Post Mortem

Felly dyna ni. Dwi’n sobrach ond yn glwyfedig ar y diawl. Nid y fi fydd yr unig un.

Petawn i’n Llafurwr fe fyddwn yn fodlon fy myd heddiw yng Nghymru fach. Collodd Llafur bedair sedd ledled Cymru, ar flwyddyn ei chwâl mawr. Roedd y canlyniad o Flaenau Gwent yn anhygoel, a Gogledd Caerdydd hefyd yn drawiadol. Y wers? Roeddem o’r farn fod y dyddiau hynny lle cefnogai Cymru Lafur pan fo’i chefn at y wal ar ben ac y byddai pobl yn dweud ‘rydych chi ‘di gael un cyfle yn ormod’ ar ben – roedden ni’n anghywir. Megis anifail clwyfedig, brwydrodd Llafur yn ôl. Dydi Cymru heddiw fawr wahanol i Gymru ddoe o ran y ffaith bod goruchafiaeth Llafur yn parhau.

Seddau, nid pleidleisiau, sy’n bwysig. Roedd tacteg Peter Hain yn sbot on.

Fydd y Ceidwadwyr wrth eu boddau ar Faldwyn ond ar wahân i hynny dylen nhw fod yn siomedig i bob pwrpas. Mae peidio â tharo’r ffigurau dwbl yn wael – ac yn fy marn i roedd peidio ag ennill Dyffryn Clwyd yn canlyniad gwael. Yn wir, pylu wnaeth ymdrech y Ceidwadwyr yn rhai o’r seddau yr oedd yn rhaid iddynt eu cipio ac ar ôl y post mortem, bydd y blaid las ychydig yn siomedig â’r canlyniad.

Bydd y Dems Rhydd yn siomedig iawn, ond roedd y gogwyddau atynt mewn rhai llefydd yn dda. Gallwn ddweud heddiw, er enghraifft, nad yw Merthyr Tudful yn sedd Lafur ddiogel, oherwydd y Rhyddfrydwyr. Roedd colli Maldwyn yn ergyd drom, ond roedd y fuddugoliaeth yng Ngheredigion yn swmpus.

A Phlaid Cymru? Siom enfawr, a does modd ei sbinio. Roedd Arfon yn agosach na’r disgwyl. Byddai rhywun wedi disgwyl i’r Blaid wneud yn well yn Nwyfor Meirionnydd hefyd. Ond roedd gwaeth o lawer. Roedd colli pleidleisiau ar Fôn ar adeg y mae’r blaid Lafur yn hynod amhoblogaidd yn echrydus. Ond yr hyn a frifodd oedd y ffaith syml hon: yn ystadegol, dydi Ceredigion ddim hyn yn oed yn sedd darged i Blaid Cymru ar gyfer etholiad nesaf San Steffan. Darllenwch hynny eto os hoffech, fydd o ddim llai poenus! Dwi’n meddwl bod pleidlais mewnfudwyr yn sicr wedi cael dylanwad – watch out am ystadegau’r cyfrifiad nesaf yng Ngheredigion, fydd y boen o'i cholli i'r Rhyddfrydwyr yn ddim o'i gymharu â'i cholli i'r iaith.

Felly dyna ni am ychydig. Mae’r Torïaid yn dyfod, gyda chymorth y Rhyddfrydwyr dwi’n amau’n gryf. Bydd y toriadau yn llym a’r amser i ddod yn galetach nag y gallasai wedi bod. Ac er gwaethaf pob dadl a thrafodaeth, y gwir plaen yw nad ydi pobl Cymru wedi pleidleisio i amddiffyn eu hunain rhag hynny.

Cymru fach, you’ve asked for it. A dwi’m yn teimlo sori drosot fymryn.