Smalwod

Arferais innau fod yn ifanc hefyd. A phan oeddwn ifanc a hyfryd, mi dreuliais nosweithiau lawer o ofn pur rhag ofn i'r Smalwod ddod i'm hambygio. Unrhyw un arall yn cofio?

Fydda i byth yn Skeletor

Mae pawb yn dweud heddiw ei bod yn braf yn yr haf heb gofio mai gwanwyn ydi hi go iawn. Dwi wedi dweud droeon dros flynyddoedd cwynfanllyd nad ydw i’n licio’r haul yn ormodol – dwi’n gwisgo sbectol haul i yrru pan fo’i weddol gymylog a dweud y gwir, ac nid er mwyn ymddangos yn cŵl achos mae hyd yn oed yr Hogyn yn gwbod bod gwisgo sbectol haul a hithau’n gymylog yn bell, bell iawn o fod yn cŵl. A dweud y gwir dachi’n edrych fel twat.

I fod yn deg, tywydd poeth yn hytrach na’r haul dwi’m yn licio. Dwi fel Mam, yn welw fel corff celain ac yn plicio am wythnosau ar ôl dal haul. ‘Sdim rhyfedd bod plant ac anifeiliaid yn rhedag mewn braw ohonof.
Ond dydw i ddim yr iachaf beth ers wythnosau. Mae gen i ddolur ar fy ngwefus ers mis sy’n gwrthod symud waeth pa grîm neu falm a ddefnyddiaf i ymosod arno. A dwi hefyd yn llawn snot. Wn i ddim pam wir ond fela mai ers o leiaf fis.

Ond gobeithio y bydd y tywydd braf sy’n taro Caerdydd yn para rŵan, achos maen nhw’n dweud bod y tywydd braf yn dda i salwch. Dydi hyn ddim yn wir. Dim ond ers byw hafau yng Nghaerdydd mae gen i ryw lun o glefyd gwair, ro’n i’n iawn yng nghefn gwlad. Awyr iach y wlad yn wir.

Ond mae’r pwynt amdanaf ddim yn licio’r haf gormod yn sefyll. Mae hyn yn deillio o’m styfnigrwydd pan yn blentyn a’r ffaith nad o’n i’n licio licio petha oedd pobl eraill yn eu licio. Do’n i’m yn uffernol o styfnig ond roedd gen i fy syniadau a dyna oedd yn ddiwedd arni. Do’n i’m isho mynd i Gyprus pan o’n i’n ddeuddeg achos “dwi’m isho mynd i ffwrdd byth ac mae’n rhy braf a dwi’m yn licio tywydd poeth”. A do’n i bron byth, fel rhywun call, isio i’r arwyr ennill ar y cartŵns ‘stalwm, ro’n i wastad yn cefnogi y boi drwg. Yr unig arwr ro’n i’n ei hoffi go iawn oedd He-Man a hyd yn oed bryd hynny ro’n i’n meddwl bod Skeletor yn wych. Ro’n i wastad isho bod yn Skeletor a dweud y gwir - ro'n i'n meddwl bod y ffaith ei fod yn benglog yn amêsing.

Ond braf ydi hi ar y funud a fydda i byth yn Skeletor. Mae’r rhain, gyfeillion, yn ffeithiau.

Gaddafi a'r cyfeillion

Ro’n i’n ffrindiau mawr efo’r Cyrnol Gaddafi yn yr ysgol. Oce, mae hynny’n gorddeud braidd, ond roedd gen i ac ambell un o’m ffrindiau eithaf obsesiwn gyda rhai o unbeniaid, neu ‘ddictetyrs’ ys ddwedant yn Nyffryn Ogwan, y byd ar y pryd. Fi oedd gyda’r obsesiwn mwyaf, nes peri i Jarrod ddweud wrthyf yn ddiweddar “mae dy ffrind di mewn trwbwl ar y funud” am yr hen Gaddafi.

Un o sawl un o’r ffrindiau yr oedd Cyrnol Gaddafi. Yr eu plith roedd yr hen Pinochet, Slobodon Milosevic a neb mwy na’n cyfaill anwylaf, yr hen Saddam a oedd yn destun hwyl ac yntau a’i dylwyth yn gymeriadau poblogaidd mewn tŷ crand yn The Sims. Nid y teulu go iawn wrth gwrs, os dwi’n cofio’n iawn Gaynor oedd y wraig a Shadrach oedd y mab.

Ta waeth mae pawb wedi marw rwan heblaw am Fidel (pwy dwi actiwli yn ei licio) a’r hen Gyrnol Gaddafi. Ew, mae’r byd ‘di newid ers fy mod i’n fach.

Lladd trychfilod

Dwi heb flogio fawr ddim fis dwytha oherwydd mynadd. Unwaith yr aiff rhywun i’r arfer o beidio â blogio hawdd ydi bodloni ar hynny. A minnau wedi bod yn brysurach yn Ionawr 2011 na’r un Ionawr arall ers cyn cof, er i fod yn onast dwi’m hyd yn oed yn cofio llynadd, wnaeth hi fawr o les i ‘nhymer ar y cyfan, a ddaru mi ddim mwynhau’r mis, yn ôl f’arfer, er i mi fwynhau bron bopeth a wnes. Ond dyna ni, styfnig dwi, ac wedi dweud na bawn yn mwynhau Ionawr do’n i fyth am wneud pa beth bynnag a wneuthum.

Felly call fyddai dweud ar ddechrau Chwefror y bydda i’n mwynhau. Dibynna llawer ar y rygbi. Mi all fy nhymer, a’r noson yn benodol, gael eu heffeithio’n ddirfawr gan ganlyniad rygbi. Os collwn ni nos Wener fydda i ddim allan yn hir. Mae’n gas gen i golli, sy’n drist achos dwi’m yn ennill fawr o’m byd. Yr unig beth fydda i’n ei ennill fydd gemau Monopoli wrth chwarae efo’r teulu, ond mi ellir yn hawdd gymharu hynny ag ennill gêm o ‘bwy sy’n mynd i ladd pwy yn gynta’ gydag unrhyw bry cop sy’n meiddio dod i ‘nhŷ i.

Fi sy’n ennill y gêm honno bob tro, afraid dweud, neu hyd yn hyn o leiaf. Gas gen i drychfilod. Sgen i mo’u hofn nhw, heblaw am gnonod sy’n troi arna i, ond os wela i un acw mi fydd y diawl farw oni lwydda ddianc dan y carped.

Ro’n i’n ofnadwy o gas pan yn hogyn bach (wel, iau – bach fydda i fyth rŵan). Doedd fawr fwy o ddileit yn fy mywyd na thynnu coesau dadilonglegs i gyd i ffwrdd a gweld pa mor bell y gallai fflio. A phan fu gan Nain ganhwyllau yn yr ardd, gwae’r trychfil a welswn oherwydd y câi farwolaeth danllyd anochel.

‘Sdim rhyfedd fy mod i fel ydw i.

Y ddoe na ddaw yn ôl

Felly neithiwr mi gyrhaeddais Rachub fach drachefn. O fod yma ychydig ddyddiau’r flwyddyn mae’r ddelwedd berffaith sydd gennyf yn fy mhen ohoni yn dueddol o gael cnoc go hegar ond fydda i wedi hen anghofio unwaith y byddaf nôl yng Nghaerdydd. Weithiau dwi’n meddwl fy mod yng Nghaerdydd o hyd, am lawer hirach na thybiais, megis estrys â’i phen mewn bell dywod. Haws ydi hi, wedi’r cwbl.

Ond, na, er gwaethaf popeth fy Rachub i ydyw o hyd, ar ei newydd wedd ai peidio, a’m Arfon innau ‘fyd. Canai Nain o hyd

Show me the way to go home
Sir Gaernarfon neu Sir Fôn

A dwi wastad wedi uniaethu gan fod Môn, Mam Cymru (sy llawn blydi weirdos a dyna ddiwadd arni), wedi bod yn rhan lawn cymaint o’m mywyd ag Arfon gadarn. Doedd dim yn well gen i na phan fues yn nhŷ Nain ‘stalwm bob penwythnos yn clwad ei straeon o’i phlentyndod; ei bod hi’n ara’ deg yn gwisgo i’r ysgol, a’i bod yn cael ffrae gan ei thaid am fynd i’r twlc moch efo Anti Nel a neud tân yno i geisio coginio tatws. Ond, yn ddiweddar, a hithau’n heneiddio, mae rhywun yn clywed yn ei llais a rhwng llinellau ei brawddegau fod y byd yn rhy wahanol erbyn heddiw a bod y pethau bychain pwysig iddi’n araf ddadfeilio; fel na phetai cornel fach ym myd mawr heddiw i ffydd na iaith y ffordd o fyw y’i magodd.

Efallai rhyw ddydd fydda i’n cael dweud y fath bethau i bobol, wn i ddim. Dwi’n cofio Rachub fach pan oedd yn Rachub lai, cyn i Fron Bethel gael ei chodi nag ysgol y sgwâr droi’n fflatiau henoed. Dwi’n cofio ‘fyd ‘stalwm nad y ni oedd bia’r caeau sydd i’r de o’r tŷ – yr hen Huw oedd bia nhw. Cadwai ddefaid a dwy fuwch yno. Dim byd mawr, er bod buwch yn beth gweddol fawr, yn enwedig os ydach chi’n fach. A phorai’r ddwy wrth Ysgol Llanllechid weithiau a dyma fi’n dweud wrth fy ffrindiau “dwi’n nabod nhw”. Credai neb mohonof, cofiwch, ‘sneb yn credu dim y dyweda i achos mae pobol yn gallach na hynny.

Erbyn heddiw ni sy’n berchen ar y caeau. Nid oes na dafad na buwch yno mwyach – dwy ferlen wyllt yn unig (Wil a Guto!). Nid oes llif yn y ffrwd fach lle nofiai’r penbyliaid a’r gelenod oherwydd bod y caeau rŵan yn wyllt gan dyfiant. Ond gwell dwy ferlen wyllt a llystyfiant na dwsin o dai i Saeson.

Bydd fy Nain Eidalaidd wastad yn deud Arglwydd, I been in Rachub for 64 years, and I’ve enjoyed my life here.

Dwinnau ‘fyd, ac mae’n braf, doed â ddel, gofio fy mod i wedi. Pan fydd y ddinas wedi darfod â mi, dyma’r unig le yn y byd y gallwn fod. Diolch i Dduw mawr y cymylau mai hogyn o Rachub ydw i.

Llyfrau a'r Beano

Rhwng popeth, dwi heb wneud ryw lawer dros yr wythnosau diwethaf a hynny oherwydd anallu. Ond, yn sydyn reit, dwi’n ffendio fy hun mewn sefyllfa lle nad ydw i isio gwneud dim byd. Arferwn ar fy awr ginio grwydro Caerdydd yn ddigon bodlon fy myd, boed hynny mewn siop ddillad yn cwyno bod crysau-t yn rhy ddrud o lawer y dyddiau hyn, i siop lyfrau yn gyndyn iawn i ymestyn fy waled.

Arferwn fod wrth fy mod yn darllen. Y gosb waethaf y gallai Mam ei dyfarnu a minnau’n llai oedd bod yn rhaid i mi fynd i’m gwely ac na chawn ddarllen yno. Roeddwn yn cael y Beano bob wythnos, ac mae’n un rhan o’m plentyndod sydd wedi mynd yn angof gen i gan fwyaf ond, ew, o feddwl amdano daw’r mwynhad yn ei ôl. Wn i ddim a ydi’r Beano dal yn llwyddiannus heddiw, ond fe’r oedd ar ddechrau’r 90au pan ddarllennais i. Bob blwyddyn byddai Anti Blodwen yn prynu llyfr blynyddol y Beano a’r Dandy i mi, y caent eu darllen drwy’r flwyddyn, neu am flynyddoedd. Do’n i ddim mor hoff o’r Dandy, ond mi chwarddais i mi’n ychydig wythnosau nôl wrth feddwl pe bai gan Jamie Roberts fwstash byddai’n sbit o Desperate Dan. Ddywedon nhw fyth pam bod y boi’n desperate, chwaith.

Erbyn hyn, prin iawn y byddaf yn darllen. Ambell adnod o’m Beibl bach pan fyddaf mewn trallod, neu sgim sydyn drwy’r Bumper Book of Useless Information. Y nofel olaf i mi ei ddarllen yn llawn fwy na thebyg oedd Martha, Jac a Sianco. Dwi jyst ddim yn gwbod beth i ddarllen ddim mwy, nac yn gwybod pa fath o bethau yr hoffwn eu darllen. Efallai, a minnau’n dlawd iawn ar ôl helyntion y mis hwn a thros bythefnos o gael y cyflog nesaf, y darllennaf rywbeth y penwythnos hwn. Fedrai’m treulio fy holl amser yn gwylio recordiadau o Gimme Gimme Gimme!

Bron yno

Mynegwyd eisoes ar y blog hwn bod yr Hogyn o Rachub, ym mha le bynnag yr â yng Nghaerdydd, yn gweld lesbians. Ddim o’m gwirfodd na’m dychymyg, ffaith ydyw. Wn i ddim chwaith os mai’r gaydar sydd ar y blinc gen i ond yn aml iawn alla i ddim dweud y gwahaniaeth rhwng lesbian a hogyn tew yn ei arddegau sy’n steilio’i wallt i geisio ymddangos yn ddel. Wyddoch y teip – bwyta gormod o Doritos ac yn treulio oriau ar MSN.

Dreuliais innau oriau ar MSN, ond wn i ddim ai dyna mae’r kids (y dywedodd, mewn ymgais i fod yn hip) yn ei wneud heddiw. Yn yr hen dyddiau arferem ni feicio i bob man – ydi pobl ifanc yn defnyddio beiciau y dyddiau hyn dŵad? Nac ydyn, mwn. Rhy prysur ar eu iPhones a’u iPods neu lawrlwytho iTunes – mae’r enwau yn ddigon i fynd ar fy nefau. ‘I’ ‘I’ ‘I’ – fi fi fi. Dyna’r oll sy gan bobl ots amdano y dyddiau hyn. Wedi mynd y mae’r dyddiau y clywid John ac Alun yn dod o faniau bechgyn yn eu harddegau ar Stryd Pesda. Ia wir, mi gofiaf yr oes, bûm yno, ac yn ei chadw’n fy mhen a’m calon.

Dywedir mai ffordd o brysuro henaint yw casáu ieuenctid. Dwi ddim yn casáu ieuenctid ond dydw i ddim chwaith yn uniaethu. Roedd y gwahaniaeth rhyngof i a chenhedlaeth fy chwaer, sydd dim ond dair blynedd yn iau felly i bob pwrpas yn rhan o’m cenhedlaeth i, yn weladwy erbyn i mi adael ysgol: o ran diddordebau, gweithgareddau, agwedd, yn ieithyddol, yn ymddygiadol – popeth.

Gwell gen innau bigiad gwenyn ar gaill na newid fel rheol. Pam y chwerwder? Wel, ymhen llai na phythefnos fydda i’n bump ar hugain oed. Teg dweud bod cyrraedd y chwarter canrif fel rheol yn cael ei ystyried yn un o gerrig filltir bywyd. Hyd yn oed yn 24 oed gall rhywun i bob pwrpas smalio fod yn 21 – a hynny oherwydd i chi brofi tair blynedd yn y brifysgol, os oeddech yn ddigon ffodus i fynd (ac ym Mhrydain Llafur Newydd mae pob ffwcar dwl yn mynd), a thair o weithio. Ond yn 25 oed, mae’r cydbwysedd fel rheol ar ben. Rydych chi wedi gweithio am hirach nag y buoch yn fyfyriwr.

Ac fela mai. Mae rhywbeth gwirioneddol oedolyn-aidd am 25 oed. Dim ond tua’r oedran hwnnw y mae rhieni yn gadael fynd yn llwyr hefyd. Haws i hogia heneiddio, wrth gwrs, does ‘run dyn yn ei iawn bwyll yn llwyr aeddfedu – dyna’r gwir. Mi wneith merch aeddfedu. Mae’n ffodus i ferched nad ydi dynion yn gwneud oherwydd ni fyddant wedyn yn gallu brolio eu bod nhw’n fwy aeddfed. Wn i, enethod, rydych chi’n hoff o frolio pethau felly’n ffug-flinedig go iawn. Ar ôl canrifoedd o gael eu trin, yn gwbl annheg wrth gwrs (er yn eithaf delfrydol o’r safbwynt gwrywaidd), fel dinasyddion eilradd mae’n fodd i ferched feddwl yn ddigon cyfiawn ‘sut ddiawl mai’r rhain reolai o’r blaen?’

Duw Duw, dydi chwarter canrif yn ddim. All dyn ond chwerthin neu grio, a’r cyntaf ydi’r dewis cyntaf gen i bob tro. Ond byddai stopio colli ffonau symudol ac yfed gwerth canpunt bob dydd Sadwrn o fudd yn yr ymdrech i wneud hynny.

O ia, bu bron i mi anghofio, yn dilyn yr hwyl a gefais yn etholiadau 2007 mi fydd Blog yr Hogyn o Rachub yn fyw ar noson yr etholiad, Mai 6ed. Gobeithio y bydd ambell un arall wrthi hefyd tan yr oriau mân!

Y Twat o Rachub

Mae cwrteisi yn bwysig i mi. Heb amheuaeth, mae elfen gref o ragrith yn perthyn i’r datganiad hwnnw, oherwydd ni’m hystyrir y cwrteisiaf o blith creaduriaid Duw. Yn aml, fe’m gelwir yn sarhaus neu’n goeglyd. Gwn i mi ddweud yn y gorffennol mai fy nisgrifiad i o hynny ydi ‘sylwgar’ a ‘gonest’ ac mi gadwaf at hynny. Gall dyn all droi’r fath honiadau ar eu pen yn hawdd fod yn bolitishan.

Nid gwleidydd y byddwyf i, dim ond oherwydd y llu bethau ofnadwy dwi wedi eu dweud ar y blog hwn. Caiff pob hil a chred a ffati fy nirmyg ysgrifenedig ar y diwrnod gorau. Pan oeddwn fachgen, chwim a chwareus, roedd y byd yn felys a minnau am fod yn beilot. Fel pob hogyn normal, am wn i. Nid peth ‘normal’ oedd f’anallu i chwarae pêl-droed na chwarae gêm ‘pobl dlawd sy’n byw ar y stryd ac efo bywyd shit' (aka Gêm y Bala) gyda’r chwaer dan glustogau a llieini yn y lownj, mae’n siŵr, ond roedd bod yn beilot yn beth normal.

Ni welsai rhywun ei hun fel ydyw yn awr, ond pa un ohonom wnaeth?

Cawsom nyni griw cyfeillion sgwrs am beth yr hoffem fod. Rydym oll erbyn hyn yn rhy hen i drafod y fath bethau, minnau’n enwedig, dwi’n siŵr i mi gael fy mid leiff creisys flynyddoedd nôl. Dydw i ddim yn cofio’r hyn a ddywedasant hwy, ond gwn, yn ôl arfer a phersonoliaeth, mae prin yr ymddiddorais yn yr atebion, gan well syllu i’m peint yn ffug ofidus. Digwydd i mi grybwyll ‘seiciatrydd’ – ia, gwrando ar broblemau pawb arall – i mi’n hun.

“Taw’r mong,” atebasant hwy, “does gen ti ddim mynadd gwrando ar bobl eraill, a bydda chdi ddim yn cadw’n ddistaw a gwrando fydda chdi’n dweud wrthyn nhw stopio cwyno a ffyc off”.

“Wel ia,” meddwn i’n fy ôl, gan geisio llunio dadl gref ar fyrfyfyr, “mae’n gwneud byd o les i rywun felly gael rhywun i ddweud ffasiwn beth,” ac afraid dweud ni chytunasom ar ddim byd arall am weddill y noson os cofiaf yn iawn.

Na, does fawr o le ar y fam ddaear i bobl anghwrtais ddifynadd megis y fi. O holl ‘rinweddau’ Nain Sir Fôn roedd yn rhaid i mi etifeddu’r gwaethaf, er, o leiaf mae gen i fy nannedd o hyd. O leiaf felly fy mod yn ddoeth wrth ddewis pwy y dylwn fod yn dwat wrthynt!

Y rhai â'm hadwaen

Neno’r tad, mae pethau yn y byd hwn fydd yn gwneud i rywun chwerthin, megis hen bobl yn disgyn ar You’ve Been Framed, blog ofnadwy Aeron Maldwyn neu’r ffaith mai fy ffrind annwyl Lowri Llewelyn yw’r unig un o bobl y byd y sydd wedi, o ddifrif, lithro ar groen banana. Afraid dweud, fel un sy’n cael bob math o ddamweiniau anffortunus, gan amlaf yn sobor credwch ai peidio, gwn fod fy anffawd yn destun sbort i’r rhan fwyaf a’m hadwaen.

Dwi’n hoff o’r gair adwaen ond dydi o ddim yn codi’n ddigon aml mewn sgwrs naturiol. Rhys, os wyt yn darllen, adnabod ydi adwaen fwy neu lai. Gair arall nad ydw i’n cael digon o gyfle i’w arfer ydi ‘echrydus’, ond prin y caf gyfle i’w ddefnyddio’n briodol, a minnau bron byth yn y Cymoedd.

Un peth sy’n peri i rywun chwerthin fel madfall ddall ydi UKTV Gold, er gwn fy mod wedi dweud hyn o’r blaen. I fod yn deg, cyn tua nawr o’r gloch dydi hi ddim at fy nant. Mae gen i atgofion melys o wylio Last of the Summer Wine ar nosweithiau Sul a minnau fymryn yn fyrrach na’r presennol, ar ôl cael rhywbeth fel sardîns ar dost i de. Teimlai dim yn fwy fel pnawn Sul na Last of the Summer Wine a sardîns ar dost bryd hynny. Er, fel dinesydd call, addysgedig dwi ddim yn licio’r rhaglen erbyn hyn.

Rhaid imi gyfaddef mwynhau Steptoe and Son – y comedi du gwreiddiol, er ei fod erbyn hyn yn dangos ei oed. Ond un comedi yr oeddwn yn hoff iawn ohono oedd Gimme Gimme Gimme. Fydd rhai ohonoch ddim yn cofio’r rhaglen a bydd eraill ohonoch, yn sicr, wedi ei chasáu. Comedi brwnt, di-foes ydoedd a oedd yn berffaith at fy nant. Mae gen i hiwmor ofnadwy o gas y rhan fwyaf o amser, a dwi’n meddwl y dylai fod yn fater o ryddhad i bawb â’m hadwaen (ylwch fi â’m hadwaen eto, fedra i ddim helpu’n hun wyddoch) y gallaf chwydu bustl fy nghoeg ar raglen deledu yn hytrach na hwy.

Un ystyriol fues erioed. Ro’n i’n aelod o’r RSPB pan yn fach, ond erbyn hyn ‘sgin i ffwc o ots am adar.

Newidiadau mawrion bywyd

“Myn sbienddrych i,” ddywedodd y Dwd, gan droi ataf a bron fy nharo oddi ar y gwely gyda’i thrwyn enfawr, “dan ni’n edrych yn hŷn”. Cyn i mi fynd ymlaen dylwn egluro digwydd bod ar y gwely er mwyn mynd drwy hen luniau prifysgol yr oeddem. Roedden ni ar fin mynd am dro i ASDA ond roeddwn i wrthi’n trefnu dillad i roi i elusen, sef sanau gan fwyaf, wyddoch yn y bagiau hynny a ddaw i’ch tŷ bob hyn a hyn ac fe’u cesglir yn nes ymlaen. Rhoes y Dwd ffrae i mi am hyn, gan ddweud eu bod nhw’n cwyno eisoes bod pobl yn defnyddio siopau elusen fel biniau dillad ac na werthfawrogid fy hen slipars llychlyd.

Basdads anniolchgar, feddyliais i, cyn eu rhoi nhw’n y bag yn barod i fynd i’r siop, a throi at y lluniau ennyd.

Am flynyddoedd ar ôl brifysgol roeddwn i’n erfyn am fynd nôl. Dwi wedi pasio hynny rŵan, newidiwn i mo ‘mywyd ar y cyfan, er y byddai ambell fis nôl yn Senghennydd yn codi ‘nghalon. Ond ‘rargian, roedd ‘na olwg ar y rhan fwyaf ohonom. Mae’r wynebau ffres, opstimistaidd wedi troi’n fodlon ac mor amlwg, amlwg hŷn, a’r ddillad ‘smart’ yn edrych yn unrhywbeth ond am hynny – mae byd o wahaniaeth rhwng deunaw oed a chanol yr ugeiniau.

Erbyn hyn, gofia’ i ddim sut beth oedd bod yn naw stôn na chael gwallt trwchus. Gas gen i’r gwallt tenau a etifeddwyd gan fy Mam. Dyddiau da yw dyddiau fu. Mae’r newid yn rhywun o adael ysgol fawr i ddechrau’r ugeiniau yn anferthol – o fynd i brifysgol, os dyna’ch ffawd, rydych yn aeddfedu i raddau ond eto ddim. Ar ôl gadael a chyrraedd 22-23 mae ‘na aeddfedu pellach wedi mynd rhagddo wrth i rywun ddechrau dallt faint o gostus yw byw a pha mor undonog y gall byd gwaith fod. Rwyt erbyn hynny, waeth beth fo’th rawd, yn oedolyn.

Ond sylwais adref dros y penwythnos bod un newid mwy yn digwydd mewn bywyd, sef ymadael â ysgol fach a mynd i’r ysgol fawr. Roedd y nesaf peth i bedair blynedd ar ddeg yn ôl y tro diwethaf i mi grio, a chofiaf yn iawn mai’r diwrnod y gadewais Ysgol Llanllechid ydoedd. Er gwaethaf ambell gyfnod isel ers hynny, fydd hwnnw wastad yn un o ddyddiadu tristaf fy mywyd. Ar y llwyfan, yn canu ‘ysgol Llan yw’r ysgol orau...’, gwyddwn â’r doethineb rhyfedd hwnnw sy’n perthyn i blant fod rhywbeth arbennig wedi dod i ben yn fy mywyd.

Feddyliais am hyn wrth ddarllen fy hen ddyddiaduron. Y flwyddyn oedd 1996 a minnau ym mlwyddyn olaf Llanllechid. Gwelais yn syth pa mor ddi-niwed a dwl a bodlon yr oeddwn o’r ysgrifennu – o fynd i hel penbyliaid yng Nghae Poncs i Sion Bryn Eithin yn ffendio porno yng ngwrychoedd yr ysgol a Jarrod yn sgrechian arnynt, ew, atgofion da, os nad od. Erbyn mis Medi roeddwn yn Nyffryn Ogwen. Ar y cyfan, wnes i ddim mwynhau’r ysgol fawr – dwi ddim yn meddwl y buodd tan y chweched i mi wirioneddol dechrau mwynhau bywyd i fod yn onast – ond gwelir o’r ffordd yr ysgrifennais erbyn Rhagfyr ’96 – ‘nothing happened today’, ‘not bothered to write anything’ – y newid mawr sydd rhwng y ddwy ysgol. Mae’n ymylu ar drawmatig.

Un cofnod diddorol oedd o 1997 fymryn cyn etholiad hanesyddol y flwddyn honno. Y geiriau ysgrifennwyd yn y dyddiadur (a oedd am ryw reswm yn ddyddiadur yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol) ‘I want the Lib Dems to win and Plaid Cymru to win a seat’.

Dydi pobl ddim yn hoff o newidiadau, myfi yn eu mysg, ond dylwn ddiolch am rai!

Sbeitllyd yw Albany Road

Ddim ots gen i be gythraul ddywedwch chi, mae’r tywydd yn blydi horybl yng Nghaerdydd. Pump ar hugain gradd selsiws (dwi’n casáu’r gair selsiws – ma’n swnio fel cyfuniad o sensual a selsig). Mai’n chwilboeth. Does ‘na ddim chwa o awyr chwaith, ac mae’r aer yn drwm fel plwm llwm. Ac ni throf yn frown oherwydd dwi ddim am fynd allan ynddo. Ddim eto. Es allan amser cinio o amgylch y ddinas am dro, i Albany Road, a dwi ddim am wneud ‘fory os mae hi fel hyn.

Bydda i’n mynd i Albany Road yn dra aml. Wel, dim ond i fynd i Iceland, yn de. O’n i’n ddig iawn wythnos diwethaf wrth bigo fyny, ac afraid dweud prynu, carbonara eog a chorgimwch. Wn i ddim pam mai ond pan gyrhaeddish i adra y bu i mi edrych yn y bocs ei hun a sylwi bod rhyw gont sbeitllyd wedi cyfnewid y nwyddau hysbys am reis pilau. Fyddwn i ddim yn meindio gormod fel arfer ond dwi’m yn licio blydi reis pilau.

Ond arferwn dreulio cryn dipyn o amser ar Albany Road yn fyfyrwyr trydydd blwyddyn, yn bennaf yn Peacocks achos ei bod yn siop rad + arferwn eithaf hoffi dillad Peacocks. Roedd/Mae ‘na fwyty Indaidd hefyd ar ffordd – dwi’m yn cofio’r enw rŵan – ond dwi yn cofio mynd yno’n ddigon aml efo Dyfed ar ôl noson allan i nôl cyri, a chyri da ydoedd ‘fyd. Hoffais yn fawr unwaith, pan aethom yn ffyliaid gwlyb a hithau’n stido bwrw i nôl un. Llithrodd Dyfed ar y stryd laith a brifo, ac mi chwarddish i nes i mi gyrraedd adra. Un sbeitllyd fuesh i ‘rioed.

Take That. Y Basdads.

Dwi’n casáu Take That. Cofiaf yn ysgol fach eu bod nhw wedi sblitio, a daeth Llais Ogwan i’n dosbarth ni yn ysgol i gael gwybod ein barn. Yn bur ryfedd, ‘doedd Take That ddim yn boblogaidd iawn yn Ysgol Llanllechid, oni fo ‘nghof yn ddiffygiol. Dwi’n dweud hynny achos yn ystod y cyfweliadau gyda Llais Ogwan dywedodd bron pawb nad oeddent yn edifar tranc y band, a phan gyhoeddwyd y rhifyn roedd barn Jarrod efo llun ryw hogan uwch ei ben, yn dweud JARROD ROBERTS oddi danodd. Chwarddasom.

Ar ôl hynny mi aeth y drygi tew i wneud gyrfa lwyddiannus iddo’i hun ac ni chlywsom am y gweddill tan, wel, echddoe, yn fy achos i. Roedd ‘na gig Take That yn Stadiwm y Mileniwm nos Fawrth. Ro’n i wedi anghofio am hyn.

Dwi’n gyrru i’r gwaith drwy’r wythnos, ac ar y gorau o adegau dwi’n yrrwr blin, oni fo Hogiau’r Wyddfa’n lleddfu ‘nhymer. Ni leddfasant yr Hogyn wrth iddo gymryd tri chwarter awr i gyrraedd Grangetown yn ei gar, gan yngan ‘ffycin Take That’ iddo’i hun a diffodd y radio, gafael yn dynn am yr olwyn lywio a gwgu. Byddai wedi cymryd llai petawn wedi cerdded, a byddwn wedi gwneud pe bawn hysbys o’r sefyllfa.

Wrth drafod amser cinio ddoe cefais glywed bod Take That yn chwarae eto’n y stadiwm neithiwr. Meddwn i ddim ar y wybodaeth hon ac felly wedi gyrru i’r gwaith eto, ac felly’n cael pnawn cyfan i gorddi am y daith o’m blaen ar ôl gwaith. Mi es ffordd wahanol, yn hunanfodlon fy smygrwydd am fod mor ddoeth ag arallgyfeirio.

Ni weithiodd, ond o leiaf y cefais gyfle i wylltio ar drywydd gwahanol, a fu fawr o gysur ar y pryd, ond mae ‘ngwên yn llai chwerw wrth i’r ail daith honno lithro’n araf bach i’r gorffennol gwyll.

Fe hoffwn i fod yn Saddam Hussein

Arferais ysgrifennu llawer pan oeddwn yn ifancach, yn enwedig pan oeddwn yn yr ysgol, ond dwi wedi hen fynd allan o’r arfer. Daeth yn bur amlwg nad oedd pawb yn dallt popeth roeddwn i’n ei ysgrifennu ‘fyd. Dwi’n siŵr mai fi oedd un o’r bobl gyntaf yn fy mlwydd a oedd yn dallt y cysyniad o gymryd y piss – a dwi wedi gwneud hynny byth ers hynny.

Pan yn rhyw 14 oed, a ninnau mewn dosbarth Cymraeg yn ‘rysgol, rhoddwyd y dasg i ni o ysgrifennu cerdd am rywun enwog yr hoffem fod. Allwch chi ddychmygu, roedd y Michael Schumachers a’r Arnold Schwarzeneggers a’u tebyg yn llu bryd hynny. Os cofiaf yn iawn, fi oedd yr unig un a wnaeth gerdd am fod yn Saddam Hussein. Hyd yma dwi ddim yn dallt pam dim ond y fi wnaeth hynny, ond fel’na mae plant yn de.

Dwi ddim yn cofio’r gerdd yn gwbl gywir ond roedd hi’n rhywbeth tebyg i

Fe hoffwn i fod yn Saddam Hussein
Yn bomio y Kurds a choncro Kuwait
Yn cael digon o olew i werthu dramor
A hwylio ar long i ganol y môr

Byw ym Magdad (sy’n rhywfaint o siom)
Dyfeisio a defnyddio niwclear bom,
Mynd gyda’r fyddin ar yr uchaf don
I ymladd yn erbyn Blair a Clinton.

Afraid dweud nath neb arall (‘blaw am Dafydd Roberts sef yr athro) ddallt y jôc, a chyn gynted ag yr oedd wedi cael ei gosod ar y wal roedd rhywun wedi’i rwygo i lawr mewn ymgais ffug-egwyddorol mi dybiaf. Mi ofynnodd sawl un i mi “Wyt ti isho bod yn Saddam Hussein” a dwi’n cofio meddwl sawl gwaith am ffwcin nob.

Byddai rŵan yn adeg ddoniol i gymharu aelodau Llais Gwynedd â Saddam Hussein, ond dwi ddim isio bod yn Golwg, cofiwch.

Yr Asesiad Blynyddol

Tua’r adeg hon bob blwyddyn mi fyddaf yn dueddol o ddweud “Tua’r adeg hon bob blwyddyn byddaf yn asesu’r flwyddyn a fu”, ac mae’n rhaid i mi ddweud, tua’r adeg hon bob blwyddyn byddaf yn asesu’r flwyddyn a fu. Roedd 2006 yn rybish a 2007 yn dda, felly roedd ‘na flwyddyn gachu arall ar y ffordd (pethau fel hyn yn cylchdroi, dachi’n gweld – gwn hyn fel darpar Babydd ... na, ddim rili).

Fodd bynnag, bu 2008 yn flwyddyn dda i mi ar y cyfan (sy’n golygu y bydd 2009 yn ddifrifol, mae rhywun yn bownd o farw neu mi gollaf gaill neu fy nhŷ neu mi gaf bartneriaeth sifil yn feddw gyda rhywun erchyll fel Gary Owen – dydi Gary Owen ddim yn erchyll wrth gwrs ond dwi ddim isio mynd i’r gwely bob nos efo fo’n dweud “Da bo” a rhoi winc i mi y tu ôl i’w goatee).

Chwaraeon a gwleidyddiaeth sydd bob amser yn difethaf neu’n coroni blwyddyn i mi. Alla i ddim cyfleu mor smyg ydw i o weld Man Utd yn cuo’r bencampwriaeth a Chynghrair y Pencampwyr, a Chymru’n ennill Camp Lawn – a gweld y Saeson yn aflwyddo, bonws gwych – ond afraid dweud ar y meysydd chwaraeon fu’n flwyddyn dda o ran hynny. Gan ddweud hynny, roedd gweld Prydain yn gwneud yn dda yn y Gemau Olympaidd yn eithaf torri fy nghalon, ac roedd Yr Eidal yn warthus yn Ewro 2008. Ond ar y cyfan, da bu.

O ran gwleidyddiaeth, gyfeillion, wel, dwi wedi fy nadrithio’n gyfan gwbl oddi wrthi. Pwy blaid sydd i ddyn sy’n ormod o genedlaetholwr i bleidleisio dros Blaid Cymru (sef unrhyw un sy’n fwy o wladgarwr Cymreig na Harri’r VIII erbyn hyn)? Flwyddyn yn ôl ysgrifennais yn fy nyddiadur mai gwell oedd Plaid mewn llywodraeth na ddim o gwbl. Doeddwn i ddim yn disgwyl chwerwder y siom a ddilynai’r datganiad hwnnw.

Na, eleni dwi ‘di rhoi’r gorau i wleidyddiaeth, ac unrhyw obaith y gwelaf golofnau f’egwyddorion yn cael eu cyflawni byth: rhyddid, Cymru ymhlith y cenhedloedd, gwir ddyfodol i’r iaith - bu farw’r cyfan i mi, darn wrth ddarn, yn 2008. Credwch chi fi, mae hynny’n bilsen o’r math chwerwaf i rywun mor ifanc sydd â’i gredoau wrth wraidd ei fod.

Ond ew, rhwng ‘Steddfod Caerdydd ac Amsterdam ac ambell i noson dwi ddim yn cofio a’r teithiau i’r Gogledd, dwi ‘di cael stoncar o flwyddyn mewn difri. Ond eto, mae parhau i weld eraill o’m cwmpas, a fi fy hun, yn dechrau bod yn oedolion go iawn yn dod â theimladau cymysglyd iawn, sy’n gadarnhaol yn bennaf. Dwi ‘di sylwi: fedr oedolion fod yn wirion a chael hwyl hefyd, jyst ein bod ni’n edrych ychydig yn sad yn gwneud.

A dwi fy hun yn teimlo’n rhydd iawn erbyn hyn, a bodlon. Wyddoch chi, roedd yn rhyfedd ond ychydig nôl darllen fy hen ddyddiadur a gweld cymaint o daith a fu’r blynyddoedd diwethaf i mi yng Nghaerdydd a chynt. Ar nodyn seriws, yn bennaf oherwydd dwi’n licio’r gair ‘seriws’, allwn i ddim fod isio gwell fywyd fel ag y mae, a dwi’n ddiolchgar iawn am hynny. Os parhaiff pethau fel ag y maent, dwi wir yn meddwl fy mod i’n unigolyn ffodus iawn.

Ffycin hel dwi’n swnio’n gê pan dwi’n trio bod yn seriws.

Angenfilod

A, na, nid sôn am boblogaeth Rhuthun ydw i.

Amser maith yn ôl, pan oedd y dail yn wyrddach a’r eira’n disgyn yn y gaeaf a He-Man yn rhan annatod o fywyd, roeddwn fachgen; di-hid a diniwed cyn i mi ddallt y byd a’i bethau (dwi’m yn dallt lot o’r cyfryw bethau o hyd, fel safleoedd rygbi a sut llwyddodd fy ffrind annifyr Ellen gamgymryd drafftiau am wyddbwyll nos Sadwrn).

Creais yn fy meddwl fydoedd a phobloedd ac ieithoedd eraill - ychydig fel Tolkien heb yr athrylith na’r ddawn ysgrifennu, ac roedd angenfilod bob amser yn fy niddori. Roeddwn i’n arfer casglu Monsters in my Pocket, gan feddu ar sawl set ohonynt, ac wrth fy modd yn darllen y frawddeg fechan wrth bob bwystfil, y Minotawr, y Fedwsa, Gwrachod, yr Ellyll, Fampirod, y Griffin, y Dewin, y Blaidd-ddyn, Angharad Mair - enwch unrhyw un a fynnwch ac roeddwn wrth fy modd, a byth ers hynny dwi’n licio straeon am anghenfilod mytholegol.

Mae dau o Gymru sydd wastad wedi fy swyno rhywfaint, sef Gwrach-y-rhibyn (mae ‘na lun o Wrach-y-rhibyn ar y flog hon yn rhywle) a Chŵn Annwn. Mae’r straeon am Gŵn Annwn a myth y ‘cŵn duon’ yn rhemp ar Ynys Prydain ac yn rhai o’r rhai mwyaf arswydus y gellir eu clywed, ac mewn sawl rhan fwy gwledig yn parhau. Mae gen i feddwl agored iawn ar bethau uwchnaturiol, a mynnaf hyd heddiw i mi weld rhywbeth sy’n parhau i wneud i mi deimlo’n ofnadwy o anghyfforddus (yn debyg i Hwylio’r Noson Lawen - dwi o fewn trwch blewyn i ddadymgysylltu’n llwyr â’r iaith Gymraeg ar ôl gweld y shait ‘na).


Ond byddaf yn licio meddwl bod gwraidd i bob stori, a dydw i ddim yn credu am eiliad y gall rhesymeg a gwyddoniaeth egluro popeth, ac i bob pwrpas mae popeth yn para ac yn wir tra bod pobl yn credu ynddynt. Heblaw am dylwyth teg, wrth gwrs.

Angenfilod

A, na, nid sôn am boblogaeth Rhuthun ydw i.

Amser maith yn ôl, pan oedd y dail yr wyrddach a’r eira’n disgyn yn y gaeaf a He-Man yn rhan annatod o fywyd, roeddwn fachgen; di-hid a diniwed cyn i mi ddallt y byd a’i bethau (dwi’m yn dallt lot o’r cyfryw bethau o hyd, fel safleoedd rygbi a sut llwyddodd fy ffrind annifyr Ellen gamgymryd drafftiau am wyddbwyll nos Sadwrn).

Creais yn fy meddwl fydoedd a phobloedd ac ieithoedd eraill - ychydig fel Tolkien heb yr athrylith na’r ddawn ysgrifennu, ac roedd angenfilod bob amser yn fy niddori. Roeddwn i’n arfer casglu Monsters in my Pocket, gan feddu ar sawl set ohonynt, ac wrth fy modd yn darllen y frawddeg fechan wrth bob bwystfil, y Minotawr, y Fedwsa, Gwrachod, yr Ellyll, Fampirod, y Griffin, y Dewin, y Blaidd-ddyn, Angharad Mair - enwch unrhyw un a fynnwch ac roeddwn wrth fy modd, a byth ers hynny dwi’n licio straeon am anghenfilod mytholegol.

Mae dau o Gymru sydd wastad wedi fy swyno rhywfaint, sef Gwrach-y-rhibyn (mae ‘na lun o Wrach-y-rhibyn ar y flog hon yn rhywle) a Chŵn Annwn. Mae’r straeon am Gŵn Annwn a myth y ‘cŵn duon’ yn rhemp ar Ynys Prydain ac yn rhai o’r rhai mwyaf arswydus y gellir eu clywed, ac mewn sawl rhan fwy gwledig yn parhau. Mae gen i feddwl agored iawn ar bethau uwchnaturiol, a mynnaf hyd heddiw i mi weld rhywbeth sy’n parhau i wneud i mi deimlo’n ofnadwy o anghyfforddus (yn debyg i Hwylio’r Noson Lawen - dwi o fewn trwch blewyn i ddadymgysylltu’n llwyr â’r iaith Gymraeg ar ôl gweld y shait ‘na).

Ond byddaf yn licio meddwl bod gwraidd i bob stori, a dydw i ddim yn credu am eiliad y gall rhesymeg a gwyddoniaeth egluro popeth, ac i bob pwrpas mae popeth yn para ac yn wir tra bod pobl yn credu ynddynt. Heblaw am dylwyth teg, wrth gwrs.

Pynciau'r Ysgol

Tua’r adeg hon ddeng mlynedd yn ôl roeddwn yn gorffen fy ail flwyddyn yn Ysgol Dyffryn Ogwen. Roedd yn weddol amlwg i mi hyd yn oed bryd hynny nad oedd dawn gen i, ond am ysgrifennu, a’r ddawn honno nid mawreddog ydyw. Ta waeth, roedd hefyd yn amlwg erbyn hynny pa bynciau yr oeddwn yn dda arnynt a’r rhaid nad oeddwn cystal.

Mae’n mynd heb ddweud mai fy nghas bwnc oedd chwaraeon. Dydi bod yn hogyn a chasáu gwneud chwaraeon yn yr ysgol achos eich bod chi mor ddiawledig o wael ar bob camp a chwaraeir ddim yn gyfuniad delfrydol a dweud y lleiaf. Pob gwers mi deimlais yn ofnadwy a gwneud unrhyw beth y gallwn i gael allan ohoni, ond yn amlach na pheidio gwneud cywilydd o’m hun efo pêl-droed neu griced fu’r hanes. Yn pwyso llai na naw stôn bryd hynny, gallwn ddychmygu nad oedd rygbi, ychwaith, yn rhinwedd.

Un peth na fues yn dda ynddo chwaith oedd Technoleg. Y cyrhaeddiad mwyaf i’m rhan fu gwneud peg cotiau allan o acrylic y bu iddo dorri ar ôl rhoi côt arno. Wn i ddim amdanoch chi, ond yn bersonol ni ystyriais hyn yn llwyddiant o faint sylweddol iawn, ac mi barodd fy anallu i dorri darn o bren yn syth i mi ddiystyru gyrfa ym maes saernïaeth.

Ar y cyfan roeddwn i’n weddol ofnadwy mewn mathemateg a gwyddoniaeth – dwi byth wedi dallt cemeg na ffiseg, er y bu i mi fwynhau’r gwersi oherwydd na wnes i ddim byd ynddynt. Un o wyrthiau bach y byd yw’r ffaith i mi barhau’n Set 1 drwy fy nghyfnod o’u hastudio.

Hanes a daearyddiaeth mi hoffais, a byddwn i wedi mwynhau celf heblaw i’r athrawes fy nghasáu yn llwyr, a’m symud i ochr arall y dosbarth ben fy hun am siarad gormod.

Iaith, wastad, oedd yn ennyn fy niddordeb. Yn ddiweddar dwi wedi cael cyfres ryfedd o freuddwydion ynghylch cael gwersi Ffrangeg yn yr ysgol drachefn, ond roeddwn i wrth fy modd yn siarad Ffrangeg ac mae’n gywilydd gen i na ddaliais i’w siarad, ond yn hytrach mae’n adfeilio’n araf bach gen i. Yn yr ysgol uwchradd y bu i mi fagu fy nghariad at y Gymraeg a phopeth yn ei chylch, a choeliwch ai peidio, er y bu imi roi’r gorau iddi bythefnos i mewn i’m Lefel A, roeddwn hefyd yn hoff o Saesneg, a’r elfen greadigol ohoni.

Sydd, actiwli, yn fy ngwneud i’n bach o bons.