Y Syrj Rhyddfrydol - cyfle i Blaid Cymru?

Fel y fi, mae’n siŵr eich bod wedi cael cryn sioc efo cynnydd y Dems Rhydd, y syrj honedig, ers y ddadl ddiwethaf. Er nad ydi polau Cymreig yn ddibynadwy ac na wn innau’n bersonol fanylion yr arolwg diwethaf, mae’n ddiddorol ystyried sut y gall effeithio ar rai o seddau Cymru, yn benodol i ni genedlaetholwyr rai o dargedau’r Blaid.

Dwi ddim am wneud unrhyw broffwydoliaethau terfynol nes yr etholiad – dwi’n mwy a llai sicr fy marn am sawl sedd. Gobeithio y caf llapllop newydd i fedru blogio’n fyw ar y noson! Ond dyma ambell feddwl cyflym am ambell sedd.

Yn gyntaf, dylai’r syrj (gair hyll mi wn!), er gwaethaf ei effaith honedig ar bleidlais Plaid Cymru, fod o fudd i Blaid Cymru mewn ambell sedd. Tra y gall y Rhyddfrydwyr fanteisio ar y gwymp arfaethedig mewn llefydd fel Caerdydd ac Abertawe, ac yn wir y Cymoedd, gan gyfyngu Plaid Cymru i golli eu hernes mewn ambell le, mae’n llai tebygol o effeithio ar dargedau’r Blaid. Heb unrhyw amheuaeth, bydd cynnydd ym mhleidlais y Democratiaid Rhyddfrydol o fudd i Blaid Cymru yn Nwyfor Meirionnydd a Dwyrain Caerfyrddin a Dinefwr o ran sicrhau mwyafrif iach yr olwg. Byddai hefyd yn sicrhau Arfon (ac yn ôl y sôn mae gan y Blaid bryderon am effaith pleidlais Bangor yno) ac o bosib hefyd yn gwneud Môn, lle gall ambell gannoedd wneud gwahaniaeth enfawr, yn darged mwy cyrraeddadwy.

Dwi’n tueddu i feddwl hefyd, os y parha’r syrj, y gall fod o fudd i Blaid Cymru yn Aberconwy, gan mai’r Ceidwadwyr yr ymddengys fyddai’n dioddef ohono fwyaf. Yn ogystal â hyn, gall hefyd droi Llanelli’n werdd, os ydi ambell Lafurwr yn penderfynu rhoi fôt i’r Rhyddfrydwyr (hyd yn oed petaent am roi i’r Blaid cyn y dadleuon) – yn y sedd honno, alla’ i ddim gweld y syrj yn effeithio ar Blaid Cymru yn fwy na Llafur. Hebddo ai peidio, dwi’n eithaf hyderus bellach y bydd Plaid Cymru yn cipio Llanelli eleni, ond byddai gwybodaeth leol gan rywun yn wych – rhowch wybod!

Ceredigion ydi’r un ddiddorol. Yn arwynebol, ymddengys y byddai parhau â’r syrj yn sicrhau dychwelyd Mark Williams. Ond mae llygedyn o obaith i Blaid Cymru. Y tro diwethaf, roedd y cynnydd yn y bleidlais ryddfrydol yn unol â chwymp debyg yn y bleidlais Dorïaidd. Gyda’r Dems Rhydd ar gynnydd, ar draul y blaid las, mae’n bosibl y bydd y Ceidwadwyr hynny yn troi’n ôl i geisio rhoi hwb i’w plaid naturiol.

Y tro diwethaf, hefyd, Plaid Cymru oedd y gelyn. Mae’r ffaith bod Ceredigion bellach yn diriogaeth y Democratiaid Rhyddfrydol yn gadael iddyn nhw gyflawni’r rôl honno, ond gyda’r cynnydd honedig yn y bleidlais ryddfrydol gall eu gelyniaethu’n fwy fyth. Hynny yw, y Democratiaid Rhyddfrydol y byddai’r Ceidwadwyr a Llafurwyr isio’u hatal. Gall hynny, yn ddamcaniaethol ac yng Ngheredigion, olygu bod Ceidwadwyr a Llafurwyr yn fwy parod o fenthyg pleidlais i Blaid Cymru, ac yn sicr olygu na fyddant mor fodlon ar fenthyg pleidlais i’r Dems Rhydd fel yn 2005. Mae’n rhywbeth nas gwelwyd ac nas ystyriwyd hyd yn hyn yn unman, ond oherwydd y polau gall gael ei wireddu: pleidlais wrth-Ryddfrydol.

Tybed faint o Lafurwyr neu Dorïaid fyddai’n fodlon ar gynghreirio, i bob pwrpas, i atal y drefn wleidyddol gyfredol rhag newid ar eu traul?

Mae wrth gwrs bythefnos yn weddill cyn i ni fwrw’n pleidleisiau. Gall unrhyw beth ddigwydd. Ond ni ddylai Plaid Cymru ddigalonni gormod ar sail polau. Gall y sefyllfa fod yn debyg i 1987, pan gynyddodd y Blaid ei chynrychiolaeth ond y tu allan i’r targedau cafodd etholiad siomedig tu hwnt. Os bydd y syrj yn parhau, dydi hi ddim yn amhosibl y gallai ddisgyn i drydydd neu bedwerydd mewn sawl man y dylai fod wedi dod yn ail, ond gan gynyddu ei chynrychiolaeth i bedwar, pump, chwech neu hyd yn oed y saith hudol.

Ymgyrchwyr llawr gwlad sy’n gwybod orau, wrth gwrs, ond dyma fy namcaniaeth bersonol. Croeso i chi ei chadarnhau neu ei gwrthod – byddai gen i ddiddordeb mawr mewn clywed y naill ffordd!