Tawelwch

Byddwch yn dawel. Darn arbennig o gyngor os bu erioed.

Wn i ddim faint o bobl dwi’n eu nabod sy’n ofn tawelwch, ond dwi yn nabod lot ohonyn nhw. Ofn ydi’r gair priodol hefyd, nid jyst ‘ddim licio’ ydi o – ofn. Mae o fel bod tawelwch yn pefrio ochrau tywyllaf y meddwl, yn meddiannu popeth ac yn styrbio arnynt yn ddifrifol.

Dwi efo’r Pab ar hyn. Actiwli dwi efo’r Pab ar lot o bethau. Y mae Ffransis yn ffwc o Bab os ydach chi’n gofyn i fi. Mae o’n ei dallt hi, yn well na fi ac yn sicr yn well na chi. A dweud y gwir, mae gan Babau yn gyffredinol lot o bethau pefriol a chall i’w ddweud os ydych chi’n fodlon gwrando, hyd yn oed os ydych chi’n anghytuno: a dwinnau’n un o’r rhai sy’n gwrando. Ond mi ddywedodd yn ddiweddar mae un o broblemau’r byd modern ydi ei fod yn llawn sŵn a phrysurdeb – does dim lle i dawelwch a myfyrio. Lle mae’r tawelwch? Yn fy mhrofiad i, mae mwy o wirionedd mewn tawelwch na holl eiriau’r hen fyd swnllyd hwn.

Efallai bod hyn yn deillio o fyw ben fy hun. Roeddwn i’n arfer bod yn gymeriad nad oedd yn or-hoff o’i gwmni ei hun, sy’n ddealladwy mewn difrif gan y gallaf gyfrif bod yn ddigydymdeimlad, yn feirniadol ac yn ddiamynedd ymhlith fy ngwendidau niferus (dwi’m yn falch o’r rheiny wrth gwrs, ond gan fod fy rhinweddau basically yn cynnwys dealltwriaeth dda o ramadeg a gallu gwneud ffwc o basta sôs, wel, mae nhw actiwli yn fwy deniadol na’r rhinweddau tydyn?). Dwi’n licio tawelwch. I mi, mae tawelwch yn arwain at dawelwch meddwl. Jyst weithiau, mae’n rhaid i mi ddiffodd y teledu, a rhoi i’r naill ochr unrhyw ddeunydd darllen, ac ista yno fel lwmp o ham, yn myfyrio (mae’r ‘lwmp o ham’ yn cyfeirio ar yr eistedd yn hytrach na’r myfyrio, i ni gael dallt ein gilydd).

A dweud y gwir, dwi ddim bob amser hyd yn oed yn myfyrio. Ond mae’r ychydig funudau – weithiau munudau lawer – o dawelwch hynny’n angenrheidiol ac yn adfywiol. Achos jyst weithiau fydda i’n meddwl dwi’n ei dallt hi fy hun. Weithiau mae prysurdeb y byd jyst yn rhy blydi swnllyd ac arwynebol. Tydan ni ddim yn cael amser i feddwl.

Dwi’n dallt yr ofn sydd gan bobl o dawelwch, fodd bynnag, er fy mod i ddim yn ei rannu. Mae gan bawb ei groes i’w chario a tydi pobl ddim yn licio hel meddyliau am y pethau drwg yn eu bywydau, a phan ydan ni dani’n licio meddwl mai arnom ni y mae hi waethaf (er y gwyddom ym mêr ein hesgyrn nad dyma’r achos go iawn). Ond o gymryd yr amser hwnnw i feddwl, neu i fod yn fanylach, adael i’r meddyliau ddod atoch chi, dwi’n meddwl ein bod yn y pen draw yn dod i’r casgliad bod pethau’n eithaf da, neu’n weddol, wedi’r cyfan. Y mae cyfri ein bendithion yn beth rydyn ni’n llawer rhy gyndyn, ac yn aml hunandosturiol, i’w wneud.

Does fawr o dawelwch yn y tŷ yn Rachub, fodd bynnag. Gyda Dad â rheolaeth lwyr ar y remôt, fydd y foliwm byth yn is na ffwl blast, a fedra i ei glywed yn gwylio Splash ar ITV yr holl ffordd yma’n fy llofft. Dwi’n siŵr na wnâi Ffransis yn fath beth petai o yma.

Hiwmor y Cymro a hiwmor y Sais

Y mae hi’r adeg o’r flwyddyn i orgyffredinoli yn y ffordd fwyaf erchyll posibl. Na, dwi’m am sôn am y Sipswn, achos dwi’n sobor, ond yn hytrach y Cymry (gwrol, dewr, halen y ddaear) a’r Saeson (anfadrwydd pur).

Ryw synfyfyrio wnes am hyn, a dwn i ddim a ydw i’n iawn mewn gwirionedd ond dwi’n meddwl bod elfen o wirionedd i’r peth. A na, heblaw am Mam a’m Taid, dwi ddim yn nabod Sais mewn difrif. Yn wir, o bob un o’m ffrindiau Facebook prin, nad ydw i’n licio’u hanner nhw beth bynnag, un yn unig na fedr y Gymraeg – sef Sais sydd, am ryw reswm, o dan yr argraff mai Almaenwr ydyw. Rhaid i mi ddweud petawn Sais ac fy mod am ddewis cenedligrwydd arall (a phetawn Sais mi a wnawn), nid bod yn Almaenwr fyddai ar frig y rhestr.

Na, rhywbeth am hiwmor y Cymry a’r Saeson sydd i raddau helaeth yn wrthgyferbyniad llwyr rhyngom. Derbynnir yn helaeth, ac mae elfen o wirionedd iddi, fod y Cymry’n cael eithaf trafferth gwneud hwyl am ben eu gwlad a’u hiaith. Does fawr o wadu’r peth mewn difrif, cenedl bach touchy iawn ydan ni, sydd i raddau helaeth yn deillio o’n gwladgarwch brau a’n hansicrwydd cenedlaethol. Gwrthgyferbynnir hyn yn llwyr gan y Saeson – y mae’r Sais yn ddigon parod i wneud hwyl am bob agwedd ar Loegr, a dydyn nhw ddim yn meindio gormod pobl eraill yn ei wneud o ychwaith.

Yn gryno, ar lefel genedlaethol, gall y Sais chwerthin ar ei hun ond prin y gall y Cymro. Y gwahaniaeth ydym ni fel unigolion.

Heb amheuaeth, mae bod yn sarhaus chwaraeus, neu ‘cymryd y piss’ fel y d’wedwn yn Gymraeg, yn elfen bwysig o hiwmor Cymreig – ond nid dim ond ar bobl eraill, ond arnom ni’n hunain. Heb fod yn sentimenalaidd ond mae’n rhywbeth eithaf annwyl amdanom; ac mi wnaiff y Cymry gael y math hwn o hwyl gydag, ac ar, ei gilydd gyda phobl sy’n newydd iddynt.

Dwi ddim o’r farn bod hyn yr un mor wir am Saeson yn gyffredinol – ddim o gwbl a dweud y gwir, ac yn sicr nid i’r un graddau. Y mae’r Saeson yn fwy amddiffynnol o’r hunan a ddim yn licio beirniadaeth, boed honno’n ysgafn a chwaraeus ai peidio, ohonynt eu hunain. Gorgyffredinoli, efallai, ond mae gwirionedd i nodweddion cenedlaethol.

Dyna fy marn a’m hargraffiadau i, beth bynnag. Ond efallai ein bod yn eithaf tebyg wedi’r cwbl. I nifer o Gymry, mae ymosodiad ar Gymru a’i phethau yn ymosodiad personol, a ninnau yn wahanol i’m cymdogion wedi’n diffinio cymaint gan ein gwlad, mewn ffordd fwy cynhenid. Serch hynny, mae ein hanallu cyffredinol i chwerthin arnom ein hunain yn deillio o’n diffyg hyder ynom ni’n hunain. Ond rydym yn araf fagu hyder, ac mae ‘na newid ar droed dwi’n credu.

Os bydd Cymru yma mewn can mlynedd (a rhyngo chi a fi, dwi ddim yn hyderus am hynny – blogiad arall!), gobeithio y gall chwerthin ar ei hun – mae’n un wers werthfawr y gallwn ei dysgu gan y Saeson yn sicr.

Pobl flin, pobl ddig

Yn ôl pob tebyg, fyddwch chi sy’n dilyn helynt y blog hwn yn cael sioc o’r datganiad canlynol: ar y cyfan, dydw i ddim yn fasdad blin. Dwi’n aml yn rhwystredig, ac yn aml yn ddadrithiedig, ac mae fel y gwyddoch gant a mil o bethau yn y byd sy’n mynd ar fy nerfau - ond does fawr o dymer arnaf yn y bôn.

Mae’r ffordd a wylltiwn yn un o’n nodweddion. Cyn iddo gael strôc flynyddoedd nôl, roedd fy nhaid yn berson na wylltiai fyth. Mae’r hen Lowri Llewelyn fach felly hefyd mewn difri. Wedyn mae ‘na rai pobl, fel Steff (sydd isho mensh ar y blog) sy’n hynod hawddgar ac yn anodd tu hwnt i wylltio. Ond pan mae’n gwylltio, mae’n gwylltio’n gacwn (dywed ef, dwi ddim actiwli yn ei gredu yn y mymryn lleiaf – deud hynna i edrych yn tyff mae o). Ac wedyn mae ‘na bobl, megis Haydn blin, sy wastad yn flin. Efallai y gwelwch eich hun yn un o’r disgrifiadau uchod.

Nid felly fi. Yn gyffredinol, dwi’n rhywun sydd â ffiws ofnadwy o fer ond sydd, ar y cyfan, yn distewi yn gymharol hawdd ... er fi fydd y cyntaf i gyfadda fod gen i dueddiad i bwdu! Prin iawn y gwna i wylltio o’r enaid ar rywun neu rywbeth. Mi fedraf fod yn siarp iawn a chodi’n llais, ond y funud nesaf wenu ‘tha giât.

Ar hyn o bryd mae’r ffiws yn fyrrach na’r arfer. Cyfuniad o bethau ydi hyn. Rhyngo chi a fi a’r Gymru Gymraeg, ac eithrio’r Nadolig ei hun, lle bydda i er gwaetha fy nghwyno yn ddigon bodlon, ryw gyfuniad o bwdu, anfodlonrwydd cyffredinol ar fywyd a chwerwder ydyw. Er bod gen i resymau penodol, yn gyffredinol mi fyddaf rywbeth tebyg bob blwyddyn rhwng diwedd mis Tachwedd nes dechrau’r Chwe Gwlad.

SAD? Wel, dwi ‘di cael fy ngalw’n waeth....

Y Seicig

Cafwyd breuddwyd ryfedd echnos. Euthum i gapal anhysbys, gyda Nain a Mam a’r chwaer, a’r dyfarnwr rygbi, Nigel Owens, oedd y gweinidog gwadd. Roedd ‘na gryn dorf yn y capal ac mi ddechreuodd Nigel ei hannerch, gan fynd ymlaen i bwyntio allan pawb a oedd yn hoyw yn y capal. Nid mewn ffordd gas, ond i ddweud bod Duw yn caru pawb waeth pwy oeddent.

Am ryw reswm mi adewais y capal ac mi es i’r Gadeirlan Babyddol lawr y lôn wrth ymyl Waterstones os dwi’n cofio’n iawn, ac mi oedd gen i lot o ofn ond roeddwn i’n iawn ar ôl setlo a ffendio fy ffordd allan o rywbeth a ymdebygai i grypt o dan y gadeirlan ei hun a mynd i’r addolfan.

Wn i ddim ai rhywbeth sy’n y dŵr ar hyn o bryd ond dwi’n cael lot o freuddwydion am grefydd yn ddiweddar. Rhaid bod rhywbeth yn chwarae ar fy meddwl.

Serch hynny, dydw i ddim yn rhywun sy’n credu bod negeseuon cudd neu isymwybodol neu hyd yn oed oruchnaturiol i freuddwydion. Ond flynyddoedd nôl a minnau dal yn ‘rysgol mi ges freuddwyd fy mod yn darllen y Star ac mewn blwch bach fe’i nodwyd bod Paragwai wedi curo Brasil o ddwy gôl i un, a hynny am y tro cyntaf ers rhywbeth gwirion fel chwarter canrif. A’r wythnos nesa fe ddigwyddodd hynny, ac mi a’i darllennais mewn blwch bach yng nghefn y Daily Star. Anodd gen i ddiystyru hynny fel cyd-ddigwyddiad, pa beth bynnag arall ydoedd. Ro’n i’n siŵr fy mod i’n seicig am ‘chydig.

A dweud y gwir, dwi’n hoff o feddwl bod gen i agwedd ddigon iach at y pethau seicig ‘ma, fel popeth arall, sef meddwl agored ond amheugar, sef i bob pwrpas credu nad ydi rhywbeth yn wir ond yn fodlon iawn newid fy meddwl am y peth – dyna ddaru ddigwydd i mi efo crefydd, wedi’r cwbl. Yn bersonol, dwi ddim wirioneddol yn credu bod gan bobl ddawn seicig, nac y gallant weld i’r dyfodol neu i fêr yr esgyrn – nid fel yr honna’r sipsiwn efo’i peli crisial a’u dail te. W, na, tai’m i’w trysio y nhw yn de.

Ond nid dweud ydw i mai twyllo maen nhw chwaith (pobl seicig yn gyffredinol de). Dwi’n meddwl bod lot o bobl seicig yn bobl â greddf hynod ond eu bod yn dehongli’r reddf honno fel pŵer seicig. Dyna fy marn bwysig, ddi-sigl i ar y mater, oni fy mhrofir fel arall. A sut bynnag, dwi wedi cael digon o freuddwydion am y dyfodol nas gwireddwyd. Ro’n i’n fod i farw pan o’n i’n 23 oed, er enghraifft.

Dwi ddim, gyda llaw, sy’n profi nad seicig mohonof ... diolch byth.

Bron yno

Mynegwyd eisoes ar y blog hwn bod yr Hogyn o Rachub, ym mha le bynnag yr â yng Nghaerdydd, yn gweld lesbians. Ddim o’m gwirfodd na’m dychymyg, ffaith ydyw. Wn i ddim chwaith os mai’r gaydar sydd ar y blinc gen i ond yn aml iawn alla i ddim dweud y gwahaniaeth rhwng lesbian a hogyn tew yn ei arddegau sy’n steilio’i wallt i geisio ymddangos yn ddel. Wyddoch y teip – bwyta gormod o Doritos ac yn treulio oriau ar MSN.

Dreuliais innau oriau ar MSN, ond wn i ddim ai dyna mae’r kids (y dywedodd, mewn ymgais i fod yn hip) yn ei wneud heddiw. Yn yr hen dyddiau arferem ni feicio i bob man – ydi pobl ifanc yn defnyddio beiciau y dyddiau hyn dŵad? Nac ydyn, mwn. Rhy prysur ar eu iPhones a’u iPods neu lawrlwytho iTunes – mae’r enwau yn ddigon i fynd ar fy nefau. ‘I’ ‘I’ ‘I’ – fi fi fi. Dyna’r oll sy gan bobl ots amdano y dyddiau hyn. Wedi mynd y mae’r dyddiau y clywid John ac Alun yn dod o faniau bechgyn yn eu harddegau ar Stryd Pesda. Ia wir, mi gofiaf yr oes, bûm yno, ac yn ei chadw’n fy mhen a’m calon.

Dywedir mai ffordd o brysuro henaint yw casáu ieuenctid. Dwi ddim yn casáu ieuenctid ond dydw i ddim chwaith yn uniaethu. Roedd y gwahaniaeth rhyngof i a chenhedlaeth fy chwaer, sydd dim ond dair blynedd yn iau felly i bob pwrpas yn rhan o’m cenhedlaeth i, yn weladwy erbyn i mi adael ysgol: o ran diddordebau, gweithgareddau, agwedd, yn ieithyddol, yn ymddygiadol – popeth.

Gwell gen innau bigiad gwenyn ar gaill na newid fel rheol. Pam y chwerwder? Wel, ymhen llai na phythefnos fydda i’n bump ar hugain oed. Teg dweud bod cyrraedd y chwarter canrif fel rheol yn cael ei ystyried yn un o gerrig filltir bywyd. Hyd yn oed yn 24 oed gall rhywun i bob pwrpas smalio fod yn 21 – a hynny oherwydd i chi brofi tair blynedd yn y brifysgol, os oeddech yn ddigon ffodus i fynd (ac ym Mhrydain Llafur Newydd mae pob ffwcar dwl yn mynd), a thair o weithio. Ond yn 25 oed, mae’r cydbwysedd fel rheol ar ben. Rydych chi wedi gweithio am hirach nag y buoch yn fyfyriwr.

Ac fela mai. Mae rhywbeth gwirioneddol oedolyn-aidd am 25 oed. Dim ond tua’r oedran hwnnw y mae rhieni yn gadael fynd yn llwyr hefyd. Haws i hogia heneiddio, wrth gwrs, does ‘run dyn yn ei iawn bwyll yn llwyr aeddfedu – dyna’r gwir. Mi wneith merch aeddfedu. Mae’n ffodus i ferched nad ydi dynion yn gwneud oherwydd ni fyddant wedyn yn gallu brolio eu bod nhw’n fwy aeddfed. Wn i, enethod, rydych chi’n hoff o frolio pethau felly’n ffug-flinedig go iawn. Ar ôl canrifoedd o gael eu trin, yn gwbl annheg wrth gwrs (er yn eithaf delfrydol o’r safbwynt gwrywaidd), fel dinasyddion eilradd mae’n fodd i ferched feddwl yn ddigon cyfiawn ‘sut ddiawl mai’r rhain reolai o’r blaen?’

Duw Duw, dydi chwarter canrif yn ddim. All dyn ond chwerthin neu grio, a’r cyntaf ydi’r dewis cyntaf gen i bob tro. Ond byddai stopio colli ffonau symudol ac yfed gwerth canpunt bob dydd Sadwrn o fudd yn yr ymdrech i wneud hynny.

O ia, bu bron i mi anghofio, yn dilyn yr hwyl a gefais yn etholiadau 2007 mi fydd Blog yr Hogyn o Rachub yn fyw ar noson yr etholiad, Mai 6ed. Gobeithio y bydd ambell un arall wrthi hefyd tan yr oriau mân!

Rhyfela

Dyma 800fed post y blog newydd. Pa ffordd well o’i dathlu na malu cachu?

Breuddwydiais neithiwr fy mod mewn rhyfel. Dim ond rhan o’r freuddwyd oedd y darn hwnnw, roedd y gweddill yn cynnwys llygoden ddewr (yn y rhyfel) efo gwinedd hir, arth yn bwyta dau o blant a’u Mam, a minnau’n piso am ofnadwy o hir. Wna i ddim gwadu i mi deimlo eithaf rhyddhad o ddeffro mewn gwely sych. Wel, roedd hi’n sych erbyn i mi ddeffro, o leiaf.

Dwi’n meddwl bod pob un ohonom yn licio meddwl y bydden ni’n rhyfelwyr rhagorol pe deuai ati. P’un a tharem gleddyf neu fwyell neu saethu gelynion à la Arnold, mae ‘na rhywbeth digon deniadol am feddwl y gallech ddinistrio popeth a saif yn eich erbyn. Rydym ninnau’n dweud hynny fel cenhedlaeth na ŵyr erchyllterau rhyfel ein hunain, gan fwyaf, a phob amser ar ôl cyfnod o heddwch cymharol mae rhyfel yn llwyddo ailramanteiddio ei hun. Dyma pam bod ffilmiau rhyfel a gemau saethu mor boblogaidd, dwi’n meddwl. Rydyn ni’n cael gwefr o’r gyflafan heb frifo ein hunain.

Ta waeth am y rhesymau dwys ynghlwm wrth fy namcaniaeth, ac er yr hoffwn feddwl y byddwn yn farchog cryf mewn armwr sglein, dydi hynny ddim yn wir. Yn gyntaf, dwi’n wan fatha cath, allwn i’m cario bwyell ryfel heb sôn am yr holl armwr ‘na. Yn ail, fedra i ddim rhedeg yn ddigon gyflym – pan gyll y gall fe gyll ymhell, wedi’r cwbl. Wn i ddim ydw i’n ddigon call, ychwaith. Mae’r dystiolaeth yn awgrymu ‘na’.

Byddai rhyfel modern fawr well i mi. Efallai y byddwn i’n sneipar digon bodlon – petawn ddistewach a ddim mor lletchwith. Wn i, saethu’r unigolyn rong y byddwn innau beth bynnag, neu efallai ryw gath randym sy’n crwydro’r gymdogaeth (fyddai’n grêt), ond a hit’s a hit fel y maen nhw’n ei ddweud (er, mae’n siŵr nad ydi sneipars proffesiynol yn cytuno â hyn – wyddoch, dydw i ddim yn y right frame of mind i fod yn sneipar, ar ôl y mymryn lleiaf o ystyried).

Na, dwi’n meddwl mai’r unig beth allwn i obeithio bod mewn rhyfel, yn llwyddiannus, ydi heddychwr. Neu weinidog mewn tawel blwyf ymhell o bopeth. Ia, hynny wnaiff y tro i mi. Pan ddaw’r Trydydd Rhyfel Byd, fydda i’n cuddio dan y bwrdd efo brechdan a Beibl. Fel y byddai unrhyw un call.

Uchelgais

Mae’n dweud lot am fy mywyd i mai un o’m huchelgeisiau parhaus yw gweld y gig Meic Stevens nesa’, pan fydd yn perfformio yng Nghaerdydd, cyn iddo ef ei hun fynd i wlad y dall a’r byddar (sydd, yn ôl y sôn, rhywle i’r de o’r A55 ger Conwy). Hoffwn i hefyd flasu foie gras eto. Unwaith dwi wedi’i flasu, ac fe’m hargyhoeddwyd ar fy union mai cam-drin chwïaid ydi’r ffordd i fynd. Fel dywed y Catholigion (nad ydwyf o hyd – fawr o syndod o ystyried y pydew pechadurus sydd imi’n fywyd) rhaid i chi fod yn fodlon dioddef. Yn fy stâd lled-Gatholigaidd rhydd i mi felly newid y mantra i mae’n rhaid i chwïaid fod yn fodlon dioddef.

Lle o’n i? O ia, uchelgais. Dydi pobl uchelgeisiol ddim yn impressio fi, dydi o ddim yn rhywbeth dwi’n ei barchu. Dydi bod yn uchelgeisiol chwaith ddim yn rhywbeth dwi’n ei amharchu – pawb at y peth y bo – ond ‘does gen i fawr o fynadd efo’r holl beth. A dweud y gwir, mae gen i tua’r un faint o uchelgais ag sydd gen i o fynadd.

Dwi methu cweit dallt beth sy’n ddeniadol am uchelgais. Isio mwy o bres, isio’r tŷ mawr yn y wlad, isio sgrîn plasma a char fflash. Dwi o’r feddylfryd, ‘i be?'

Hyd yn oed ymhlith criw o ffrindiau mae ‘na clash digon amlwg rhwng y rhai sydd efo uchelgais, a’r rhai sydd heb, ac mae’n gallu cythryddu’r ddwy ochr, gydag un llwyth yn gweiddi “Dachi’n ddiog!” a’r llall “Dachi’n faterol!”

Dwi’n meddwl o blith rhai pobl dwi’n eu hadnabod, mae smygrwydd mawr o du ambell un di-uchelgais gan nad ydi’r rhai mwy uchelgeisiol wedi cyflawni fawr ddim er gwaethaf eu huchelgais. Tai’m i sôn am hynny neu mi ga’ i ffrae gan rywun. Mae’n llawer well gen i roi ffrae na chael un.

Y clash mawr ydi, wrth gwrs, eiddo a gweithgareddau. Dydi “dwi newydd brynu Ferrari” neu “dwi’n treulio ‘Dolig yn Affrica” (pwy ddiawl fydda isio gwneud hynny wn i ddim myn uffern) ddim am wneud argraff ar rywun fel y fi. Os dywedwch chi hynny, fe ddywedir nôl wrthych eich bod chi’n boring. Dwi byth wedi dallt beth sydd o’i le efo’r agwedd honno ar fod yn boring.

Wyddoch chi hyn yn barod os ydych chi’n darllen yn rheolaidd: car sy’n gyrru, tŷ sy’n ddigon glyd, swydd a chi - daflwn ni dêc-awê a gwin da i’r fargen hefyd – sy’n iawn i greadur fel fi. Y peth olaf y byddwn i isio o fywyd ydi bob amser chwilio am yr her neu’r dasg nesa’ – fyddwn i’n ffendio hynny’n uffernol o ddiflas. Yn wir, fydda i’n ddigon hapus mynd i weld y Creawdwr Mawr ar ddiwedd f’oes yn gwybod nad ydw i weld cyflawni uffar o ddim byd.

Ac, wrth gwrs, mae gweld y dirymyg yn llygaid ambell un uchelgeisiol wrth weiddi hynny’n groch bob amser yn gwneud i mi wenu fel giât!

Galw enwau ar bobl ... Cymraeg style!

Un o wychaf bethau ein hannwylaf iaith ydi’r gallu i alw enwau ar bobl sy’n gwbl ddiniwed ac eto’n cyfleu cymaint. Mae’r Saesneg yn wych am hyn hefyd i raddau helaeth ond mae ‘na rhywbeth mwy gwirion am y Gymraeg, sy’n gwneud iddi ragori.

Faint o fath o fwydydd y gellir sarhau rhywun yn Saesneg gyda hwy? Lemon, wrth gwrs, ond gallwn ni alw rhywun yn lemon yn Gymraeg. Ac yn nionyn. Ac yn dorth. Ac yn sgonsan (ffefryn Nain a’m ffefryn diweddar). Ac, wrth gwrs, yn ben rwdan. Allwch chi ddim mynd rownd Lloegr yn galw rhywun yn onion, loaf na’n scone (dwi byth yn cofio be ‘di rwdan yn Saesneg).

A beth am dwmffat? “Beth ti’n gwneud y twmffat?” / “What are you doing you funnel?” – penderfynwch chi p’un sydd orau.

Gallwch chi alw rhywun yn unrhyw beth dal haul yn y Gymraeg ac fe’i cyflëir mewn ffordd ddoniol, lled-sarhaus ond eto cyfeillgar – dychmygwch alw rhywun yn “hen gwpan wirion” neu’n “be sy dy haru di’r draenog?” – fe fyddent yn codi gwên yn hytrach na dwrn.

Ond yn ôl y draenog, mae anifeiliaid yn gallu bod yn faes cyfoethog a diddorol i alw enwau yn Gymraeg: colomen/sguthan, cranc, mul, cranci mul (cyfuniad!), brân, iâr, mochyn, hwch, ci, ast, deryn – ond onid ydi hi’n rhyfadd, yn Gymraeg, bod galw rhywun yn fath o anifail bron yn ddi-eithriad sarhaus iawn, ond eto chymerech mohono â’r sarhad a fyddai’n briodol gyfatebol yn Saesneg?

Gallwn wrth gwrs barablau ‘mlaen am hyn, ond dyna un o gryfderau’r Gymraeg i mi. Mae hi’n iaith fach gyfeillgar a hyblyg, y mae ei geiriau’n gwneud fawr o synnwyr ond yn golygu cymaint.

Blog Personol

Bydd rhywun weithiau yn gwrando ar ei ben ac weithiau ar ei galon ond fydd yr Hogyn yn gwneud pethau am resymau gwirion. Ydw, dwi’n licio sloj, ond yr unig reswm y bydda i’n coginio sloj ydi achos dwi’n licio’r gair sloj. Ydw, dwi’n licio tatws trwy’u crwyn, ond dwi ond yn mynd drwy gyfnod o’u bwyta’n ddiddiwedd achos ‘cân y funud’ (dwi wedi trafod egwyddor ‘cân y funud’ amser maith yn ôl) ydi ‘Tatws Trwy’u Crwyn’. Ac ydw, dwi’n licio Skol, ond y fi sy’n licio’r syniad o yfed Skol felly dyna pam y byddaf yn yfed Skol.

Ond anodd weithiau ydi cadw blog personol, neu yn achos y flog hon sy’n fenywaidd, blog bersonol. Rŵan maen blogiau gwleidyddiaeth yn iawn achos mae ‘na wastad rhywbeth i’w ddweud (er nad ydi’r pethau hynny wastad yn ddiddorol iawn i 99% o’r boblogaeth), ac mae blogiau chwaraeon hefyd o’r un anian (er wn i ddim a oes blog chwaraeon sy’n parhau i gael ei ddiweddaru yn Gymraeg). Yn wir, mae rhai blogiau sy’n trafod pethau amrywiol fel gwefannau a thechnoleg, ond mae’n rhaid i rywun ddallt y ffasiwn bethau i gymryd diddordeb yn y rheini.

Yn berthonol, dwi’n ffan o’r blog personol. Fydda i’n ffendio pobl a’u bywydau yn ddiddorol. Nid a wnelent ddim â mi ond mae ‘na rhywbeth ‘cynnes’ am flog personol nad ydi blogiau eraill yn meddu arno. Maen nhw’n ddibwrpas. Yn wir, mae fy mlog fy hun yn erchyll o ddibwrpas, ond fydda i yn licio ysgrifennu a darllen pethau dibwynt. Fydda i’n licio gweld ar hyd ba drywydd y mae meddyliau pobl eraill yn mynd, ac nid yn anaml fydda i’n eithaf synnu ar rai o’r pethau y bydda i’n eu dweud.

Mae pobl eraill yn ddiddorol (ar y cyfan, dydi fy ffrindiau, er enghraifft, ddim yn y lleiaf). Byddaf innau a’r Dwd, fy nghyfeilles flêr a chrychlyd, yn cael trafodaethau hirfaith am bobl a’r meddwl ac ymddygiad a phethau felly. Os mai llygaid yw pyrth y galon, blog, yn anad dim, yw porth yr enaid.

(malu cachu dwi rŵan, wn i ddim am be dwi’n sôn y tro hwn)

Y Freuddwyd Gydwybodol

Dydw i ddim yn gwybod beth ydi lucid dream yn Gymraeg, a dydw i methu dod o hyd i gyfieithiad, felly fe’i galwn yn freuddwyd gydwybodol. Mae’n bosibl nad ydych chi’n gwybod beth ydi’r ffasiwn beth, felly gwell bydd i mi egluro. Breuddwyd gydwybodol yw breuddwyd a gewch lle’r ydych yn sylwi drwy ryw fodd eich bod yn breuddwydio.

Does neb yn sicr sut mae hyn yn digwydd, ond mae clywed am y peth yn aml yn ddigon o sbardun i alluogi rhywun i gael un. Clywais am hyn ychydig flynyddoedd yn ôl erbyn hyn, dwi’n siŵr, ond ychydig fisoedd yn ôl fe ges un, ac ers hynny’n eu cael yn weddol reolaidd.

Mae ‘na ddwy ochr i’r geiniog i’r freuddwyd gydwybodol. Ar yr un llaw, ac yn enwedig y troeon cyntaf, mae’n ddigon posib os nad yn debygol y byddwch yn deffro, ac mi all hynny ddigwydd yn bur aml, ond daw amser i’r rhan fwyaf o bobl sy’n cael y breuddwydion hyn pan allant, naill ai’n isymwybodol neu fel arall, ‘aros’ yn y freuddwyd.

Mae sylwi eich bod yn breuddwydio a chadw ati yn brofiad digon rhyfedd, ac mae’r tro cyntaf i chi sylwi yn ddigon swreal.

Y peth cŵl, er diffyg gair sy’n ei chyfleu’n well, ydi y gall rhywun o bryd i’w gilydd reoli’r freuddwyd. Dwi heb feistroli hyn yn gyfan gwbl, ac efallai na wnaf fyth, ond mi fydda i’n gallu rhywfaint. Ychydig wythnosau’n ôl roedd yr heddlu ar fy ôl, ac wrth i un o’u ceir nhw sgrechian tuag ataf mi sylwais fy mod ynghanol breuddwyd gydwybodol. Neindiais o’r ffordd, cyn mynd ati i nenidio i bron bob man ag y gallwn o amgylch Caerdydd.

Fel y dywedais, mae’n aml yn ddigon gwybod bod breuddwydion cydwybodol yn bodoli i allu sbarduno un, felly fe fyddwch yn diolch i mi cyn bo hir am wireddu eich breuddwydion, go iawn!

Seicoleg y Tôn Ffôn

Hei, hei, hei Titw Tomos
Titw titw titw,
Titw Tomos Las,
Titw Tomos, Titw Tomos,
Titw Tomos Las.

Pan fydd fy ffôn yn canu (a allai fod yn llinell fodern i’r gân wreiddiol) dyma’r tôn sy’n atseinio o’i gwmpas. Yn wir, digon balch ydwyf o hyn, gan wybod mai fi yw’r unig un o blith y Cymry sydd â’r union dôn ar fy ffôn.

Ei gwneud fy hun a wnes. Os teipiwch ‘free online ringtone maker’ gallwch wneud unrhyw dôn a ddymunwch. Bydd yn gofyn i chi lwytho’r gân i fyny ac fe gewch ei thocio a’i newid fel y mynnwch nes creu’r perffaith dôn. Penderfynais ar Titw Tomos Las, sef yr unig beth erioed a gyflwynwyd i mi gan fy nghyfaill chwyslyd Dyfed y bu i mi achub arni gydag eiddgarwch llwyr.

Rhywbeth sydd yn ddiddorol ydi beth mae dewis tôn ffôn rhywun yn dweud amdano; yn y gorffennol dwi wedi amrywio o Streets of Bethesda i Roobarb and Custard i Yma o Hyd – wn i ddim beth y mae hynny’n dweud amdana i (dydi seicoleg y tôn ffôn Cymraeg ddim yn faes astudio poblogaidd mi dybiaf), ond roedd y rhestr hon yn ddiddorol, tybed a ydych chi’n ffitio i mewn i un o’r categorïau isod?

"Top 10 hit
Moves with times but could be a fashion victim who tries too hard to be cool

Classic Hit
A laid back thirty something attempting to make a statement with a personal favourite

Hollywood Blockbuster
A real movie buff, but perhaps watches one too many films!

Current TV show
Fun personality - but has too much time on their hands

Retro TV show
Creative individual with a love for pop culture - however can appear a little nerdy

Children's theme tune
Game for a laugh, up for having a good time - though has a tendency to annoy people

Sport theme tune
Armchair sportsperson who enjoys a laugh with the lads/girls also a tad unimaginative

Classical
Tasteful and educated, yet probably on the old side

Made for ringtone (crazy frog etc)
Totally unacceptable - most likely a Chav

Mobile setting (original ringtone)
Not trying to impress, probably got better things to do than constantly changing their ringtone

Ring Ring
Uber cool, no need to impress though some view as boring - shows a lack of confidence and creativity

Vibrate setting
An Introvert not wanting to be noticed or a businessman not wanting to be rude"

Mae Dydd Mawrth yn oren

Bron bob gair a glywaf, ac yng nghwmni rhai pobl mae hynny grynswth yn fwy na hoffwn, gwelaf liw yn fy mhen. Dwi’n darllen llyfr ‘O Ran’ Mererid Hopwood ar y funud, ac er i fod yn onest dwi’n cael eithaf trafferth ei ddarllen mi gyrhaeddais ddarn ddoe a oedd yn sôn am liwiau dyddiau’r wythnos. Mae rhai Mererid Hopwood yn wahanol i mi. Am ryw reswm:

Dydd Llun sy’n wyrdd
Dydd Mawrth sy’n orenfelyn
Dydd Mercher sy’n wyrdd fel pwll
Dydd Iau sy’n aur
Dydd Gwener sy’n ddu
Dydd Sadwrn sy’n goch
Dydd Sul sy’n felyn golau

Hoffwn wybod a oes rhywbeth seicolojical y tu ôl i feddwl y ffasiwn bethau. Rydyn ni gyd, o’r symlaf i’r cymhlethaf, yn hoff iawn, yn anad dim, o ddadansoddi ein hunain. Rŵan, os un o’r symlaf ydych, sef er enghraifft Kinch neu’n gynghorydd Llais Gwynedd, cyflawnid y dasg ar fyr o dro. I’r cymhlethaf gall fod yn ddiderfyn.

Byddaf i â’r Dwd yn aml yn treulio oriau yn dadansoddi eraill, dros banad neu yn y car ar daith faith, ac yn dod i gasgliadau tra dwfn. Yn wir, er yn gyfuniad afiach a phlentynnaidd sy’n destun casineb darlithwyr a phrinder amynedd gan gyfeillion, rydym hefyd yn gyfuniad sy’n amgyffred llawer ac yn dallt gwreiddiau pob anghydfod a theimlad sy’n hofran o’n cwmpas.

Ond beth sydd gan hynny i wneud â’r ffaith bod Mawrth yn orenfelyn yn fy mhen, wn i ddim, a doedd Wikipedia fawr o help, chwaith.