Eryrod Pasteiog XI: Beti a Bryn

Yr oedd wedi nosi, a thaniodd Beti George ei leitar i gynnau’r gannwyll oedd ar y ddysgl fechan a pharatoi at ei gwely. Araf oleuodd y gannwyll a dechreuodd hithau ddringo’r grisiau.

‘Dere nawr, amser gwely, Tits,’ galwodd ar ei chath, a gysgai â hi’n y gwely bob nos yn ddieithriad. Yr oedd Tits yn gath hyll iawn a chanddi ddwy lygad wydr, ond roedd Beti yn ei charu er gwaethaf ei hanffurfiadau. Fe’i dilynodd yn selog.

Yr oedd yr ystafell dal yn gynnes a hithau’n noswaith haf. Rhoes Beti’r gannwyll ar fwrdd erchwyn y gwely ac agor ffenestr y llofft i oeri’r ystafell; gallai gysgu’n well felly. A byddai angen bod yn effro yfory i recordio pennod ddihafal arall o Beti a’i Phobl, cyn mynd ymlaen i recordio Beti a’i Wobl lle byddai’n gwisgo siwt dew am wythnos a byw megis tewion Cymru’n ymrannu â’u bywydau barus glafoeriog, ac yn olaf dechrau ffilmio Beti a’i Gobyl, rhaglen arloesol a’i gwelai’n mabwysiadu twrci i’w fagu cyn ei ladd at y Nadolig a rhoi’r coesau i drigolion Ffynnon-gwell-na-buwch fel y caent am unwaith gig dros yr ŵyl yn lle’r teils bathrwm a dŵr môr arferol.

Setlodd yn y gwely’n fodlon, gan chwythu’r gannwyll allan gyda Tits wrth ei hochr. Ond yr oedd golau’r lloer yn gwynnu’r ystafell a gallai weld popeth.

‘Noswaith dda,’ meddai llais wrthi o’r llwydni.

‘Pwy sydd yno, gwedwch nawr!’ meddai hi’n ei hôl yn ddewr, cyn symud ei threm a gweld ar sil y ffenestr dylluan dywyll ei gwedd a maleisus ei golwg. ‘A shwd ddaethoch chi i mewn?’ gofynnodd yn gadarn.

‘Ehedais drwy’r ffenestr a setlo yma, yr oedd yn syml, Beti.’

‘Shwd y’ch chi’n gwybod fy enw, o wdihŵ?’ holodd y dylluan. ‘Wy erioed wedi siarad ‘da chwi o’r blaen, na ‘dag unrhyw dylluan arall o’m gwirfodd rwy’n siŵr.’

‘Maddeuwch fy nghamwedd, frenhines y tonfeddi. Gadewch imi fy nghyflwyno fy hun. Fy enw yw Bryn Terfel. Efallai eich bod wedi clywed fy enw o’r blaen, achos mae pawb dwi’n cwrdd â nhw’n dweud eu bod nhw am ryw reswm.’

‘Fe rydych chwi’n glamp o dderyn, rhaid gweud.’

‘Hyn sy’n wirionedd, o wreigen urddasol ein cyfryngau.’

‘Difyr iawn,’ atebodd Beti, er na olygai hyn. Ni chawsai annifyrrach sgwrs nag ers i Ifor ap Glyn ddod i’r stiwdio a threulio pedair awr gyfan yn adrodd ei awdl newydd am ei draed wrthi. ‘Gwedwch wrtha i, bluog greadur, os taw’ch enw yw Bryn Terfel, a allwch ganu i swyno’r dorf?’ Ymsythodd y dylluan yn falch a lledu ei hadenydd fel actor.

‘Tu whit tu woo!’ ebr yn lled-soniarus.

‘Dyw honno fawr o gân nag yw e?’ dirmygodd Beti.

‘Be oeddech chi’n ei ddisgwyl?’

‘Rhyw aria fawreddog lond ei fibrato neu un o alawon gwerin traddodiadol y Cymry, neu falle bach o Feinir Gwilym.’

‘Wel tylluan dwi de, ‘da chi’n gofyn gormod braidd. Hidiwch befo, fydd fawr o ots ennyd,’ meddai Bryn Terfel heb gelu’r bygythiad yn ei lais. Pwysodd Beti yn ôl.

‘Nawr gwedwch pam hynny? Pan ry’ch chi yn fy aelwyd?’

‘Yma i’ch bwyta ydw i!’ gwichiodd y deryn, a chan frysio tuag ati drwy’r awyr ni chawsai Beti ond eiliad i sgrechian nerth ei phen a disgwyl yr ymosodiad a’i hwynebai. Caeodd ei llygaid, a’r olaf beth a welsai oedd Tits wrth ei hochr.

*

Drannoeth, deffrodd Beti’n gynnar. Breuddwyd, mae’n rhaid! meddyliodd wrthi ei hun. Yr oedd y cyfan mor wir a byw yn ei meddwl. Cododd a diosg ei chap nos, cyn mynd at y drych i ymbincio at y gwaith. Ond gwelsai’n edrych yn ôl arni bluen yn sticio allan o’i cheg, ac un arall o’i chlust, a mymryn o waed ar ei gŵn rhacs. Na! Ni allai fod felly!

Canodd ei ffôn. ‘Ie?’ meddai’n ddryslyd wrth ei ateb yn araf.

‘Beti, helô, Llwyfen Llawnllath sydd yma, yda chi wedi codi bora ‘ma?’

‘Pwy y’ch chi?’

‘Beti, fi ‘di cynhyrchydd Beti a’i Phobl. ‘Dan ni’n gweithio efo’n gilydd ers dros hanner canrif. Mae’n mamau ni’n dod o’r un stryd a chan y ddau ohonom gathod o’r enw Tits. Ro’n i’n forwyn yn eich priodas.’ Hanner wrandawodd Beti, ond pwysai neithiwr yn drom arni. ‘Gwrandewch, fydd ddim rhaid i chi ddod i’r gwaith heddiw,’ meddai Llwyfen. Cafodd hynny ei sylw. Parhaodd y galwr i siarad.

‘Y peth rhyfeddaf. Fe gafon ni wybod ychydig yn ôl fod Bryn Terfel, pwy ydach chi’n fod i gyfweld â fo heddiw, wedi diflannu neithiwr. Dim ôl ohono. ‘Does yna neb yn gwybod i ble’r aeth o na phryd, ond bod yr heddlu wedi ffeindio ambell bluen ar ei wely. Dydi pethau ddim yn edrych yn dda mae arna i ofn. Beth bynnag, popeth wedi’i ganslo. Dirgelwch llwyr! Dwi am fynd i Asda rŵan, wela’ i chi wythnos nesa.’

Rhoes Beti’r ffôn i lawr yn ofalus, a throi eto at y drych. Gwenodd at ei hadlewyrchiad. Er na ddeallai’n llawn oblygiadau’r noson gynt, gwyddai y dywedai’r cynhyrchydd y gwir, a thaw Bryn Terfel a oedd wedi troi’n dylluan a cheisio’i bwyta gyda’r nos, ond hi a oedd yn fuddugol. Hyhi a oedd yn fuddugol bob tro.

A dyna sut gwireddwyd y broffwydoliaeth.

Eryrod Pasteiog X: Y Dyrchafiad

Ha-ha-ha! Hi-hi-hi!

Portffolio twristiaeth rhowch i mi!

-Dafydd Elis-Thomas wrth Carwyn Jones, 03.11.2017

 

Negodwyd y cyfan yn gelfydd a chain, a chyrhaeddodd yr Arglwydd yn ôl i’w gwt chwain. Fflat foethus a sefid yn rhwysg uwch y Bae, ddi-wae ei gwedd a lledr ydoedd ar bob sedd. Diwrnod od a darniog fu. Aeth i’r gwaith am saith i’r Senedd at ei siort, a chyn i’r machlud mud wrido dros Walia, roedd weinidog dros sbort.

 “Carwyn, Carwyn a’th wallt yn wyn;

Mor falch fydd f’etholwyr ym Mhenllyn a Phen Llŷn," ebe ef.

Mawr fyddo’i glod o’r mynydd i’r nant, ac o’i fod y gŵyr y gwnâi weinidog diwylliant sefydlog. Doedd callach, addasach, ar gyfer yr orchwyl hon a Leanne dwp bendwmpiodd wrth iddo gyrraedd entrychion. Ond am ddêl i Ddafydd Êl – D’Êl a alwai'i hun yn awr dros win ar ei fin mewn bwyty yma’n ei gynefin ger morglawdd mawr Caerdydd. Mor flin fydd Adam Price a’i frechdan aflan ham ddi-arnais o Tesco bach (“O! Wna un dy hun Adam!” i ddyfynnu Rhun un tro) o’m gweld ar waith yng nghabinet ein Llywodraeth.

“I ddathlu caf faddon cyn diwedd y nos, ac yna archebaf i’m hun Ddominôsss,” hisiodd fel sarff, sef yr unig anifail sy’n debyg i sgarff.

HWBWL BWBWL

HUFEN DWBL
LLAID A CHWYS
A BERWI’R CWBL

Yr oedd coginio Eluned Morgan yn mynd o ddrwg i waeth.

Ond gwelsai un llai nag ef yn y twb cyn troi’r tap. Pry cop yn procio’i goesau gylch y bath. Ceisiai gyrraedd y brig a’i fethiant yn yr arfaeth, dim llai, ac nid oedd gwe a'i gynorthwyai â’r gwaith. Deigryn ar ruddiau D’Êl ddisgynnai, ac mewn argyfwng ymddarostyngodd. O’r sgwrs od, un frawddeg adroddir:

“Tydi a myfi -

Pr’un yw’r pry cop?”

Ymsythodd. I’r gegin i goginio macaroni caws ymlwybrodd. Ac yn llygad y bowlen rhoes y pry cop ac i’w hun fe’i hymborthodd â’r llwyaid cyntaf. Dafydd Êl, rwyt gnaf!

Eryrod Pasteiog IX: Chwilio am Dudley

Ymddengys fod y straeon yn wir. Ga’i o ddifrif ymbil ar ddarllennwr y blog hwn – sef fi – i ddod o hyd i Dudley a’i helpu. 

Y mae Comisiynydd Twitter Heddlu'r Gogledd wedi trydar yn rhyddhau gwybodaeth am y sefyllfa ac erfyniaf i chi ei ddilyn i gael y wybodaeth ddiweddaraf wrth i'r sefyllfa ddatblygu.

 

Os ydych eisiau helpu, cofiwch drydar â'r hashnod #dodohydidudley neu gwnewch un o'r canlynol:

1. Ewch i chwilio yn eich cymunedau amdano
2. Chwiliwch am olion wyog ar lwybrau'r fro, gallent arwain ato
3. Rhowch wybod i'r Heddlu am unrhyw adroddiadau amdano. Y maen nhw hefyd yn derbyn amheuon, honiadau, sïon, sibrydion a chardiau rhodd.
4. Os byddwch yn dod ar ei draws, peidiwch â'i gynhyrfu na chyfeirio at y ffaith fod ganddo omled ar dennyn, periff hyn iddo wylo.
5. Arhoswch yn eich tŷ nes bod y sefyllfa wedi'i datrys a dilynwch unrhyw ganllawiau a ryddheir gan Lywodraeth Cymru.

Eryrod Pasteiog VIII: Noson Fawr Elin Fflur

Dwi am ddangos paradwys i ti,

Meddai’r twrch wrth Elin Fflur,

Tyrd i aros ‘da fi...

Gwisgai Elin Fflur ei sgert felen orau. Melyn oedd ei hoff liw canys y’i hatgoffai o’r fanana, ei hoff ffrwyth, a’i hatgoffai o bren mesur, ei hoff offer swyddfa. O, y modfeddi lu a fesurasai dros y blynyddoedd; erwau ohonynt i bob cyfeiriad. Credai iddi fesur o leiaf ddwy filltir a hanner dros ei hoes.

Ond roedd hon yn noson fawr. Yr oedd eistedd ar soffa Heno’n fywyd unig iawn. Gwnaeth hynny am fisoedd cyn iddi ddod yn gyflwynwraig hoffus ar y rhaglen fyd-enwog, er na wyddai neb paham, gan ei chynnwys hi ei hun. Ceisiodd y cynhyrchwyr ei thywys ymaith ond teimlent drosti a gadawsant iddi aros yno, ddydd a nos, yn ei bwydo â briwsion bara i ennill ei hyder cyn rhoi’r swydd iddi. Talodd hyn ar ei ganfed, a chynyddodd nifer y gwylwyr gan bedwar deg dros nos.

Yr oedd wedi ymbincio’n ddel, yn ategu ei harddwch cynhenid, yn y bwyty yn aros am ei dêt. Sibrydai pobl o’i hamgylch “Wele Elin Fflur ar y bwrdd hwnnw” a gwyddai hyn am fod ganddi’n llythrennol glust yng nghefn ei phen y brwsiai’i gwallt drosti i’w chuddio. Clywsai wybodaeth drwy hyn ac nid ymddiriedai mwyach yn Beti George ar ôl iddi ei galw’n “hen sgiampes ddrwg” y tu ôl i’w chefn ar ôl i Elin ei gwahardd rhag chwarae pêl ar iard chwarae S4C.

Cyrhaeddodd ei chydymaith am y nos. Plygodd lawr ato a rhoi cusan am ei foch. Yr oedd yn ddel mewn ffordd anarferol, yn ei grys coch â llewys ffril a ffon bendefig ganddo, ac arno ysbectol steilus. Eisteddodd yntau.

‘Yr ydych mor hardd, Elin Fflur,’ meddai wrthi, a chochodd hithau. ‘Yrŵan, meiddiaf ddweud, fy mod eisoes mewn cariad â chi. A ydych chwi’n fy ngharu i?’

Craffodd arno. Ei drwyn bach serennog, ei flew du â mân bridd yn ymgydio arno, ei goesau a’i freichiau stwmp. ‘Yr wyf yn eich caru chwithau hefyd, Mr Twrch,’ atebodd. ‘Ni chredais tan hyn y tery dyn gan gariad ar yr olwg gyntaf, ond fe’m profwyd yn anghywir.’ Syllodd y ddau i’w llygaid ei gilydd yn gwenu’n ddanheddog, ac arafodd y byd o’u cwmpas.

‘Yrŵan, Elin, cyn i ni ddod i nabod ein gilydd,’ meddai Mr Twrch gan winc ddireidus, ‘dylem archebu bwyd. Wedi’r cyfan y mae’r gweinydd yma ers deg munud a does neb wedi dweud gair.’

‘Cytunaf, Mr Twrch,’ meddai Elin ac edrychodd ar y fwydlen heb ei darllen. ‘Ond ewch chwi’n gyntaf, f’anwylyd.’

‘O’r gorau. Weinydd, mi gaf innau’r pryfed genwair alla puttanesca a lemonêd.’

‘Caf innau’r un peth â’m cariad.’

Siaradasant cyn y bwyd am y byd a’i bethau. Am ba seddi y prynent i’w cartref newydd, enwau plant a faint o fîns sydd ormod mewn tun a rhyfeddent ar eu hatebion unfath, sef cadeiriau siglo, Morfudd ac Idwal, a saith-deg ac wyth. Yfent lemonêd wrth y gwydr, a chyn pob llymaid gynnig llwnc destun, ac edrychai pawb yn y bwyty arnynt yn gariadlawn a hapus dros y ferch dlos hon a gwrthrych ei serch. Nid oedd angen arni ei phren mesur i fesur gwerth Mr Twrch, yr oedd yn werth y byd i gyd yn grwn.

Nid ond ag ategwyd yr awyrgylch gan y pryd pryfiog bendigedig. Ymsugnasai’r ddau eu pryfed genwair, gan ddireidus eu bwydo i’w gilydd dros y bwrdd ambell dro, a’u troelli’n ddiwylliedig o amgylch eu ffyrc.

‘Oni chawsoch bryfed genwair o’r blaen?’ holodd Mr Twrch.

‘Un gwaith, cofiwch, pan fûm blentyn. Fy niléit oedd chwarae ym mhridd yr ardd gefn, a chreu tyllau hyd-ddi, a chanfûm un, a chan mor flasus yr edrychai fe’i llowciais yn araf a’i gnoi a gwenu, a gwyddwn bryd hynny er fy mod yn fy nghorff yn fod dynol, yn fy nghalon yr oeddwn yn dwrch daear, ac na allaswn fyth weddu byd y bobl, a hiraethais am dwmpathau pridd a chloddio am flynyddoedd, ymhob gorchwyl y gwnaethais. Er, mae safon y pryfed genwair hyn yn rhagori ar rai’r ardd.’

‘Gwir y gair, gŵyr tyrchod yr Eidal sut mae byw.’ Daeth deigryn i lygaid y creadur bach annwyl, ac aeth i lawr ar un lin ac ymbil, ‘Gwrandewch yma Elin Fflur, nid oes amdani ond priodi, awn i’r capel a siarad gair â’r gweinidog drannoeth, a byddwch yn dod i fyw ataf a chewch hynny o bryfed genwair a chwilod ag y carech. Tyrchaf balas i thi, a hyd ei neuaddau carwn ddydd a nos, ac ni fydd yn rhaid ichwi fynd yn ôl i Heno fyth canys y diwallaf pob angen sydd gennych. A dderbyniwch fy nghynnig?’

A thrannoeth y capel, cafwyd priodas fawr, ac ymgasglai’r pentref oll yn bloeddio dymuniadau da i Elin Fflur a Mr Twrch. A buont fyw o dan y ddaear, hyd nes i’r byd heneiddio, ac nad oedd dim ar ôl eithr puraf gariad gwraig a’i thwrch. 

Mae 'na rywbeth amdanat ti, na fedra i egluro