Penderfyniad

Y mae lot, a dim, i sgwennu amdano ar y funud. Y refferendwm fyddai un ond mae’r diffyg cyffro yn eithaf effeithio arna’ i gystal â neb arall dybiwn i. A dydw i ddim isho dweud wrtho chi le roddodd Dr Chang ei bys ddoe, er y tybiaf fod yr amwyster yn gliw digonol.

Dwi’n ei heglu am y Gogladd y penwsos hwn, y tro cyntaf ers Nadolig. Ydw i’n edrych ymlaen? Ydw a nac ydw. Gadewch i mi geisio egluro.

Fis diwethaf, fe gefais benwythnos yn Aberystwyth – i feddwi, wrth gwrs, swni byth, byth yn mynd ar gyfyl Aberystwyth heb feddwi. Ond nid arhosem yn Aberystwyth ei hun eithr pentref Penrhyncoch, sydd yng nghefn gwlad. Fora Sul mi grwydrais o amgylch y lle am tua awr. Lle bach digon delfrydol, meddwn i. Rhaid i mi gyfaddef fy mod i’n licio Ceredigion yn fawr – mae Ceredigion yn lle prydferth.

Ond fe ymwelwyd ag Aber ar yr adeg anghywir o ran hynny. Mi wnes fwynhau o waelod calon fod yn y Gogledd dros y Nadolig – efallai’n fwy na’r arfer, ac ar ôl y Nadolig a rhwng Aberystwyth roedd ‘na ryw deimlad gwahanol wedi fy nghydio, sydd dal i wneud, ac nid hiraeth mohono. Y mae’n debycach i gymysgedd o angen ac ysfa â’i holl fryd ar adael Caerdydd a mynd adra.

Rŵan, dwi wedi teimlo rhywbeth tebyg sawl gwaith wrth gwrs. Ond, a minnau ddim yn gallu egluro’n iawn, mae’n wahanol y tro ‘ma. Dydi o ddim yn fater o ‘dwisho mynd nôl i’r Gogladd’, mae’n fater o ‘mae’n rhaid i mi fynd nôl’.

Braf fyddai cael gwneud hynny y funud hon, ond alla i ddim wrth gwrs. Maesho swydd arna’ i yn gynta. Wel, fe ŵyr pawb nad oes swyddi i’w cael. Ac mae Mam erioed wedi dweud na chaf fynd i fyw adra heb gael swydd yn gyntaf. Nid fy mod i isho byw efo Mam a Dad. Gwerthu’r tŷ yng Nghaerdydd a phrynu un yn Nyffryn Ogwen – neu’n fwy penodol Rachub, achos ‘does lle arall i mi yn y byd mawr crwn – dyna bellach fy nhynged.

Mater o amser ydi hi felly nes i mi symud nôl, a dwi’n teimlo hynny ym mêr fy esgyrn, ac mae dod i benderfyniad am y peth wedi rhoi o leiaf ryw fath o dawelwch meddwl i fi rŵan. Ew, dwi’n eithaf edrych ‘mlaen.

Llyfrau a'r Beano

Rhwng popeth, dwi heb wneud ryw lawer dros yr wythnosau diwethaf a hynny oherwydd anallu. Ond, yn sydyn reit, dwi’n ffendio fy hun mewn sefyllfa lle nad ydw i isio gwneud dim byd. Arferwn ar fy awr ginio grwydro Caerdydd yn ddigon bodlon fy myd, boed hynny mewn siop ddillad yn cwyno bod crysau-t yn rhy ddrud o lawer y dyddiau hyn, i siop lyfrau yn gyndyn iawn i ymestyn fy waled.

Arferwn fod wrth fy mod yn darllen. Y gosb waethaf y gallai Mam ei dyfarnu a minnau’n llai oedd bod yn rhaid i mi fynd i’m gwely ac na chawn ddarllen yno. Roeddwn yn cael y Beano bob wythnos, ac mae’n un rhan o’m plentyndod sydd wedi mynd yn angof gen i gan fwyaf ond, ew, o feddwl amdano daw’r mwynhad yn ei ôl. Wn i ddim a ydi’r Beano dal yn llwyddiannus heddiw, ond fe’r oedd ar ddechrau’r 90au pan ddarllennais i. Bob blwyddyn byddai Anti Blodwen yn prynu llyfr blynyddol y Beano a’r Dandy i mi, y caent eu darllen drwy’r flwyddyn, neu am flynyddoedd. Do’n i ddim mor hoff o’r Dandy, ond mi chwarddais i mi’n ychydig wythnosau nôl wrth feddwl pe bai gan Jamie Roberts fwstash byddai’n sbit o Desperate Dan. Ddywedon nhw fyth pam bod y boi’n desperate, chwaith.

Erbyn hyn, prin iawn y byddaf yn darllen. Ambell adnod o’m Beibl bach pan fyddaf mewn trallod, neu sgim sydyn drwy’r Bumper Book of Useless Information. Y nofel olaf i mi ei ddarllen yn llawn fwy na thebyg oedd Martha, Jac a Sianco. Dwi jyst ddim yn gwbod beth i ddarllen ddim mwy, nac yn gwybod pa fath o bethau yr hoffwn eu darllen. Efallai, a minnau’n dlawd iawn ar ôl helyntion y mis hwn a thros bythefnos o gael y cyflog nesaf, y darllennaf rywbeth y penwythnos hwn. Fedrai’m treulio fy holl amser yn gwylio recordiadau o Gimme Gimme Gimme!

Hiraeth

Artaith, a dim llai, ydi gweithio mewn swyddfa pan fo hi’n braf, a llai na blwyddyn nôl dywedais yn wir mai ar adegau fel hyn yr wyf yn methu’r Gogledd yn fwy na dim. Wrth gwrs, gall Caerdydd fod yn lle hynod braf yn y tywydd hwn, a ‘does ‘run man yng Nghymru all gystadlu gyda nifer ac amrywiaeth y gerddi cwrw, a heb fod yn ymhongar ar adeg fel hon mae Bae Caerdydd ymhlith y llefydd mwyaf braf a geir yng Nghymru gyfan.

Ond ynof ar y funud, ac ar bob ryw adeg lle y mae’r haul yn gwenu a’r tywydd yn fwyn, y mae awydd cryf am fy mro fy hun; i glywed distawrwydd Cwm Llafar a cherdded traethau Menai. Bryd hynny mae byw yng Nghaerdydd yn agos at frifo.

Melltith cariad, hiraeth. Y broblem fwyaf, mi dybiaf, ydi bod gen i ddelwedd ramantus am Ogledd nad yw'n bodoli. Ffwl dwi.

Tafarn leol

Wrth i Lowri Dwd ddod am ei gwyliau i Stryd Machen draw mae’n noson cwis dafarn yn y Cornwall. Bydd ambell un ohonoch yn gyfarwydd â thafarn y Cornwall, sef fy nhafarn leol, lle y byddwn yn mynd, ambell i waith, i chwarae’r cwis. A meddwi.

Rŵan, dw i’n berson cwynfanllyd a phenodol pan ddaw at dafarndai. Ers i’r Siôr gael ei chymryd drosodd gan Saeson (a rhai dw i’m yn ffond iawn ohonyn nhw o ran hynny - nid fy mod i’n ffond iawn o Saeson fel arfer, chwaith) mae’r Tavistock yn hawlio’i lle dyledus felly fel fy hoff dafarn. Dw i heb fod yno ers blwyddyn a mwy bellach, ond mae’r ddelwedd berffaith ohoni’n parhau, a dw i’n ddigon bodlon aros â’r ddelwedd o’r lle. Roedd y Tavistock yn dafarn leol heb ei hail, ac yn aml iawn bydd fy nghalon yn canfod ei ffordd yn ôl i’m trydedd flwyddyn yn y brifysgol a’r dyddiau a’r nosweithiau gwych a gafwyd yno: does fawr o amheuaeth gen i ddweud y treuliwyd rhai o ddyddiau gorau fy mywyd yn y dafarn fechan honno’n Y Rhath draw.

Erbyn i ni adael roedd y Tavistock wedi troi yn eithaf cyrchfan i Gymry Cymraeg yr ardal. Nid yn anaml mai’r Gymraeg a deyrnasai yno. Gwir iawn ydi hyn am y Cornwall - dw i’m eto wedi bod yno heb glywed Cymraeg. Ond er gwaethaf y ffaith hyfryd honno, dydi’r Cornwall ddim cymaint i’m hoffter. Gwir, mae’n gyfforddus, ond i mi’n bersonol mae’n ddiffygiol o ran rhywbeth a wn i ddim beth. Nid ydyw wedi llenwi’r blwch a adawodd y Tavistock - bosib oherwydd nad ydw i’n yfed cweit cymaint â phan fues fyfyriwr. O bosib oherwydd bod fy ffrindiau, agosaf a pellach, yn ddaearyddol bellach na fuont.

Dw i’n teimlo’n hen ŵr (ifanc) yn hiraethu am bethau bach felly. Ond ni wnaeth hiraethu ddrwg i neb.

Hiraethu am y Wlad Drachefn

Diwedd yr wythnos. A ninnau’n dyheu amdano onid agosáu at ein tranc ydym?

Ffwcia hynny. Ond mae gwaith yn crap fel rheol. Ni fedraf ond teimlo yr hoffwn yn fy ngwaith weithio ar gae yn yr elfennau, gyda gwynt a môr a gwyrdd o’m cwmpas. Mae ‘na elfen yn nwfn fy enaid (ac oes, mae gen i un, er pan y’i pigwyd ar fy nghyfer roedd o’n fwy o Aldis job na Marks a Sparks) sy’n credu’n gryf nad o fewn muriau y dylai dyn fod, ond yn yr awyr agored.

Methu’r wlad ydw i ar y funud mae’n siŵr. Y broblem ydi, mae rhywle fel Pesda yn ofnadwy o hyll a digalon yn y glaw, ond phan ddaw’r haul a’r tes i’r amlwg ni cheir gwell o gwbl. Does yr unlle sy’n denu fy nghalon mwy na Dyffryn Ogwen yn yr haul. Ond wedi mynd mae’r dyddiau lle y cafwyd wythnosau i ffwrdd yn yr haf, i grwydro ac i yfed peint slei yn Ogwen Bank. Dw i’n hiraethu am y wlad yn yr haul.

Mae’r haul yn gwneud i mi gofio adref. Ac ar y funud mai’n heulog yng Nghaerdydd.

Y ddinas, ylwch chi, ydi’r ddinas. Mae’n grêt, fedra’ i ddim am eiliad guddio’r ffaith fy mod yn caru Caerdydd, ond i mi does fawr o wahaniaeth rhwng y ddinas haf a’r ddinas aeafol, er mae’n rhaid i mi gyfaddef yn bonslyd reit bod peint ym Mae Caerdydd yn yr haul yn ofnadwy o braf.

Ond dyna ni. Am rŵan, hiraeth fydd rhaid.