Gorbarchusrwydd a'r Cymry Cymraeg

Dylai unrhyw genedl aeddfed allu chwerthin arni ei hun, a hynny am bob agwedd arni. Mae’r Cymry yn od yn hyn o beth. Rydyn ni’n touchy iawn pan fo’r Saeson yn cael go arnom – a dydi hynny fawr o syndod ac mae’n ddealladwy i raddau; wedi’r cyfan, mae mwy na doniolwch wrth wraidd geiriau’r Cymry a’r Saeson at ei gilydd.

Fe flogiais o’r blaen am y Cymry yn chwerthin arnynt eu hunain, ac rydyn ni’n gwella yn fawr yn hyn o beth – hynny yw, er ei fod yn beth cymharol newydd, mae’r Cymry wedi deall y gellir parchu’r genedl a hefyd fod yn ddychanol. A jyst pan fo rhywun yn meddwl ein bod ni’n gallu gwneud hynny, mae rhywun yn darllen Golwg360.

Na, nid cwyno am iaith Golwg360 dwi am wneud ond cyfeirio at un stori. Dwi’m am ailadrodd cynnwys y stori – fedrwch chi ddarllen fedrwch? – ond mae’r sylwadau oddi tani yn digon i ddyn fod isho taro rhai pobl.

Ddyweda’ i hyn – mae’r llyfrau hyn, yn amlwg, yn rhyw fath o fersiwn Cymraeg o Horrible Histories. Wnes i gael pob un ohonyn nhw nes fy mod i tua phymtheg oed ac o’u herwydd nhw dwi’n caru hanes, mae’n bwnc sydd wir, wir yn dwyn fy sylw, a phob agwedd arno ‘fyd. A nid fi oedd yr unig un, ro’n nhw’n llyfrau eithriadol boblogaidd ac mae’n siŵr bod cannoedd o filoedd o blant (a phobl) wedi’u darllen ar hyd y blynyddoedd. Roedden nhw’n cyflwyno hanes mewn ffordd ddigri, ddoniol a difyr.

Mae cael fersiwn Cymraeg o hynny ond yn gallu bod yn beth da. Yn gyffredinol, rydym ni’r Cymry, gan gynnwys y Cymry Cymraeg, yn boenus anymwybodol o’n hanes ein hunain – bai’r system addysg ydi hynny. Glywodd fy Nhad fyth am Dryweryn nes ryw bedair blynedd nôl ac mae’r boi yn agos at ei drigain.

Fydda i wastad yn amddiffynnol pan fydd rhywun yn dweud bod y Cymry Cymraeg yn sych ac mae’n rhwystredig gweld, esgusodwch iaith, nobs yn cadarnhau’r peth ac yn atgyfnerthu’r ddelwedd. Rhaid i ni edrych ar ein hanes a’n cenedl â thafod yn y foch, ac os mae hynny’n golygu gwneud hwyl am ben Hedd Wyn weithiau, grêt.

Ond dyn ag ŵyr, efallai mai fi sy’n anghywir, a thrwy ras Duw mai ffawd y Cymry Cymraeg o’u hanfod yw bod yn genedl or-barchus ddi-hyder wedi cwbl.

Car Bach Fi

Dwi’n wahanol i hogia eraill. Awn ni ddim i fanylu’n ormodol am hynny, fyddwch chi ddim isio clwad popeth, ond mae rhan ohonof y gallaf fanylu arni sef y ffaith nad ydw i’n dallt, nac isio dallt, nac efo dim diddordeb, mewn ceir.

Nid nos Sul dda i mi mo ista o flaen y teledu yn gwylio Top Gear. I mi dydi car ddim yn rhywbeth i’w arddangos i bawb. I fod yn onest gas gen i’r bobl gyfoethog ‘ma sy’n prynu ceir mawr drud, a hynny dim ond er mwyn dangos eu bod nhw’n gallu. I mi, car ydi rhywbeth sy’n mynd â fi i siopa bob wythnos, dyfais aiff â mi i’r gogledd bob hyn a hyn. Teclyn ydyw, nid pleser. Pe byddwn filiwnydd, rhywbeth na fyddwn yn ei brynu byddai car newyddsbondanllyd. Car bach fi ydi car bach fi.

Gan ddweud hynny dwi’n licio fy Fiesta fach lwyd, yr un a fu gennyf ers i mi ddechrau gyrru. Mae hynny dros bum mlynedd nôl erbyn hyn. Hen gyfeilles ddibynadwy ydyw, nid hwran i’w pharedio; hen wraig sy’n g’neud y smwddio ac sy efo te ar y bwrdd, grefi a iau wedi’u ffrio mewn nionod a phanad (y banad ar wahân – manylyn bach ond angenrheidiol mewn swper o’r fath), nid priod-ast newydd a’i bwyd meicrodon sy’n buta Milci Wê yn gwely. Na, un da ydi’r Fiesta.

Os oes i gar le i gadw’n CD’s Celt a digon o le i roi sticars ar y cefn, ffenestri mawrion a bŵt da, fydda i’n hapus â char.

Cofiwch chi, dwi ddim yn gwbl ddall i geir, ond fel â phopeth nad ydw i’n ei ddallt (gwleidyddiaeth, chwaraeon, blogio), nid dewis fy hoffterau a wnaf eithr fy nghasinebau. I mi, diawl y ffordd, sgymbeth y lonydd, diced y draffordd, ydi’r Vauxhall. Os cymera i’n erbyn rhywbeth (sy’n ddigon posibl gyda’r nesaf peth i bopeth) dyna ddiwedd arni. Mae Vauxhalls yn hyll, maen nhw’n crap ac yn fwy na hynny roedd mam Jarrod yn berchen ar Gorsa flynyddoedd nôl, a dydi mam Jarrod ddim yn licio fi am i mi ei galw’n Dame Linda Cabij.

Dwisho Facebook ac yn chwerw o'i herwydd, fel y gwelwch

Fel arfer dwi’n chwerwach na lemon y mae ei wraig wedi rhedeg i ffwrdd gyda banana gan ddwyn y siwgr ‘run pryd. Nid gwahanol mo heddiw.

Dwi’n ôl yn y ddinas ac yn ddig. Nid anaml y byddaf yn ddig, ac yn aml iawn pan fyddaf naill ai o amgylch Lowri Llewelyn (sy’n fy nigio) neu’n gwylio twat dosbarth canol yn sôn am fwyd organig (sy’n fy nigio) neu’n clywed rhywun yn mynegi barn dwi’n cytuno â hi ond ddim yn licio’r person (sy’n fy nigio), ond dig roeddwn neithiwr. Dwi ‘di malu’r rhyngrwyd acw. Fedrai’m mynd ar Facebook. Sydd, rhaid dweud, wedi fy nigio.

Un peth bach arall sy’n fy nigio ydi’r haul fastad ‘ma. Mae pawb yn licio haul, ond dwi’m yn licio haul. Ar y funud mae’n llygid i’n teimlo fel pe bai llwch ynddynt ac yn brifo. Hynny fydd yn digwydd i mi yn yr haf, wrth geisio manteisio ar y gerddi cwrw neu beint ar lannau’r dŵr, dwi’n mynd yn ddall ac yn teimlo eithaf trueni dros fy hun (sy’n ddigon teg achos ‘does neb arall yn teimlo trueni drosof – taswn i’n colli fy nghoesau mewn damwain erchyll â bwyell, neu fadfall, bosib, chwerthin y byddai pawb, cewch weled os daw’r dydd hwnnw).

Fyddai’m fel y bobl ofnadwy hynny sy’n dioddef yn erchyll o glefyd gwair. Maen nhw’n bobl ofnadwy canys eu bod yn tisian yn uchel ac yn snotian yn helaeth, a’u llygid yn troi’n goch ac yn siarad yn gwynfanllyd (fel Haydn yn hungover, braidd), w, hen bobl annifyr ydynt bob un.
Ond dyna ddigon o chwerwder am rŵan, rhaid i mi ei gronni hyd fy sgwrs nesaf.