Dechrau'r Frwydr dros Ddatganoli Pellach

Wel, mae David Davies wedi gwirioneddol dechrau’r rhyfel dros fwy o ddatganoli i Gymru drwy ddweud y bydd yn ymgyrchu’n frwd yn erbyn rhagor o rym i’r Cynulliad Cenedlaethol. Byddai’n ffôl, dwi’n meddwl, i ddiystyru hyn. Dwi’n dueddol o deimlo bod gan Davies eithaf dylanwad ymhlith aelodau llawr gwlad y Torïaid yng Nghymru a’i fod yn cynrychioli eu barn yn llawer mwy na’u haelodau cynulliad, ac er gwaetha’r ffaith mai Tori ydi o, dydi’r dyn ddim yn dwp. Bydd bellach ar grwsâd i sicrhau pleidlais ‘Na’, ac mae pobl mor amlwg ar grwsâd o’r fath yn beryg bywyd, yn enwedig rhai â chryn ddylanwad. Dyma Dori amlycaf Cymru, wedi’r cwbl - mae ei ddiystyru yn beth gwirion, a thrahaus, i’w wneud.

Wn i ddim a fydd Llafurwyr amlwg a brwd yn fodlon ar ymuno gydag ef yn y fenter hon, fel y mae’n gobeithio, ond os maen nhw, sy’n gwbl bosibl, gall pethau fynd yn draed moch yn fuan iawn. Yn wir, o ystyried gwendidau lu’r Blaid Lafur ar hyn o bryd (nid dyma’r grym a dawelodd Kinnock ac a roddodd ei gefnogaeth i’r ymgyrch ‘Ie’ ddegawd yn ôl bellach) pwy sydd i ddweud na welwn glymblaid wrth-ddatganoli yn codi o’r lludw?

Mi ddefnyddiant bob tric a thwyll ag y gallant, cofiwch. Mae’n hysbys i bawb bod cefnogaeth i ddatganoli, yr egwyddor o leiaf, yn gyffredin erbyn hyn; ac mi fentraf ddweud bod hynny’n amlycach i wrthwynebwyr datganoli na neb arall. Mae cefnogwyr datganoli eisoes yn llusgo eu traed. Wele’r gwastraff amser ac arian a elwir yn Confensiwn Cymru Gyfan. Rŵan, wn i ddim amdanoch chi, ond dwi ddim yn gweld pwynt y Confensiwn yn y lleiaf, a thra ei fod yn llusgo’i draed yn canfod ateb hysbys (h.y. bod y gefnogaeth i ragor o ddatganoli yn eang) bydd yr ymgyrch ‘Na’ sydd yn yr arfaeth yn miniogi ei harfau ac yn paratoi.

Yr oll oedd angen oedd comisiynu cyfres o bolau piniwn i fonitro’r gefnogaeth i ddatganoli pellach dros gyfnod a ffurfio Ymgyrch Ie swyddogol ar y cyd â hynny. Erbyn hyn, dydyn ni ddim yn gwybod a fydd refferendwm cyn 2011, hyd yn oed, a’m mhryder i, ar wahân i’r ffaith honno, yw y bydd yr Ymgyrch Na yn cael uffar o head-start ar yr Ymgyrch Ie.

Wedi’r cyfan, fydd yr Ymgyrch Ie yn bolisi gan lywodraeth gynyddol ac eithriadol amhoblogaidd, i bob pwrpas - dydi pobl dal ddim cweit yn gwahaniaethu rhwng Llafur Llundain a Llafur Cymru, a hynny o bosibl oherwydd diffygion deddfwriaethol y Cynulliad - ac mae hynny’n arf beryglus tu hwnt. Ac, er gwaethaf rhaniadau Llafur a’r Torïaid, nid Plaid Cymru na’r Democratiaid Rhyddfrydol sydd am argyhoeddi’r cyhoedd o’r angen am refferendwm.

Gwyddom yn iawn y gall Kinnock a’i fath droi yn erbyn eu plaid eu hunain. Gwyddom hefyd nad yw’r Ceidwadwyr yn ganolog yn eithriadol frwd dros senedd i Gymru, a bod y gwrthwynebiad iddi yn gryf yn eu rhengoedd, sy’n golygu nad oes ganddynt hwy rym i dawelu Davies. Gwyddom fod Plaid Cymru’n rhan o glymblaid â phlaid amhoblogaidd tu hwnt. Gwyddom hefyd mai prin yw dylanwad y Dems Rhydd yng Nghymru.

Ac eisoes mae’r Ymgyrch Na wedi cychwyn. Mae’n rhanedig ar y funud, ond ni ddaw refferendwm mae o law, mae dwy flynedd dda tan hynny. Bydd yn cynllunio ac yn paratoi, a darn wrth ddarn bydd yn ymosod ar ddatganoli ymhob ffordd y gall wneud hynny, ac yn raddol bydd yn chwalu ei hygrededd. Cewch weld.

Yn hyn sy’n angenrheidiol yw wir fynd ati i gyflwyno’r achos dros rymoedd deddfwriaethol i bobl Cymru p’un a yw gwaith y Confensiwn newydd ddechrau ai peidio. Yn fwy na hynny, cefnogwyr datganoli yn rhengoedd Llafur a’r Ceidwadwyr sydd angen gwneud hyn yn fwy na neb.

Dwi’n credu y gall fod yn frwydr hir a blinedig iawn, a chynyddol anodd hefyd – ond fu i neb ennill brwydr drwy ddechrau ymladd hanner ffordd drwyddi. Os nad eir ati yn fuan, gall senedd ddeddfwriaethol fod eto genhedlaeth i ffwrdd.