôls i’w disodli. Does ots y gallai fod etholiad arall ar y gweill, achos mae’n bosib iawn na fydd un. Dydi o ddim ots pwy ydi’r arweinydd yn yr etholiad hwnnw achos, yn syml, y cyfan wnaiff y Blaid ydi lluchio popeth at Arfon a Cheredigion ac anwybyddu pobman arall, sef y dacteg gywir. Does gen i ddim amheuaeth fod y Leanne Effect, sydd heb ei gweld yn y Cymoedd, ddim i’w gweld yn y seddi hynny ychwaith.

I mi, mae pedwar allai arwain y Blaid: Jonathan Edwards, Liz Savile-Roberts, Adam Price a Rhun ap Iorwerth. Yn anffodus ni all y ddau gyntaf achos eu bod nhw’n San Steffan ond maen nhw ill dau’n ymgeiswyr mor gryf byddwn i hyd yn oed yn awgrymu ail-edrych ar y cyfansoddiad i'w galluogi i sefyll.

Sy’n gadael Rhun ac Adam. Wyddoch chi be swni’n awgrymu? Arweinydd a chreu Dirprwy Arweinydd. Mor syml â hynny, a dwi ddim yn meddwl ei fod fawr o ots pa ffordd rownd y byddan nhw, ond nhw ydi ACau gorau’r Blaid, a byddai’r ddau efo’i gilydd yn dîm arbennig o dda, pe gallen nhw gytuno i hynny.

Ac os ydi’r aelodau hynny sy’n caru Leanne Wood yn mynd yn pissed off a gadael? Dwi’m yn meddwl fod ots. Achos tasg y Blaid yn awr ydi ei thrawsnewid ei hun. Mae dirfawr angen ar y Blaid drïo gweithredu mewn ffordd wahanol. Y peth gwaethaf allai ddigwydd ydi parhau ar hyn y trywydd hwn – dirywio a segura bob yn ail – sydd wedi digwydd ers ymadawiad Wigley.

Mae pobl well na Leanne Wood i arwain y Blaid. Go for it.

lunedì, febbraio 13, 2017

Rhaid inni ddysgu dweud 'Ffyc Off'


Allech chi ddadlau bod fy nghenedlaetholdeb i’n ymdebygu i zeal of the converted yn fwy na dim. Wedi’r cyfan dwi’n fab i Saesnes (heb sôn am fod efo teulu rhyfeddol o amrywiol) a’m hiaith gyntaf ydi Saesneg, yn dechnegol. Byddai hynny, fodd bynnag, yn ddadl ffals. Fel na all unrhyw un ond am y sawl ohonom sydd wedi bod yn y sefyllfa unigryw honno ei ddeall, dewis oedd gen i: p’un ai i fod yn Gymro ynteu’n Brydeiniwr. Y cyntaf ddewisais i, a hynny ar ôl deall nad oes modd bod y ddau, ddim go iawn. Rhaid dewis dy ochr. Am ryw reswm twp, Cymreictod a phopeth ynghlwm wrth hynny – iaith, hanes, diwylliant – apeliodd ataf i, ac nid yr hunaniaeth artiffisial anorganig sydd ond yn bodoli i danseilio’r pethau hynny; yn wir, eu dinistrio’n llwyr. Wna i ddim smalio nad ydw i’n edifar y dewis hwnnw o bryd i’w gilydd, er, o edrych yn ôl, mae’n ymdebygu’n fwy i dynged na dewis.


Bu’n sbel ers imi gael blog rantio. Dwi wedi sawl tro yn y gorffennol (er nad ers sbel) cwynfanu ynghylch cyflwr cenedlaetholdeb yng Nghymru – ein twpdra, ein llwfrdra - ond gan wastad ganolbwyntio ar Blaid Cymru, boed yn deg ynteu’n annheg braidd. Ond yn ysbeidiol dwi’n ffeindio’n hun yn rhwystredig hyd at anobaith; y peth hwnnw y dywedodd Saunders ei fod yn hawdd ymdroi ynddo am fod cysur ynddo, sydd ar yr wyneb yn ddoeth ond sydd actiwli’n beth hurt iawn i’w ddweud i unrhyw un sydd â phrofiad ohono. 


Nid y Blaid, am unwaith, dwi’n ei chyfeirio ati yma. Na, at genedlaetholwyr Cymru eu hunain a’n hagwedd gyffredinol. Yr un hen broblem; rhy barchus, rhy boleit. Efallai fi sydd ar y we gormod ond mae gwegenedlaetholwyr Cymru, ag un eithriad nodedig, jyst rhy neis a chall. Cenedlaetholdeb deallusol sy’n teyrnasu yno, nid cenedlaetholdeb y pridd – ac mae’n troi arna i. Yn y galon ac yn y gwaed y mae cariad at wlad, nid yn y pen.


Crisialwyd lot o'm rhwystredigaeth yn ystod ffrae ddiweddar Ysgol Llangennech. Nid manylion y peth sy gen i dan sylw yma (af i ddim iddynt achos os ydych chi’n darllen hyn mae’n siŵr eich bod yn gyfarwydd â’r rheiny) ond yr ymateb cyffredinol o blith cenedlaetholwyr (cenedlaetholwyr ar-lein yn fwy nag yn y cigfyd efallai, yn lle y mae’n haws y dyddiau hyn dweud gwirioneddau heb i’r byd a’i gi gael go). Gadewch imi ymhelaethu.


Michael Jones o RhAG ddywedodd yr hyn a sbardunodd y ddadl fawr. Os dwyt ti ddim yn licio’r ffaith dy fod mewn cymuned lle mae Cymraeg, dos dros y ffin (sylwer: ddim yn ôl neu Sais) a fydd ddim angen i chdi boeni am y peth. Mae Michael Jones yn gwbl, 100% cywir i ddweud hyn. Mae cenedlaetholwyr yn gwbl iawn i ddweud hyn hefyd: a'i ddweud yn agored. Waeth un o le wyt ti, os ti’n byw mewn cymuned lle mae’r Gymraeg i’w chlywed a bod hynny’n mynd dan dy groen, boed i’r neges i ti fod yn glir: ffyc off i rywle arall. Mae’r peth yn well i chdi, ac yn well i ni. Dydi o ddim yn rhywbeth twp i’w wneud. Hon ydi'r agwedd sydd angen inni feddu arni, neu yn hytrach, ei hail-ganfod. Rhain ydi'r math o bethau sydd angen i ni eu dweud - nid yn unig am eu bod yn gywir, ond am eu bod yn strategol gall hefyd (sy'n flogiad cwbl ar wahân).


Ond na, ebe Ifan Morgan Jones ar ei flog, mae'n beth gwirion i’w ddweud cyn mynd i fanylder ar fanteision addysg Gymraeg. Iawn – mae hynny’n ymateb call ond y broblem eithriadol efo’r holl beth ydi ei fod wedi’i anelu at argyhoeddi pobl fydd byth, byth yn dod i weld y safbwynt hwnnw. Ac yn wir, mae hynny’n rhywbeth dani fel petaem ni’n ei wneud o hyd wedi mynd, ceisio dadlau’n gall a rhesymol efo pobl sydd ddim yn gall na’n rhesymol. Y mae’n wastraff llwyr o unrhyw allu deallusol sydd gennym; anghywir yn ei hanfod nid yw, ond weithiau tydi dadl ddim yn ddigon i ennill dadl. (Mi ddylwn i ddweud yma fy mod i'n hoff iawn o ddarllen blog Ifan, ond bod ein mathau o genedlaetholdeb bosib yn groes i'w gilydd)







Dyma rydan ni’n ei erbyn yng Nghymru, yn enwedig fel Cymry Cymraeg: nid yn unig casineb nad oes modd i'r sawl a'i cadwo ei gelu, ond idiotrwydd ar lefel arallfydol. Does ots fod y dwatsen lwyr uchod yn Gymraes. Does ‘na ddim dadlau efo ffycin ynfytod fel hi. Roedd ar dudalen un o’m ffrindiau Facebook (dwi ddim am ddweud pwy na chynnig dolen yn gyhoeddus) ddadl hir am achos penodol Llangennech a hoeliodd y neges hon fy sylw yn fwy na’r un arall:

**Roedd yma sgrînshot o sylw a gafwyd ar drafodaeth ar Facebook - er bod awdur y sylw ac awdur y statws yn ddienw gofynnwyd i mi ei dynnu i lawr rhag "dwyn gwarth" ar ymgyrchwyr Ysgol Llangennech - a dwi'n parchu'n llwyr ei hawl i ofyn hynny, ac yn deall pam y gwnaeth y cais. Wna i ddim ailadrodd y cynnwys. Fodd bynnag, doedd y sylw ddim yn dwyn gwarth arnynt, a dwi'n teimlo braidd fod y cais i'w dynnu i lawr yn cyfleu, o leiaf i raddau, yr hyn dwi'n ceisio'i gyfleu yn y blogiad hwn.**



(Y frawddeg a ategai'r llun oedd hon: " ‘Rhen Michael oedd yn iawn wedi’r cyfan felly, mae’n debyg. Roedda ni jyst bach yn rhy neis i fod isio coelio'r peth; achos ein bod ni'n ofn coelio pa mor uffernol ydi'r bobl 'ma, yn ceisio gweld ochr orau pan nad oes un.")


Pwy fyddai’n sefyll yn gadarn yn erbyn y fath bobl? Cymdeithas yr Iaith i'r adwy! Felly rhyddhaodd y mudiad ddatganiad y’i gwelais yn cael ei ddisgrifio fel “call” a “synhwyrol” a “chytbwys”, sy ddim exactly yn eiriau mae rhywun yn eu cysylltu â’r Gymdeithas y dyddiau hyn beth bynnag. Ar ôl sefyll fyny i’r hen Hamilton ym mhwyllgor y Cynulliad mewn ffordd mor arwrol, ar sail popeth hyfryd a rhyddfrydol ac efo'r Gymraeg nid mwy nag atodiad i hynny, oni wnaent yr un fath yn achos gwrthwynebwyr troi Ysgol Llangennech yn un Gymraeg?


Na. Datganiad pathetig oedd o – roedd gwneud ‘safiad’ angerddol yn erbyn UKIP yn y Cynulliad yn llawer mwy greddfol rywsut i’r Gymdeithas na gwneud safiad angerddol o blaid addysg Gymraeg yn Sir Gâr. Fel ymateb Ifan Morgan Jones, un gair yn unig sy’n disgrifio’r drewdod: gwendid. Mae o fel bod cael go ar Neil Hamilton yn hawdd ac yr awn i’r gad ar farchogion gwynion i’w drechu – ond pan mae rhywun arall yn arddel ei safbwyntiau, yn cydweithio'n ddi-gywilydd ag o, neu jyst yn mynd yn erbyn buddiant y genedl, rydyn ni’n ymgilio’n ôl i’n hogofâu ac yn gofyn am sgwrs a thrafod, ar yr union adeg y mae angen miniogi’n cleddyfau. 

Byddai o les inni ddewis ein brwydrau yn well hefyd. Petaem ni'n gwneud hynny efallai y gallem ennill mwy ohonynt.

Dwi'n meddwl y brif broblem ydi bod cenedlaetholwyr yn meddwl bod y gallu i ddadlau'n gywrain yn lle gwylltio a dweud wrth nobs i fynd i'r diawl yn arwydd o gryfder a gallu - arwydd o wendid pur yw.


Ceisio cynghreiriaid ydi ymateb sawl un i ymnerthu’r genedl. Mae Seimon Brooks (ymhlith eraill, ond efallai fo ydi’r cenedlaetholwr amlycaf i wneud hyn) wedi bod yn groch sawl tro dros y misoedd diwethaf y dylai’r Blaid gydweithio â Llafur i atal UKIP.

Nac ydyn, Simon.




Ylwch, rhydd i bawb ei farn a’i ddiffyg crebwyll gwleidyddol ond eto, gwendid ydi’r unig air sy’n disgrifio hyn; ac anallu i weld yr union elyn. Roedd y twît uchod yn crynhoi pam bod cenedlaetholdeb Cymru’n tindroi. Fe’i gwnaed fisoedd cyn ffrae Llangennech ond roedd y sentiment yn hollol anghywir. Y gont wirion yn y fideo uchod? Cynghorydd Llafur. Cynghorydd Llafur sy’n dilyn traddodiad gwrth-Gymraeg parhaus y blaid Lafur yng Nghymru, y mae’r achosion ohonynt yn rhy niferus i’w rhestru mewn un blog. Os taw prif nod Plaid Cymru yw gwarchod a hyrwyddo’r genedl a gweithio er ei lles hi a’i phobl, does modd sefyll ysgwydd yn ysgwydd â Llafur achos cofiwch hyn: pan mae hi’n dod at statws Cymru a’r iaith Gymraeg, mae Llafur yn agosach o lawer at farn UKIP na barn Plaid Cymru achos na phlaid Brydeinig ydi hi. Ac ni ellir cyfaddawdu rhwng Cymreictod â Phrydeindod mwy na all llygoden gyfaddawdu â chath. Weithiau rhaid inni roi i'r neilltu'r darlun mawr a chanolbwyntio arnom ni ein hunain, ac o weld hynny weld taw unrhyw un sy'n arddel Prydeindod yw'r gelyn. A rhaid eu hymladd.


Mi rydyn ni mor bryderus ynghylch ypsetio pobl, ynghylch cael sylw drwg yn y wasg, a gydag obsesiwn hurt o geisio ennill calonnau calonnau’r anenilladwy, fel y mae’n ein hatal fel cenedlaetholwyr. Y mae lle i hynny, ond dyna’n prif dacteg a pham nad ydi Cymru’n mynd i’r unman. O ran y frwydr genedlaethol, rhaid ymladd tân â thân. Y math o dân sy’n beryg bywyd yn nwylo’r cenhedloedd mawrion ond sy’n gwbl hanfodol i oroesiad cenhedloedd bychain.  


Dydi cenhedloedd modern ddim yn mynd rhwng y cŵn a’r brain drwy waed a thân a dinistr. Na, gallant oroesi’r pethau hynny. Ond os delo awr diwedd y Cymry, awn i’r bedd hwnnw nid am ein bod wedi bod yn rhy ymosodol na’n annymunol. Y mae’r llwybr at ein bedd cenedlaethol yn frith gan ddadleuon neis, bod yn barchus a bod yn groesawgar, ac awn i’r bedd hwnnw â gwên ar ein hwyneb. Y mae weithiau lle i ddwrn yn lle llaw – nid yn yr ystyr llythrennol, ond yn lle ceisio bod mor gall a mor ddeallus ddweud gwirioneddau’n blwmp ac yn blaen, a sylwi bod yn well gan y rhan fwyaf llethol o bobl glywed y rheiny na geiriau gofalus diystyr, dideimlad.

Mwy o galon, y peth hwnnw sydd wedi rywsut, drwy ryw fodd, ymgilio'n drybeilig yn nisgwrs cenedlaetholdeb y Cymry. 


Na, mae'n amser i ni ddysgu bod ein petrusrwydd cynhenid am ein difa, ac mae'n rhaid i genedlaetholwyr Cymru ddysgu dweud 'ffyc off', a dysgu drachefn fod angen weithiau fod yn flin am y pethau perthnasol sy'n effeithio'n uniongyrchol arnom ni, ac nid ar bopeth arall a ddigwydd yn y byd.




 
Y 'ffyc off' mwyaf cywrain yn holl hanes y Cymry