Ysbytai Cymru

Tydw i ddim yn un am fynd i ‘sbyty i weld neb achos does gen i fawr ddim i ddweud wrth neb yn ‘sbyty blaw am ofyn sut maen nhw (sef ‘sâl’) a dweud bod y tywydd yn afiach a bod telifishyn yn wael ar y funud.  Ond mae’n rhaid pan fo Grandad i mewn achos dyna sy’n rhaid, ond o leiaf does neb arall yn licio mynd i ‘sbyty ychwaith a phan fydd pobol yn mynd i ‘sbyty i weld rhywun debyg y bydd ‘na rywun arall yno hefyd a beth sy’n digwydd ydi y byddan nhw’n siarad ymysg ei gilydd gan eu bod heb weld ei gilydd ers talwm ac yna’n anwybyddu’r claf druan, felly ni chaiff hwnnw fawr o gwmni gan neb beth bynnag er gwaethaf yr ymweliad.

Felly roedd yno dair chwaer yno ‘di galw heibio ‘run pryd i weld gŵr Nain. Un arw ydi Nain erioed sy’n mynnu bod Grandad yn rhoi sws iddi pan ddaw yno, er nad ydi o isio mewn difri, ac yna’n ista yno’n pwdu am ei fod o’n sâl a ddim yn cynnig unrhyw gysur eithr syllu’n flin ar y dyn drws nesa’ sy’n tagu bobmathia. Ta waeth roedd Anti Betty ‘di dod ag Anti Nel i mewn. Doedd Grandad ddim yn or-hapus fod Anti Nel yn dod draw achos mae Anti Nel yn gweiddi achos mae hi flwyddyn yn hŷn nag yntau a ddim yn clywed dim, sy’n ei gwneud yn hawdd iawn i bawb o’i hamgylch ddweud “mae hon yn drysu eto”. Hi ydi’r hynaf o ferched tylwyth Pros Kairon Llansadwrn ac maen nhw i gyd ar y cyfan yn hen ferched blin, a Nain y fwyaf blin o’u plith. Mae gan Nel gath ac mae hi’n mynd â hi rownd Bangor am dro ar dennyn.

Anti Betty, yr ieuengaf o’r tylwyth, ddaeth â hi yno, ac mae Anti Betty yn wahanol i’r lleill o enethod y fferm achos dydi Anti Betty ddim yn flin nac yn gas ond bob amser yn chwerthin. Felly mi fûm innau a Betty yn chwerthin yn hapus braf yn yr ysbyty â’n gilydd a hithau’n ailadrodd y stori pan syrthiais i off y beic ym Methel. Bydd yn hoffi’r stori hon er mai brawddeg yn unig ydi hi.

Ta waeth pan mae Nel a Nain yn dechrau siarad maen nhw’n mwydro a ‘sneb yn dallt dim am beth maen nhw’n siarad. Mi oedd Nain yn dweud wrth Betty bod ‘na bobl ym Mhatagonia sy’n gwybod pwy ydw i, yr Hogyn o Rachub, a bod ‘na hysbyseb amdana i wedi bod mewn caffi ym Mangor (a wir i chi, dyma ddywedodd Nain, toes ‘na ddim clwydda ar y blog hwn byth) a doeddwn i ddim yn dallt, a doedd Betty fawr callach, ond mi dorrodd Nel ar draws i sôn am dwthpics oedd hi wedi’u prynu felly ddysgais i ddim yr hyn a geisiodd Nain ei gyfleu. Ond mae’n hysbys yn ein teulu ni bod Nel yn defnyddio twthpics. Mae gen innau dwthpics yn tŷ ‘cw yng Nghaerdydd ond tydw i ddim yn defnyddio fawr ddim arnyn nhw, felly tydw i ac Anti Nel ddim ‘run peth o ran hynny.

Doedd hi fawr o syndod bod Grandad bron â chysgu felly roedd yn rhaid ei adael a mynd i gaffi ‘Sbyty Gwynedd. Brynodd Betty goffi i bawb. Ges innau gappuchino. Cafodd Nel bot o de, ond fedr Nel ddim gweld yn dda ac roedd hanner y te yn y soser ganddi ac roedd Nain yn gwneud y stumiau rhyfeddaf arni. ‘Sneb yn gwneud stumiau cas yn well na Nain pan fydd isio.

Mi ddywedodd Betty wrth Nel yn sdrêt fod angen carped newydd arni’n lownj ‘cw, ac roedd Nel i weld yn cîn ond am bod hi’n methu â chlywed yn dda roedd yn rhaid i Nain weiddi arni yr hyn ddywedodd Betty dros y caffi “Mae gin Betty bishyn o garped i chdi, tisho fo neu ddim?” meddai. “Wel dwi’m yn gwybod,” gwaeddodd Nel yn ei hôl. Mi ddywedodd Betty am y pishyn carped a’i fod yn neis ac y deuai rywfaint draw i Nel weld. Mae Nel ‘di prynu soffa ddrud newydd felly bydd yn rhaid iddi symud mymryn ar y dodrefn yn lownj beth bynnag, “ac mi gei di’r carped bryd hynny,” meddai Nain, “mi gei di gadw cadair i chdi wylio telifishyn yno tra eu bod nhw’n neud y peth a symud dodrafn arall i gyd am ddiwrnod”. “Nadw, dwi’m yn neud hynna yn f’oed i,” meddai Nel wrthi’n benderfynol. Gollais i rywfaint ar y sgwrs ar ôl hynny, gan droi’r siwgr i mewn i’m cappuchino yn araf, araf.

“Wn i ddim pam fod hi ‘di prynu soffa mor ddrud yn ei hoed hi beth bynnag,” dywedodd Nain wrthyf ar ôl inni ffarwelio â nhw.

Roedd Nain mewn tymer digon gwael achos dim ond Gaviscon roddodd y doctor iddi yn gynharach y diwrnod hwnnw at ei chest hi. Nid hi yn unig sy’n y wôrs, fel y dywedan nhw, achos mae gan y chwaer wddw giami hefyd. Ddywedais hi wrthi, wrth fynd â Nain adra, y gwnâi bach o glorofform fyd o les iddi. Corsadol, fe’m cywirodd, nid clorofform. Ond tydw i ddim yn athronydd nac ydw?

Bu’n ddiwrnod hir ac ro’n i’n edrych ymlaen i fynd adra ond mae Nain yn blydi niwsans ar ei gorau ac fe’m gorchmynnwyd ganddi i fynd i Spar Llandegfan i nôl tri thomato a Daily Post. “Tydw i ddim isio bod yn niwsans,” meddai ond mi ydw i’n nabod Nain a does gan Nain uffar o ddim ots am fod yn boen yn din i neb.

Ond dyna ydio de, fel y dywed pobl ddim sy ddim yn rhy siŵr at beth y maen nhw’n ei gyfeirio.

Y Gath Wely

Hawddamor! Ma oriau hirach yn golygu nad oes gen i fawr o amser i chi ddim mwy. Wel, mae gen i’r amser ond mae amynedd yn rhywbeth arall. Dydi o’m yn hawdd dod adra a blogio wyddoch. A dwi’n meddwl bod wyth mlynedd o yfed penwythnosol gor-drwm yn dechrau effeithio arnaf. Dwi’n edrych tua 35 erbyn hyn. Yn wir mi dreuliais nos Wener ddiwethaf gan fwyaf yn gwylio Hogia’r Wyddfa ar S4C yn, wel, chwil gaib. A swni’n ei wneud eto. A dweud y gwir dwi’n meddwl y dylai Hogia’r Wyddfa fod ar y teli bob nos.

Mae ‘na rai pethau sydd mewn llefydd na ddylent fod. Gesi sgwrs efo Danny drws nesa’ am gathod y diwrnod o’r blaen, a dydi o na fi yn licio cathod ond yn eu goddef achos eu bod nhw’n cadw’r llygod mawr draw. Dwi’n licio llygod mawr llai na chathod de. Er, dydyn nhw ddim cweit mor ddrwg â sbwnjys. Gobeithio na wnaiff gwyddonwyr esblygu hybrid ll’godan fawr-sbwnj. Fedra i ddim meddwl am unrhyw reswm iddynt wneud hyn heblaw i’m dychryn i’n uffernol. Sy’n golygu ei fod fwy na thebyg yn gwbl anochel.

Ond ia, pethau mewn llefydd na ddylent fod. Soniais o’r blaen dwi’n siŵr am y gath fabwysiedig sydd acw yn Rachub. Mae Dad wedi mynd o licio’r peth i gwyno ei bod hi yno gormod, a gormod yno y mae hi os gofynnwch chi i mi. Siaradais â Mam dros y ffôn wythnos diwethaf, yn bur ddifynadd fel arfer dwi’n siŵr (mae hi’n haeddu mab gwell ... wel, mi gaiff fab gwell pan ma’ hi’n stopio dweud “you’re fat” bob tro mai’n fy ngweld – jipsan ddigywilydd), fod y gath bellach yn rhan o’r dodrefn acw. Mae hi’n cysgu acw bob nos ‘fyd. Ar fy ngwely i.

Gredish i fyth ŷm disodlid gan gath. Dydi fy ystafell i yn Rachub heb newid dim ers i mi adael adref flynyddoedd nôl, sy’n od ond eto’n wych o’m safbwynt i, gan wneud adra deimlo’n gynnes gartrefol, a hoffwn i ddim petai’n newid.

Fy mai ydi o mewn ffordd. Pan o’n i adra ro’n i’n ddigon hapus i adael i’r gath gysgu ar y gwely efo fi tra ro’n i’n gwylio’r Hotel Inspector nes rhoi fflich allan iddi cyn i mi gysgu. Ond diolch i Mam, mae’r gath wedi symud i mewn bron yn gyfan gwbl.

Felly dyna’r newyddion diweddaraf gan yr Hogyn. Mae ‘na gath yn cysgu yn fy ngwely a dwi’m yn rhyw hapus iawn am y peth.

Rhwng swyddi a phethiach

Bore da o Rachub dirion! A minnau mewn ffordd yn ddi-waith tan wythnos nesa, mae gen i gyfle i fwynhau bywyd. Swnio’n annodweddiadol? Hah, wrth gwrs ei fod! ‘Sa well gen i fod yn gweithio na cheisio llenwi’r diwrnodau yn creu’r llysnafedd waethaf y gellir ei dychmygu. Fues i fyth yn un am chwythu ‘nhrwyn ond ‘sgen i fawr o ddewis ar hyn o bryd. Snort-a-phoer dwi fel rheol.


Ond mi ydw i wedi bod yn gwneud ambell beth, cofiwch. Euthum gyda’r teulu i Gaer y diwrnod o’r blaen (wel, ddoe). Roedd angen ambell beth arnaf. Do’n i heb fod yng Nghaer ers blynyddoedd maith, felly fu’n rhaid i mi ddibynnu ar GPRS y ffôn gydag ambell siop. Wel, un, sef Primark. Aeth hwnnw â fi ar gyfeilion. Ddim cymaint â ‘Nhad chwaith. Mi ddywedais wrtho, er mwyn creu sgwrs de, “Dwi newydd weld rhywun dwi’n nabod yn Burtons” a chael yr anfaddeuol ateb “Oes, mae gen ti ddigon o gotiau adra”.

Gyda’r nos, mi biciais draw i Lidiart y Gwenyn at Sion a Gwawr efo Helen i gael gwahoddiadau priodas. Dwy briodas fues i ynddynt erioed, ro’n i’n page boy mewn un ac yn usher yn y llall, a’m cefnder a oedd yn priodi yn y ddwy. Fydda i’m yn cael gwadd i bethau neis fel priodas, wyddoch. Ta waeth, yn y cefndir roedd Porthpenwaig ar y teledu. Ro’n i’n edrych ymlaen at y gyfres ar y dechrau ... roedd hi’n hen bryd cael rhywbeth o’r Gogledd ar nos Sul, 'nenwedig i mi sy'n byw yn y blydi De ac yn ei weld ddydd ar ôl dydd. Ar ôl gwylio hanner rhaglen Porthpenwaig ryw ychydig wythnosau’n ôl mi wnes benderfyniad cydwybodol i beidio mynd yn agos at y rhaglen eto, er nad oedd gen i reolaeth ar y remôt neithiwr. Heb sôn am ddeialog a oedd yn fwy annaturiol nag unrhyw ddeialog a glywid ar S4C ‘stalwm, roedd y posibilrwydd ar y diwedd o gyfres arall yn ddigon i yrru ias lawr cefn rhywun. Tipyn o Stad, plîs tyrd nôl! Neu gyfres wedi’i selio yn Rachub. ‘Dan ni heb gael un ers Jini Mê Jones.

Roedd pawb yn ysgol fach yn obsesd efo Jini Mê, achos mai yn Rachub gafodd y gyfres ei ffilmio. Wedyn welson ni hi’n pigo’i thrwyn mewn rhywbeth yr Urdd yng Nghaernarfon rywbryd. Dyna ddiwedd arnon ni’n ei licio hi, y bitch fudur iddi hi.

Y Llwyth

Efallai nad ydw i’n barchus fel yr hoffai Mam i mi fod, ond o ystyried llinach deuluol ar ochr fy Nhad ‘does fawr syndod yn hyn o beth. Nid teulu sy gen i yn Rachub – clan ydyn nhw, ac i rywun o’r tu allan clan digon rhyfedd a digon brawychus o ran hynny. Os clywch weiddi a rhegi’n atsain hyd y nefoedd yn Nhyddyn Canol ryw bryd, yn ddiau fy nheulu i ydyw.

Y Nain Eidalaidd ydi gwraidd hyn. Mae Dad a’i ddwy chwaer fwy neu lai yn edrych ar ei hôl efo’r demensia sy ganddi. Mae’n rhaid iddyn nhw; mae hi wedi cael ei gwahardd o ddau gartref gofal yn barod am fod yn ‘disruptive influence’ a hynny o fewn ychydig fisoedd i’w gilydd! Yn ôl Rita mae hi’n “ddynas wyllt” a chywir ydi hynny. A dio’m fel bod neb ohonyn nhw’n bobl amyneddgar; a dweud y gwir mae’r chwiorydd yn cymryd ar ei hôl a dyma pam eu bod nhw’n gweiddi arni hi wrth i hi ddweud wrthyn nhw fangula you two bitches!

A dweud y gwir mae’r holl beth fel rhyw fersiwn Gymraeg-Eidalaidd o Shameless ond hyd yn oed yn fwy doniol, er y byddai’n rhoi braw a hanner i’r rhan fwyaf o bobl.

Ond peth cas ydi demensia ‘fyd, er os ydach chi yn byw efo rhywun sydd â’r salwch rhaid i chi geisio chwerthin weithiau. Doedd yr hen Nanna ddim yn gwybod pwy oedd ei hannwyl ŵyr tro diwthaf iddi ei weld, ond mae’n ddoniol ei gweld hi’n smalio gwneud.

“Do you know who that is Mam?”
“Yes”
“Well who?”
“Leila’s husband”
“Iesu Grist don’t be stupid ... Leila’s blydi 90!”

Dwi wedi cael rhywun yn dweud fy mod i’n edrych yn dri deg chwech o’r blaen, ond nainti ... ?!

Meddai Dad...

... "So, lle mae'r Wetherpoons 'ma oedda chdi'n siarad am dros y ffôn?" hanner ffordd drwy'r pryd o fwyd. Yn Wetherspoons.

Smwythyn ben bora

Dydi 2011 ddim yn hwyl hyd yn hyn. Mae ‘na nerf yng nghefn fy ysgwydd wedi dal rŵan, sy’n uffarn bach yn ystod y nos a dwi methu cysgu efo fo, ddim yn dda iawn beth bynnag. Allwch chi ddweud ei fod yn mynd ar fy nerfau. Ond byddai hynny’n jôc sâl. Byddai ei alw’n jôc sâl yn jôc wael. Ac, argoel, dwi’n teimlo’n wael. Sy’n beth, ym ... gwael.

Reit, llai o din-droi. Y mae’r chwaer a minnau yn bobl wahanol, fel dwi wedi’i ddweud sawl gwaith. Dydi hi ddim yn dallt pam fy mod i isho mynd nôl i fyw yn Rachub, a dwinna ddim yn dallt pam ei bod hi isio mynd i fyw i Lundain, sef twll din llawn cachu y byd. Nid barn mo honno, eithr ffaith. Ond â ninnau mor wahanol prin iawn yr ystyriwn syniadau ein gilydd heb sôn am ddefnyddio ein syniadau ein gilydd.

Yr wythnos hon mi wnaf eithriad. Wyddech chi’r gair Cymraeg am ‘smoothie’? Smwythyn ydyw, gair cysurus sydd rhywle rhwng ‘mwythau’ a ‘smwddio’? Ta waeth mae’n swnio fel y math o air y gallai rhywun gael noson dda o gwsg arno. Y pwynt ydi dyma gaiff y chwaer i frecwast bob bora. Well gen i fy wy ar dost ond yr wythnos hon, a minnau yn parsial i ryw smwythyn bach o bryd i’w gilydd p’un bynnag, mi ydw i’n cael un i frecwast bob bora – penderfyniad byrbwyll ar fy rhan os bu un erioed, achos mae ffrwythau’n ddrud ac mae wyau’n blydi lyfli.

Ddoe, serch hynny, mi deimlais yn effro iawn drwy’r bora, yn y fath fodd nad ydw i fel arfer. Creadur dryslyd, araf ydw i, llai ffraeth na choedan a llai ymwybodol o realiti na chynghorydd Llais Gwynedd, a hynny o brinwallt fy ngogledd i ddrewdraed fy ne, ond ro’n i o gwmpas fy mhethau ddoe.

Cawn weld felly ai’r ateb i hyn ydi smwythyn ben bora. Peidiwch â betio arni, chwaith. Dwi dal yn meddwl bod ffwytha, ar y cyfan, yn shit.

Siopa 'Dolig

Fel arfer fydda i’n cwyno ac achwyn am y Nadolig. Dydi ‘leni fawr wahanol – mae masnacheiddio a materoleiddio’r ŵyl yn rhywbeth y dylai unrhyw un call ffieiddio arno. Hyd yn oed os nad ydych yn grefyddol, onid amser i’r teulu ddod ynghyd (i ffraeo a checru ar ei gilydd, dwi’m yn deud) ydyw a threulio amser ddi-hid â’r bobl sydd agosach atoch? Efallai mai fi sy’n or wrth-faterol am bethau felly.

Neu efallai ei bod hi i gyd am y presanta rŵan, wn i ddim. ‘Sgen i fawr o fynadd cael anrhegion Dolig achos, gan o bosibl swnio’n anniolchgar, dwi’n gwybod y bydda i’n gorfod smalio fy mod i’n falch o gael y rhan fwyaf ohonynt, cyn eu rhoi i lechu mewn rhyw anghysbell gornel o’r llofft a gobeithio byth eu gweld eto.

Rŵan, er i mi ddweud uchod fy mod yn ffieiddio ar fateroldeb ar y cyfan, dwi fel rheol yn hen fasdad cynnil efo arian; hynny ydi dwi’m yn licio gwario. Serch hynny, mae gwario ar bresanta yn rhywbeth dwi ddim yn meindio gwneud – mi fentraf ddweud fy mod yn cael llun o deimlad cynnes ynof o wario ar rywun arall heblaw amdanaf fy hun. Ar fy nheulu, o leiaf, i bawb arall mae gofyn i mi brynu hyd yn oed beint yn ddigon i ennyn tragwyddol gasineb.

Ac, eleni, yn ôl f’addewid, mae’r siopa Nadolig wedi’i wneud mewn da bryd. Rhywbeth bach i Dad, achos ddiolchiff mo hwnnw petawn i’n prynu Man Utd ei hun iddo. Rhywbeth bach i Nain ei sarhau, sef ei ffordd hi o ddweud diolch. Aiff yn anrheg fwyaf ystyriol i Mam – wedi’r cyfan, er gwaetha’r ffaith ei bod hi’n Saesnes boncyrs y mae ei meddwl yn aml blanedau i ffwrdd o’m un i, mae hi’n fam i mi ac yn haeddu mwy na alla’ i ei fforddio eniwe.

Yn eironig, aiff yr anrheg ddrutaf i’r chwaer. Mae’n eironig oherwydd, fel sydd wedi’i grybwyll ar y blog yn y gorffennol, nid yn unig ydi’r Hogyn a’i chwaer yn bobl debyg mewn unrhyw fath o ystyr, a maen nhw’n cecru fel nas gwelwyd. Yn aml iawn dydyn ni ddim hyd yn oed yn hoffi’n gilydd fawr ddim, ond rydyn ni’n ddi-ffael yn amddiffynnol o’n gilydd. Cyfuniad rhyfedd de? A’r unig adag o’r flwyddyn y cydnabyddir y ffaith ddibwys honno ydi’r Nadolig, efo anrheg ddrud gan ei brawd mawr.

A dyna’r agosaf dwi’n dod at bod yn ciwt.

Y Teulu Anifeilaidd

Yn gyffredinol, ‘sgen i ddim mynadd â phobl nad ydynt yn hoffi anifeiliaid. Pe bawn yn cyfarfod rhywun am y tro cyntaf ac yn cael gwybod nad ydynt yn licio anifeiliaid byddai’r argraff gyntaf a grëwyd arnaf yn un wael. Gwell hyd yn oed pobl cathod na phobl sy’n casáu’r cyfan ohonynt – yn wir, mi fedraf i, sy ddim yn licio cathod, wneud yn iawn efo nhw, y rhai sy’n dangos parch, de. Er, mi fynnaf hyd f’angau bod y ddynas cath-yn-bin y peth doniolaf i mi ei weld er cyn co’.

Lleiafrif ydi’r bobl hyn, wrth gwrs – dwi’n meddwl o bawb dwi’n eu hadnabod mai dim ond Rhys a Ceren sy’n casáu anifeiliaid, er mi fytant rai. Yn gyffredinol, mae fy nheulu i yn bobl anifeiliaid. Mae gen i a Mam yn benodol hoffter mawr at y rhan fwyaf o greaduriaid Duw, a chŵn yn arbennig. Mae hyd yn oed y chwaer, rhwng ymbincio a sôn am faint mai’n mwynhau bwyta llysiau, yn hoffi anifeiliaid ar y cyfan. Er mi gwynodd pan fu ganddi gwningen ei bod yn caru ei brawd yn fwy na hi.

Y prif rwystr i ni gael anifeiliaid oedd Dad. Gwrthwynebai Betty a Blodwen (ac yn ddiweddarach Sioned) y chwïaid, a fawr hoffter ganddo at y gwningen ychwaith, ac er y cwyno gan bawb, Mam grochaf, i gael ci, gwrthwynebiad Dad rwystrodd aelod newydd rhag dyfod i’r cartref. I’r fath raddau y bu iddo ddatgan ‘fi neu gi’ untro – gwn pa un fyddai’n well gan Mam rŵan.

Ond, fel gyda phawb nad ydynt yn licio creaduriaid, dydi anifeiliaid ddim yn rhyw gymryd at Dad chwaith. Mae ‘na reddf ryfedd gan anifeiliaid efo’r fath bethau. Dwi’n meddwl eu bod nhw’n meddwl bod Dad ‘mbach o wancar. Dechreuodd y cyfan mi dybiaf pan ganlynasai Mam a Dad gyntaf a Mam yn berchen ar gi Alsatian mawr o’r enw Amber a chwyrnai ar Dad bob tro y ceisiai ddod yn agos at Mam.

Ond sioc ddisgwyliodd yr Hogyn ar ei ymweliad diweddaraf adref. Ffrind ar ffurf cath fechan sydd gan Dad. Mi ddaw o rywle yn Nhyddyn Canol a welsoch chi rioed ffasiwn beth. Nid yn unig y bydd Dad, gan grwmach a llusgo’i draed fel yr hen ŵr nad ydyw eto, yn rhoi sylw mawr i’r gath (a’i galw yn ‘kitty’ ... kitty myn uffarn!), mae’r gath hithau wedi cymryd at Dad. Big time. Pan fydd nyni garwyr anifeiliaid i gyd yn yr ardd, gan amlaf yn bwydo Guto a Wil y merlod gwyllt, Dad aiff â sylw’r gath, a’r gath sylw Dad. I rywun a fagwyd yng nghwmni’r dyn, mae’r peth yn rhyfeddod.

A chan hynny mae’n dal i rwgnach wrth Mam, “you’re not getting a dog yeah”.

Ddim y peth gorau i glywed ar ddiwrnod eich priodas

Cinio Sul sydd ar y ffordd felly bu’n rhaid nôl fy nhaid, neu Grandad, o dŷ Nain i ddod i Rachub draw. Soniodd fymryn am Nain, wastad yn un gwyllt. Yn ei ôl o, ar ddiwrnod ei briodas â Nain, mi drodd ei dad yng nghyfraith newydd ato, a dweud heb fymryn o goeg:

“Thank God Ken, that’s the worst of the lot out of the way!”

Newyddion teuluol

Fydd gennych chi fawr ddiddordeb yn hyn ond roedd cyrraedd adra neithiwr a chlywed newyddion y teulu yn torri 'nghalon. Mae nhw'n dwpsod.

Disgynnodd y chwaer dros fwrdd gan anafu ei hun
Disgynnodd Mam dros hwfer a thynnu'i chlun
Roedd Dad yn tocio coedan a chan dorri brigyn mawr tew uwch ei ben disgynnodd arno ac mae ganddo graith ar ei dalcen

Dylwn i 'di aros yn Grangetown.

Mân straen

Ryhyrydwyf i a straen yn gyfeillion rhyfedd. Fel rheol, mae rhywbeth a ddylai achosi straen mawr ar rywun call yn dueddol o’m hesgeuluso, tra bod mân bethau yn gwneud i mi golli fy mhwyll yn llwyr. Byddai’n well gen i fod fel arall, dyna’r ffordd gall i fod, yn de. Yr enghraifft orau y gallaf ei rhoi ydi pan fydd rhywun yn marw neu’n sâl, fi ydi’r un sydd fel arfer yn cadw’i ben, i’r fath raddau prin fod y peth yn effeithio arnaf o gwbl. Ar y llaw arall, es yn ddig hyd blinder ychydig wythnosau’n ôl am na allwn ganfod yr agorwr tuniau i agor tun o ffa Ffrengig (sef ‘kidney beans’ ac nid ‘French beans’ yn yr achos hwn – yr un peth ydynt yn Gymraeg sy’n un rheswm o leiaf i ddod â therfyn i’n hiaith).

Achos arall o straen enfawr i mi ydi bod yng nghwmni rhywun nad ydwyf yn mwynhau eu cwmni, ac mi wn y prif symptom. Fydd yr ardal fach dan fy llygaid yn teimlo’n eithriadol o drwm – fel petawn heb gysgu am ddiwrnod neu ddau. Wn i ddim ai arwydd cyffredin o blith pobl ydyw, ond yn sicr ynof i mae’n dynodi amhleser mawr, ac, i raddau helaeth, straen.

Ar y cyfan, dwi’n mwynhau cwmni Dad, ond mae cwmni Dad ac yntau’n unig am wythnos yn gwneuthur pwysau is-lygeidiog i raddau nas teimlwyd gynt. Daeth i aros ataf yr wythnos diwethaf ac yma mae o hyd, ac am ba hyd dwi ddim yn siŵr.

Fel unrhyw blentyn o ba oedran bynnag, nid ‘mwynhau’ ydi’r gair cywir i ddisgrifio presenoldeb rhieni. Dwi’n gobeithio nad ydw i’n ymddangos yn oeraidd yn hyn o beth, dwi’n caru fy rhieni cymaint â’r llwdwn nesaf, ond bydd cyfnod estynedig o gwmpas y naill na’r llall, neu’r ddau, yn achosi straen. Dwi ddim isio gadael yr hen goes yn y tŷ ben ei hun, dwisho gadael iddo wylio ei deledu (mae gan Dad chwaethau teledu sy’n gwbl, gwbl gyferbyniol i’m rhai i) ac isio iddo fod yn fodlon ei fyd am yr hyd ydyw gyda mi.

Ond y pethau bach, eithafol hynny sy’n chwalu ‘mhen. Pan fydd yn sugno’i ddannedd ar ôl cael bwyd gan wneuthur sŵn fel mosgito. Yn y dafarn neithiwr mi wnaeth hynny drwy’r nos wrth wylio gêm United a Milan. ‘Steddish i yno’n drwm fy llygaid. Mae rhywbeth felly yn rhoi straen arnaf. A phan fy mod yn teimlo felly, y gwir plaen amdani ydi nad ydw i’n berson neis i fod yn ei gwmni.

Er o anwyldeb y dywed Dad “dwi ddim yn meindio” pan ofynnaf beth y gwnawn i de, mae pobl sy’n dweud hynny, yn lle dweud yn sdrêt, yn fy ngwylltio i. Dwi’n hoff o bobl benderfynol, sy’n dweud eu dweud a ddim yn mwmian eu geiriau. Nid seicic mohonof. Dywed dy farn; gadewi i mi ymateb.

Pan siaradodd â Mam, echnos mi gredaf, a jocian iddi yrru mwy o drôns ato gan ei fod yn aros tan y ‘Dolig, ar fy marw nid a ddes agosach at strôc yn fy myw. Peidiwch jocian ‘Nhad, feddyliais, dydi’r peth ddim yn dda i’m hiechyd. Gŵyr pob un ohonoch, boed chwithau eich hun yn dad neu’n ddim, nad ydi plant yn mwynhau jôcs rhiant waeth beth fo’r sefyllfa.

Y broblem efo fi ydi nad person teuluol mohonof. Er cymaint yr wyf yn caru pob un wan jac ohonynt, dwi’n ffendio cael teulu o’m cwmpas yn llethol. Hunanol ar fy rhan i, mae’n siŵr, dywedyd y cysylltaf pan fo’r tymer arnaf, ond mae’n wir i raddau helaeth; petai dewis, mi ddewiswn fywyd meudwy dros fod yn ŵr priod â phlant. Mynach fyddai’r trywydd delfrydol i mi ei ddilyn oni chrwydrai fy nwylo cymaint.

Felly ar ôl sgwrs ffôn gyda Mam, penderfynwyd anfon Dad adref ddydd Iau - noson arall o oroesi ar fy rhan i felly, a mynd i’r gwely’n fuan yn hytrach na gwylio ailddarllediad a welwyd droeon o Top Gear ar Dave. Y penwythnos hwn, bydd pethau’n syml. Dwi am stocio fyny ddydd Gwener, cloi’r drws, diffodd y ffôn efallai, a pheidio ag atgyfodi drachefn tan fora Llun.

Dillad Dad a hanesion eraill

Bob tro y bydd rhywun yn cyrraedd adra mae dau sicrwydd. Y cyntaf yw bod Nain yn fwy gwallof nag erioed, ‘rhen gorigl gam iddi, ac y bydd Mam wedi prynu dau beth i mi. Y cyntaf ydi jel cawod. Tasech chi’n gweld faint o jel cawod sy’n fy llofft adra fe fyddech chi’n taeru ‘na fi ydi’r person glanaf fu. Yn anffodus dydi hynny ddim yn wir, fi fydd y cyntaf i gyfaddef fod yn gas gen i folchi ac y bydda i dim ond yn gwneud o ddyletswydd. Ro’n i’n ddigon hapus yn cael dwy gawod yr wythnos yn y Brifysgol, sy’n ddrwg am fyfyriwr hyd yn oed. A gwyddom y ffieidd-dra myfyrwyr yn eu llawn ogoniant.

Yr ail beth fydd Mam wedi prynu ydi crysau-t. Mae ‘na ddwy ochr i’r geiniog hon, a’r ddwy ochr yn echrydus. Yn gyntaf, fydda i byth yn eu licio. Fydda i’n mynnu nad ydi hi’n eu prynu ond mi wnaiff beth bynnag – pwy ddiawl fu gan fam a wrandawodd? O ran hynny bydd yn prynu ambell un a phob un wan jac naill ai union yr un peth ond mewn lliw gwahanol, neu’n debyg uffernol.

These are the ones I got you from Cheshire Oaks – they’re expensive ones.
I don’t like them, Mam.
Oh well, never mind, they were only cheap.


Dyna ddudodd y sgriwan annwyl y tro hwn. Yr ail beth ydi bod gen i ddigonedd o ddillad beth bynnag. Tasa Broadway yn llwyfannu drama chavaidd ‘roll byddai’n rhaid gwneud ydi galw acw a gofyn cael benthyg dillad i gast cyfan. Y broblem efo fi ydi na fydda i’n lluchio dillad yn aml iawn, felly mae ‘na ddigonedd o sanau a phethiach yn yr ystafell sy’n hen fel y diawl ond sy’n rhywsut dianc fy ngolwg.

Yn bur ffodus byddaf yn rhoi trefn ar bethau heno, gan fod y bobl elusen wedi rhoi bag drwy’r drws. Dwnim os ydyn nhw isio sanau, ond byddan nhw’n cael pentwr bob tro y byddan nhw’n dod acw. Sion Corn y Sanau ydwyf yn wir.

Ond dyna drasig oedd gweld bod Dad wedi prynu dillad iddo’i hun. O, mam bach. Mae gan fy Nhad synnwyr ffasiwn ceffyl dall fel y mae hi, ond ar ôl i Mam ddweud bod angen rhagor o ddillad arno y peth olaf yr awgrymodd wrth ddweud hynny oedd y dylai brynu ei ddillad ei hun.

Felly, ac yntau wedi bod ym Mangor gydag Anti Rita, daeth nôl gyda dau ddiledyn erchyll. Y cyntaf oedd crys-t piws, sy’n rhy dynn iddo. Argol, os wyt ti’n cael dy mid-life creisis rŵan, Dad, yn dy oed a’th amser, fyddi di’n fyw am byth, feddyliais i. Yr ail beth oedd fflîsî arall fyth. Mae gan Dad fwy o fflîsîs na neb arall yn y byd, a phob un yn llwyd neu’n frown.

Pan fydda i’n hanner cant a chwech, dwi ddim isio bod fel Dad.

Arfaethedig Daith

Diolch byth fy mod i’n mynd i’r gogledd. Mae’r car wedi bod drwy’r amser gwaethaf posib yng Nghaerdydd wrth i’r syspenshyn golapsio nos Fawrth a dwi heb ei gael yn ôl. Ond, â gras Duw, mi fyddaf yn ei gael yn ôl y pnawn ‘ma ac i fyny’r af i Rachub, pentref fy nghalon a’m bryd.

Eironi’r peth ydi mai un o’r rhesymau dwi’n mynd i’r gogledd ydi cael y brêcs wedi’u gwneud yn Ivor Jones Llangefni. Fanno y mae Nain wedi mynd erioed a dywed hi mai fanno y dylwn fynd. Car Nain ydi’r car o hyd, ond gan y bydda i’n bump ar hugain eleni, ac felly yn ôl pob tebyg wedi goroesi traean cyntaf fy mywyd, fydd yr yswiriant yn is ac i’m henw y daw.

Fydd Nain hefyd yn cael ei phen-blwydd ddydd Sadwrn. Dydyn ni byth wedi bod yn deulu sy’n dathlu penblwyddi a’u bath. Pan fyddwch chi’n cyrraedd oed Nain rydych chi’n dueddol o ofni pen-blwyddi a gorymdaith ddi-baid angau, nid fy mod isio swnio’n anobeithiol. Mae, wrth gwrs, fanteision i fod yn hen – oed yr addewid ydi hi, wedi’r cwbl.

Un peth fydd yr henoed yn ei wneud sy’n gwneud i mi feddwl “o myn uffarn” ydi bwyta’r un bwyd ddydd ar ôl dydd. Wrth gwrs, deuant o oes lle na cheid pasta a chyri a’u bath (fedra i ddim cyfleu jyst faint dwi’n licio ysgrifennu “a’u bath”). Fydd fy Nhaid yn ymhyfrydu yn dirmygu bwyd modern, i’r graddau ei fod yn honni nad oes dim yn bod efo bwyta braster. Mae’r eironi iddo gael strôc oherwydd ei fod yn bwyta gormod o fraster wedi’i golli’n llwyr arno.

Bydd Nain ar y llaw arall yn licio cyri, a phasta, ond nid cogyddes mohoni. Yn wir, bydda’n well gen i lyfu silff ffenest ‘na bwyta bwyd Nain yn ddigon aml, ond mi all wneud grefi da sy’n gorchuddio popeth arall. Y wers i’w dysgu ydi os na allwch goginio, dysgwch wneud grefi da neu gael swydd sy’n talu i chi allu brynu uffarn o lot o sos coch.

A thros y penwythnos, gan na fyddaf yn meddwi (wel, cawn weld!) gobeithiaf ddod â dau ddadansoddiad gwleidyddol arall i chi. Felly byddwch falch bod gennych rywbeth i edrych ymlaen ato.

Dartiau

Dwi’n gobeithio mynd i weld dartiau yng Nghaerdydd ym mis Ebrill. Rhys y dyn moel sy’n ceisio cael tocynnau, a chredaf y deuai Haydn (drewllyd) a Ceren Sian (absennol ers misoedd ond ddim mor ddrewllyd). Bydd rhywun wrth ei fodd efo dartiau, mae’n gêm y galla i eistedd i lawr a’i wylio yn ddi-dor. Mae’n gynhyrfys a ‘sdim angen i chi fod yn iach i gystadlu. Os rhywbeth, anogir afiachrwydd, sydd i’w ganmol yn y gymdeithas nanïaidd hon.

Pa chwaraeon all rhywun feddwi a gweiddi a dawnsio ynddo, wir? Heblaw am griced - ond mae’n gas gen i griced – mae o bosibl yn un o’m Deg Casineb Uchaf, a chredwch chi fi mae’n frwydr frwd bod yn y rhestr honno. Ew, na, ‘sdim i guro cyffro dartiau.

Ro’n i’n eithaf da ar ddartiau am gyfnod. Yn fy llofft yn Rachub, y mae Mam yn gwrthod ei gweddnewid er gwaetha’r ffaith nad ydw i’n byw yno’n gyson ers dros chwe mlynedd, mae dartfwrdd. Ro’n i’n treulio amser maith yn ymarfer, er fy mod wedi cael llai o drebl twenties na theithiau i’r lleuad. Mae Mam yn dda yn darts, roedd hi’n fy nghuro’n eitha’ cyson, dyna pam y bu i mi chwarae dartiau ben fy hun gan fwyaf. Doedd Dad da i ddim, ond i fod yn deg dydi Dad ddim yn dda yn unrhyw beth. Tad ydyw, wedi’r cyfan. Dangoswch i mi dad all wneud rhywbeth, yn dda, a chi a gewch wahoddiad i’r tŷ am lasiad o win coch da a chawn weld sut ddatblygith y nos.

Dydi rhai pobl ddim yn ystyried dartiau yn chwaraeon. Yn fy ffordd gul o feddwl dwi’n anghytuno â phawb sy’n anghytuno â mi. Mae gen i set o bethau yn fy mrên o bethau sy’n chwaraeon a phethau sy ddim. Dydi golff ddim, er enghraifft. Anhgytuno? Dos i ffwc.

Ta waeth, gobeithio y cawn docynnau ac y cawn fynd. Mae’n braf cael rhywbeth i edrych ymlaen ato!

Dyfyniad sy'n dweud y cyfan am fy Nhad

"Dyna sy'n channel dda sti ... yr ITV2 'na"

-- Dad

Nanna banana

Ddylwn i ddim chwerthin ar demensia ond mae’r Nain Eidalaidd yn ei gwneud hi’n anodd weithiau.

Mae’n gyflwr digon annifyr – os nad ydych yn gyfarwydd ag ef – a bydd yr unigolyn yn anghofio pethau dydd i ddydd yn gyfan gwbl. Ddim y pethau mawrion fel rheol, fel y ceir gyda amnesia, ond mae’n debyg.

Bydd Dad a’i ddwy chwaer yn gorfod sicrhau ei bod yn bwyta’n gywir ac yn rheolaidd a phethau felly. Rŵan, mi fydd hithau’n cwyno am hyn, fel y gellid disgwyl gan ei bod wedi’r cyfan yn hen a wyddoch chi sut mae’r henoed. Mi fydd yn dweud ei bod wedi bwyta (neu nad ydyn nhw’n bwyta brecwast yn Yr Eidal), ond wrth gwrs yn dweud celwydd, neu anghofio’n llwyr. P’un bynnag prin iawn ei bod yn llwglyd a’r unig beth a wna ydi cwyno am hynny pan fydd pryd o’i blaen.

Ta waeth roedd Sheila fy modryb wedi bod draw i’w thŷ yn y bore i fynd â bwyd draw ati ar gyfer y tŷ. Mi ddaeth draw ychydig oriau wedyn a’r bwyd wedi mynd. Aeth at dŷ Rita, y chwaer arall, yn meddwl ei bod hi wedi mynd â’r bwyd gyda hi – wel naddo.

Aethent draw a byddwch wedi dyfalu erbyn hyn bod Nanna wedi bwyta’r bwyd i gyd iddi hi ei hun, darn ar ôl darn achos ei bod wedi anghofio ei bod wedi bwyta. Llwglyd neu ddim roedd wedi difa slab o gaws, dau baced o gig wedi’i goginio’n barod a dim llai na deg banana.

“’Sdim rhyfadd ei bod hi’n deud dydi hi’m isio buta o hyd” ddywedodd Rita.

Teulu od

“Amen
Dyn pren
Wedi colli’i ben”
-- Nain

Mae fy nheulu yn od. Soniais gynt am y merlod sy’n y caeau acw. Mae Mam wrth ei bodd gyda hyn, ac yn wir mae’r merlod yn cael eu bwydo’n well ganddi na neb arall erbyn hyn. Dydi Dad ddim yn eu licio nhw fawr ddim, ond y gwir ydi dydi Dad ddim yn licio dim fawr ddim mwyach – mae’n well ganddo lusgo’i hun o amgylch y tŷ yn edrych yn ddigon annifyr cyn bod rhywbeth sy’n ei ddiddori ar y teledu.

Fydd o’n fy ngwylltio yn gwneud hyn dro ar ôl tro, a Mam hefyd. Mae hi’n gwybod erbyn hyn hoffterau gastrig y merlod – maen nhw wrth eu boddau efo lemwns, er enghraifft, ac yn lafoer i gyd wrth eu bwyta – a bydd Mam yn chwerthin yn ddosbarth canol i gyd wrth roi sbarion bwyd iddyn nhw.

Fydd Grandad yn dweud rhyw bethau gwirion hefyd. Y peth mwya gwirion iddo fo ei ddweud yn ddiweddar ydi bod o’n “stiwpid” bod pobl yn dod adra o’u gwaith ac yn newid o’u oferôls. Dyn ag ŵyr o le y caiff hwnnw’n cael ei syniadau, ond fel â phob dyn dros ei hanner cant maen nhw fwy na thebyg ynghlwm wrth ryw ragfarn neu’i gilydd.

‘Runig beth y bydd y Nain Eidalaidd yn ei ddweud ydi “my mind it’s-a goin’”. O leiaf fod gwirionedd yn hynny o beth, ond oherwydd ei demensia bydd yn ei ailadrodd hyd syrffed. Ond fuo hi byth yn gall ar ei gorau chwaith.

Y gwir ydi dydi pethau ddim yn edrych yn rhy addawol i mi pan fydda i’n hŷn. Gobeithio fy mod wedi fy mabwysiadu, neu’n ganlyniad i raglen fridio wyddonol rhwng Beti George a phaced o Goco Pops.

Dyfyniadau Nain dros fecwast

"Cês" [am Lowri Llewelyn]

"Mai'n job cadw job"

"Y gwahaniaeth rhwng heddiw a 'stalwm ydi bod athrawon heddiw angen addysg"