Synau

Bydd pob wythnos yn pennu ei thôn ar ei dechrau. Yr wythnos hon, wythnos o gwyno a sylwi ar bethau, a phobl benodol, sy’n mynd ar fy nerfau y bu mewn difrif. Yr wythnos gynt, er na soniais am hyn oherwydd y sylw a roddir i wleidyddiaeth ar y blog hwn yn ddiweddar, mi ges ddatguddiad wrth i mi feddwl am y mathau o synau sy’n bêr i’m clust.

Rhyfeddaf oll o’r rhain oedd rhywun, myfi’n benodol, yn brathu afal yn araf. Dwi wrth fy modd efo’r crenshiad croyw sy’n destun brathiad celfydd. Mae angen i rywun fod yn gelfydd wrth wneud pethau felly i lonni’r glust a’r galon.

Efallai’r sain sydd hoffaf i mi ydi sŵn un ffidil unigol yn canu. Wn i ddim pam, mae o wastad wedi fy nharo fel sŵn prydferth. Mi wn yn iawn nad yw’r ddau ddewis hynny at ddant pawb, ond ‘does gen i mo’r amser i boeni am y fath lol â barn eraill.

O bosibl mae’n haws gan bobl enwi eu cas synau na’u rhai gorau. Wn i fy mod wedi dweud o’r blaen, yn bur grintachlyd yn ôl fy arfer, fod chwerthin babanod yn rhywbeth sy’n gwneud i mi deimlo’n sâl, ac eto lleiafrif ydw i yn hynny o beth bid siŵr. Gan fy mod mewn tymer od a difynadd, dwi am restru fy mhump hoff sŵn a’r mhump gasaf.

Hoff synau
Crensian afal
Ffidil unigol
Ffrïo nionod/bacwn
Afon
Camu ar ro mân

Cas synau
Babanod yn chwerthin
Cyllell ar blât
Cathod gyda’r nos
Elyrch
Jane Hutt, y Gweinidog Addysg, yn ynganu ‘s’

Y Pedwar Math o Genedlaetholdeb yng Nghymru

Dydw i ddim ond yn ysgrifennu hyn am fy mod wedi cael fy ngosod ar y rhestr ddirgel y soniais amdani yn y blogiad diwethaf, ond yn hytrach mae’n rhywbeth yr oeddwn am ysgrifennu amdano ond heb â chael cyfle i wneud. Dwi’n Rachub dirion ar hyn o bryd, a ddim yn mynd am Gaerdydd tan y p’nawn, felly ymlaen â fi.

Cododd Dyfrig bwynt a’m tarodd yn ei flogiad Gwlad a Bro wrth i rai ohonom ddadlau rhinweddau a diffygion plwyfoldeb a brogarwch. Yr hyn a godwyd oedd cenedlaetholdeb Cymreig namyn yr iaith Gymraeg, yn enwedig o safbwynt Cymro Cymraeg. Nid af ar yr union drywydd hwnnw.

Wrth i mi feddwl ac ystyried mae yn wir enghreifftiau o genedlaetholdeb, o sawl safbwynt, sy’n dangos ystod y daliadau o dan yr ymbarél genedlaetholgar, a pha mor eithriadol yw’r dasg o’u huno dan un faner. Nid sôn fan hyn am y chwith a’r dde ydw i, ond natur y mathau o genedlaetholdeb yng Nghymru.

Ymlaen llaw, rhaid dweud mai un peth sy’n uno cenedlaetholwyr o bob math yw’r egwyddor sylfaenol bod gan bob cenedl a gwerin yr hawl i reoli ei hun – boed hynny’n llwyr annibynnol neu’n ffurf ar ymreolaeth. O feddwl, a chofio hynny hefyd, mi fedraf nodi pedwar cenedlaetholdeb y Gymru fodern.

Cenedlaetholdeb Diwylliannol / Traddodiadol
Cymru fydd fel Cymru fu, yn glodus ymysg gwledydd

Fel y mwyafrif llethol o genedlaetholwyr Cymraeg eu hiaith, yr iaith ydi’r brif sbardun i’m cenedlaetholdeb i. Am wn i, mae hynny ynddo’i hun yn fy ngosod yn y categori cenedlaetholwr diwylliannol/traddodiadol yn y cyd-destun Cymreig. Yr ail brif nod yw annibyniaeth. A dyma pham.

Y brif rheswm dwi’n credu mewn annibyniaeth i Gymru ydi i ddiogelu’r Gymraeg a sicrhau dyfodol iddi; rhywbeth, mae arnaf ofn, nad sydd yn y Gymru sydd ohoni. O ystyried y safbwynt hwnnw, mae’n anodd gennyf weld beth fyddai fy nghymhelliant dros gredu mewn annibyniaeth pe na fyddwn yn Gymro Cymraeg. Dyna pam, er enghraifft, nad ydw i’n uniaethu â Phlaid Cymru yng Nghaerdydd a sawl rhan arall o’r wlad. Nid yr iaith sydd wrth wraidd y cenedlaetholdeb a arddelir.

Ac eto i’r cenedlaetholwr traddodiadol, parhad yr iaith drwy ba ddull bynnag ydi’r gwir nod – boed hynny o fewn fframwaith y Deyrnas Unedig neu Gymru Rydd. Dyma’r garfan sy’n galon i’r mudiad cenedlaethol – y rhai mwyaf penderfynol a diflino, ac eto’r garfan fwyaf ystyfnig a chul.

Y peth diddorol ydi, tan yn ddiweddar a monopoleiddio’r Gymraeg gan genedlaetholwyr (ysywaeth, dyma’r gwir), mae ‘na ddigon o enghreifftiau o eraill, boed hwythau’n Llafurwyr, yn Geidwadwyr neu’n Rhyddfrydwyr, y gellid eu galw’n genedlaetholwyr diwylliannol (os nad traddodiadol fel y cyfryw). Roedd adeg, cofiwch, nid cyn cof, yr oedd Llafur y Fro Gymraeg yr un mor ‘Gymreig/Cymraeg’ â Phleidwyr y Fro!

Faint o genedlaetholwyr Cymraeg eu hiaith sydd yno nad y Gymraeg mo’u prif ysgogiad? Ceir ambell un, ond maent yn lleiafrif. Mae cred y cenedlaetholwr traddodiadol wedi cario’r mudiad erioed, ond mae’r duedd i beidio ag edrych ‘y tu allan i’r bocs’ yn rhwystr fawr na ddylwn ei hanwybyddu.

Cenedlaetholdeb Ideolegol
Dros Gymru sosialaidd annibynnol

Mae cenedlaetholdeb yn naturiol weddnewid, a dyma’r wedd fwyaf newydd arno dwi’n credu. Os, yn draddodiadol, y gellid dweud mai’r iaith oedd prif gymhelliant y Cymry Cymraeg i droi at genedlaetholdeb, dydi hynny ddim yn gwbl wir rŵan. Cymer enghraifft Adam Price neu Bethan Jenkins. Dydw i ddim yn dweud nad ydi’r iaith yn gymhelliant ganddynt, ond yr agenda asgell chwith, y Gymru rydd sosialaidd ydi’r prif nod ganddynt hwy. Pa beth bynnag ydyw, mae’n wead arall ar genedlaetholdeb nad yw’n cyd-fynd â’m cenedlaetholdeb i. Bron y gellid galw’r cenedlaetholdeb hwn yn Genedlaetholdeb Ideolegol, hynny yw bod annibyniaeth yn fodd i arfer un ideoleg benodol.

O dop fy mhen, alla’ i ddim meddwl am unrhyw genedlaetholwyr rhyddfrydig na cheidwadol, neu y dyddiau hyn cenedlaetholwyr gwyrdd (sydd yn sicr yn wedd arall a welwn ymhen ychydig), sy’n dod i’r categori hwn. Mae hynny, mae’n siŵr, oherwydd bod gwleidyddiaeth Prydain yn asgell dde fel rheol, ac felly ni fyddai angen i genedlaetholwr ideolegol ar y dde fodoli yng Nghymru heddiw, i bob pwrpas.


Cenedlaetholdeb Economaidd
Diwedd y gân yw’r geiniog

Yn bersonol, dwi’n meddwl mai dyma’r math mwyaf diddorol o genedlaetholdeb yng Nghymru sy’n amlycach o lawer yn yr Alban nag ydyw fan hyn. Dyma’r rhai sy’n credu’n gryf y dylai Cymru gael ymreolaeth oherwydd y byddai Caerdydd yn sicrhau Cymru fwy llewyrchus nag y byddai Llundain. Byddwn i’n gosod y diweddar Phil Williams, D.J. Davies ac wrth gwrs Dafydd Wigley, yn yr adran hon.

Y broblem ydi mai dyma’r garfan leiaf ymhlith cenedlaetholwyr. Mae’r rhan fwyaf ohonom yn credu y gallai Cymru reoli economi Cymru yn well na Llundain a thrwy hynny sicrhau Cymru fwy llewyrchus, ac eto nid dyna flaenoriaeth ein cred. Er gwaethaf popeth, dydi cenedlaetholwyr heb â chyflwyno dadl economaidd gadarn dros Gymru annibynnol. Allwn ni ddim beio pobl am ofni colli eu swyddi a byw mewn gwlad sy’n economaidd wan, waeth pa mor ddi-sail ydi’r ofnau hynny, a dyma’r ddadl sy’n rhaid ei hennill i argyhoeddi’r mwyafrif bod annibyniaeth yn ymarferol bosibl.

Nododd David Melding yn ddiweddar fod y ddadl economaidd yn gwbl amherthnasol, hynny yw rydych chi’n credu mewn annibyniaeth neu beidio. Alla’ i ddim cytuno. Yn anad dim y ddadl hon fydd yn penderfynu p’un a yw Cymru i fod yn rhydd o Lundain ynteu’n gaeth iddi. Nid yw dweud “byddai Caerdydd yn rhoi economi Cymru’n gyntaf mewn gwlad annibynnol” yn ddigon. Mae angen ymchwil ac astudiaeth bellach yn y maes hwn.

Pan ddaw’r drafodaeth anochel ar annibynniaeth, gobeithiwn y bydd y cenedlaetholwyr economaidd wedi deall y drefn ac y bydd dadl gref wrthlaw ganddynt. Ni ddylai’r un cenedlaetholwr osgoi’r baich hwn, ond hwn fydd yn sicrhau llwyddiant.


Cenedlaetholdeb Dinesig/Sifig
Os ydym i fod yn rhydd, rhaid inni ymddwyn fel pe baem eisoes yn rhydd

Yn olaf, dyma’r cenedlaetholdeb nas cynrychiolir yn etholedig mewn difri. Mae llawer yn y gorffennol, fel Saunders, D.J. Davies ac o bosibl Arglwydd Êl ein hoes ni, wedi arddel elfennau o’r cenedlaetholdeb hwn sydd, i bob pwrpas, yn dderbyniol mewn gwledydd annibynnol, a hefyd yn gyffredin mewn gwledydd di-wladwriaeth sydd â llawer o sefydliadau a symbolau cenedlaethol, fel yr Alban, Gwlad y Basg a Chatalonia. Dyma genedlaetholdeb newydd y werin.

Mae’n newydd i ni yng Nghymru – pobl sy’n ymfalchïo bod gennym Gynulliad, system ysgolion ar wahân, yr Eisteddfod, yr iaith ac ati heb o reidrwydd weld annibyniaeth yn nod, yn bennaf oherwydd ofnau economaidd. Ond tan yn ddiweddar nid oedd gennym fawr o reswm arddel y cenedlaetholdeb hwn gan nad oedd modd i ni wneud hynny.

Dyma’r rhai y byddai’r ddadl economaidd yn eu hargyhoeddi o Gymru annibynnol, a dyma genedlaetholdeb y Gymru ddi-Gymraeg a welir mewn llefydd fel Caerdydd a’r Cymoedd, ac i raddau sy’n cymryd lle cenedlaetholdeb diwylliannol ymhlith pobl ifanc ein gwlad. Efallai ei fod yn fwy ‘feddal’ na chenedlaetholdeb traddodiadol, ond efallai bod yr apêl yn ehangach.

‘Does gen i ddim amheuaeth ymhen ugain mlynedd dyma fydd prif genedlaetholdeb Cymru, pan fydd y genedl hon, gobeithio, yn fwy hyderus a chyda mwy o sefydliadau unigryw iddi. Ohoni y deillir nid yn unig rhai o fawrion cenedlaetholdeb Cymru, ond yr unigolyn a fydd yn ein harwain at Gymru annibynnol, pa ffurf bynnag fydd arni.

Fel y soniais uchod, mae cyfuno cenedlaetholdeb dan un faner yn dasg anodd, ond o dan y faner hon y gall cenedlaetholdeb wir uno.

O ran yr iaith, bydd un o ddau drywydd, sef trywydd llwyddiannus Catalonia neu Wlad y Basg, neu enghraifft ddifrifol yr Iwerddon. Fel Cymry, rydym yn edrych tuag at enghreifftiau penrhyn Iberia a’r ynys werdd, a dyletswydd y cenedlaetholwyr traddodiadol fydd sicrhau mai ar drywydd Iberia yr awn. Ta waeth, gwelwn ddatblygiad y ffurf hon ar genedlaetholdeb ar fyr o dro mi dybiaf; mi all fod yn ysgubol lwyddiannus os fe’i gwneir yn iawn, ond gallai hefyd fod yn hynod boenus i’r cenedlaetholwyr diwylliannol – fydd yn ddiddorol, o leiaf.

Dawelaf i rŵan rhag mwydro gormod, ond dyna frasolwg o’m syniadau brysiog aar sefyllfa cenedlaetholdeb yng Nghymru heddiw.

Dy wialen a'th ffon am cysurant

Fedr pethau ddim mynd yn waeth. Mi glywais neithiwr fod y chwaer acw hefyd yn sâl, ac yn waeth fyth dwi newydd dynnu rhywbeth ar waelod fy nghefn yn gwneud panad ac yn cerdded o amgylch y lle fel bwgain brain efo polio.

Wyddoch chi be ydw i’n ei ddarllen ar y funud? Y Beibl. Nid allan o gymhelliant crefyddol o gwbl a dweud y gwir, ond dwi’n meddwl ei fod o’n un o’r llyfrau hynny y dylid ei ddarllen, os nad am fwy o reswm na mai dyma’r llyfr sydd wedi gwerthu mwy o gopïau na’r un arall yn hanes y byd.

Ni’m synnid o gwbl fy mod i’n dysgu digon, ac yn gwerthfawrogi rhywfaint o’r doethineb a gynigir ganddo – er teg yw dweud mewn llyfr fel y Beibl y byddem oll yn dehongli gwahanol ddarnau yn wahanol pe rhoesem gynnig arno – ond eto dwi’n gwrthod credu y bu Noa yn 600 mlwydd oed yn ystod y Dilyw Mawr. Dydi hyd yn oed Nain Eidalaidd ddim y 600 oed.

Ond mae’n ddiddorol, o leiaf, feddwl am darddiadau straeon fel Noa a Joseff (dwi heb heibio Genesis eto, a dwi’n fodlon dweud bod Genesis o fel asid trip yn fwy na dim arall hyd yn hyn – fydd Duw ddim yn meindio i mi ddweud hynny dwi’n siŵr), achos heblaw am ambell eithafwr does neb heddiw wirioneddol yn credu yn stori Noa, Adda ac Efa a’r gweddill ohono – ond mae’n rhaid bod rhyw fath o wraidd i’r sawl stori. Fyddai o leiaf yn ddiddorol gwybod beth. Efallai bod rhyw hen neges ddoeth ynghlwm wrtho nad ydw i’n ei weld ac mai dyna’r pwynt yn fwy nag adrodd hanes cywir. Fyddai gen i ddiddordeb darllen rhywbeth am ddamcaniaethau esboniadol hefyd. Ond wna i ddim, maesho mynadd g’neud hynny.

Er does â wnelo hunanwelliant ddim â darllen unrhyw lyfr, yn fy marn i, o lyfr crefyddol i’r llyfrau ‘How To Be Really Confident’ ac ati ‘na rydych chi’n eu gweld wedi’u pentyrru yn nhawelaf gorneli’r siopau llyfrau, yn benodol gan fod y bobl sydd angen y llyfrau hynny fwyaf yn rhy swil i’w prynu, mi dybiaf. Ond dwi hefyd yn meddwl bod hunanwelliant yn bwysig ac yn rhan annatod o’r seice/ysbryd dynol.

Ond mae’r fersiwn Cymraeg modern o Salm 23 yn rybish. Pa grefydd neu ddiffyg crefydd bynnag sy’n cymryd eich ffansi, mae

Ie, pe rhodiwn ar hyd glyn cysgod angau, nid ofnaf niwed, canys yr wyt ti gyda mi

yn go drawiadol, ac mae ‘na ferw yn y geiriau, yn enwedig o’i gymharu â

Er imi gerdded trwy ddyffryn tywyll du nid ofnaf unrhyw niwed: oherwydd yr wyt ti gyda mi

a geir yn y Beibl Cymraeg Newydd. Dallt be dwi’n feddwl?

Codi'n fore

Yn Nyffryn Ogwan, lle mae’r dail yn wyrddach a’r bobl yn, wel, well, mae’r bore yn adeg sy’n codi ‘nghalon bob tro. Mae rhywbeth byw a ffres am fore cefn gwlad – yr adar mân, y defaid yn brefu, gwawn y gwanwyn, hyd yn oed oerni’r gaeaf, ac yn sicr y casgliad amrywiol o wirdos nas gwelir fel arall yn crwydro o amgylch Spar. Yn Rachub, perffeithrwyd ar ffurf pentref, y bore ydi’n hoff adeg o’r diwrnod.

‘Does gen i ddim mo’r ffasiwn adeg yng Nghaerdydd. Mae hi wastad yn brysur, dydi’r wirdos ddim yn ymgasglu mewn un man (maen nhw ymhobman yn Strênjtown – ac weithiau’n ymgasglu yn yr archfarchnadoedd 24 awr ar ôl tua 11 yr hwyr) a ‘does ‘na fyth awyr ffres, mae’n drwm o hyd yma. Mae’r llygod mawr o gwmpas y lle hefyd – fe’u gwelais wrth y tŷ dros ffordd yn sbachu sbarion o’r bin bwyd.

Fel rheol felly mae gan rywun lai o gymhelliant i godi’n fore yn y ddinas, ond mae cysyniad y lie in wedi hen farw gennyf i. Fedra i ddim, hyd yn oed ar benwythnosau, aros yn y gwely am hir iawn wedi deffro, a hynny ers dechrau gweithio. Yr wythnos hon, a minnau’n gallu pe dymunwn fanteisio ar ddeffro ychydig yn hwyrach bob diwrnod, dwi ddim.

Y broblem ydi dwi ddim isio aros i fyny’n hwyrach, achos ‘does dim i’w wneud, ac mi fydda i’n deffro tua’r un adeg bob diwrnod (sef, yn rhwystredig ddigon, tua deng munud cyn i’r larwm ganu – dim ots pryd y bydda i’n ei setio ar ei gyfer). Ac erbyn cael brecwast ‘does ‘na ddim i’w wneud, heblaw am wylio’r teledu, sydd ddim yn ddiddorol iawn ben bora, ac yn anffodus alla’ i ddim aros yn ddigon hwyr i wylio Jeremy Kyle a gweld sgymans y byd yn cael affêrs a throi’n lesbians a neud drygs a ballu, felly waeth i mi fynd i’r gwaith.

Dwi ddim yn hoffi cael cymaint o drefn yn fy mywyd ond, yn anffodus, mae’n neud lles i mi ei chael.

Cawliach meddyliol

Mae’n rhaid fy mod i’n falch iawn o gael fy rhewgell newydd. Cefais freuddwyd ei bod wedi malu neithiwr a bod angen cynnal profion arni. Diolch byth ‘na breuddwyd ydoedd achos mi fyddwn i’n ofnadwy o ypset pa na bai hwnnw’r achos.

Fel y gwelwch dwi heb flogio’r wythnos hon. Ddylwn i ddim fod yn anniolchgar ond mae’n gas gen i wythnosau gŵyl y banc. Wrth gwrs, dwi’n hoffi gwyliau cymaint â neb arall, ond mae ‘na rywbeth erchyll am gael y dydd Llun i ffwrdd o’r gwaith. Rhywsut, drwy ryw ledrith, mae’n gwneud i’r pedwar diwrnod o weithio deimlo’n hirach nag wythnos lawn, yn ogystal â chynnwys dau ddiwrnod gwaethaf yr wythnos, sef dydd Mawrth a dydd Iau.

Dylem ni gael gwyliau banc ar ddydd Gwener. Rhywsut byddai hynny’n teimlo fel penwythnos hir llawnach a mwy boddhaus, yn bysa?

Wn i ddim amdanoch chi, ond dwi’n gwylio’r Apprentice yn driw. Dwi wrth fy modd efo’r rhaglen, ac wrth fy modd yn casáu pawb sy’n cystadlu. Mae cymhelliant, synnwyr busnes da ac ysgogiad i gynyddu’n faterol yn bethau y mae llawer o bobl yn eu parchu, ond dwi ddim o gwbl, sy’n gwneud methiant yr ymgeiswyr yn felysach o bethwmbrath. Ond fydda i methu gwylio heno oherwydd ffeinal Cynghrair y Pencampwyr. Tai’m i sôn am honno rŵan – mae fy nerfau yn dechrau meddu fy nghorff eisoes. Yfory mi fyddaf yn drist neu’n orfoleddus – gall chwaraeon fod yn gas yn ogystal â gwych.

Reit, nôl i’r caib a’r rhaw.

'Dan ni gyd am farw o glefyd moch

Swine fever. Mochyn o haint medda’ nhw, ac mae pawb yn y byd am farw ohono. Gor-ddweud, mi wn, y gwir ydi does ‘na fawr o neb yn poeni ar hyn o bryd, er bod Jaci Soch yn llawn haeddu pryderu. Dydw i, wrth gwrs, ddim yn poeni. Wedi’r cyfan, mae ‘na ugain miliwn o bobl yn byw yn Ninas Mecsico, a 150 ohonynt sydd wedi cael y clefyd hyd yn hyn. Fawr o bandemig, nadi?

Gwell i mi beidio â siarad yn rhy fuan, cofiwch. Fi fydd y cynta i fynd, mae’n system imiwnedd innau’n wannach na’r Cynulliad.

Dwi’n cofio’r holl helynt efo ffliw’r adar ychydig flynyddoedd yn ôl hefyd, gyda Lowri Dwd druan yn poeni o waelod calon bod rhywun yn dechrau tyfu plu o ganlyniad i’r haint honno (sydd, rhag ofn nad ydych chi up to scratch efo’r petha’ ‘ma, ddim yn wir. O gwbl). Tua’r cyfnod hwnnw fe wnes ypsetio Dyfed hefyd gan iddo gredu fy stori gelwyddog bod Syr Trefor Macdonald wedi marw mewn damwain car efo John Suche. Ta waeth, be wnewch o gyfeillion sy’n bwyta fajitas sosij neu sydd efo trwyn sy’n edrych fel fajita sosij?

Be uffar mae ‘talwm’ yn ei feddwl? Hynny ydi, as in ‘ers talwm’? Mae’n swnio fel enw ar fardd canoloesol thic. Mae ‘na lot o eiriau fel’na nad ydw i’n eu dallt.

Fy nghynhebrwng

Roedd edefyn ar Faes E yn ddiweddar iawn am ba fath o gynhebrwng yr hoffech ei gael. Dwi gyda fy ffrindiau wedi trafod y pwnc hwn ers cyn cof erbyn hyn, i’r fath raddau ei fod yn bwnc sgyrsio tra-phoblogaidd rhyngom. Roeddwn yn hapus mai nid y ni oedd yr unig rai a ystyriodd y peth, ond fel y bydd June Whitfield yn ein hatgoffa, mae’n beth pwysig i’w ystyried, a phwy all ddadlau â honno? Gellir hefyd dadlau’n llwyddiannus, fel unigolyn sy heb drefnu cynllun pensiwn hyd yn hyn oherwydd ei gred gref na fydd yn byw cyn hired â manteisio ar ei ffrwyth, dwi’n rhywun perffaith i ddwfn ystyried Y Cynhebrwng.

Mae’n siŵr, er fy swnian, nad Pabydd y byddwyf fyth yn y pen draw, felly hen gynhebrwng Anglicanaidd diflas y bydd. O, Fy Iesu Bendigedig fyddai’r emyn cyntaf a genid, gyda geiriau hynod canmoliaethus (ac, felly, celwyddgar) parthed fy mywyd yn y canol wedi’u dilyn gan Bantyfedwen. Pantyfedwen ydi’n hoff emyn, fel mae’n digwydd, wrth i mi ei ddewis i gynhebrwng Anti Blodwen flynyddoedd nôl, sy’n fan cychwyn rhyfedd i gael eich cyflwyno i’ch hoff emyn. Dwi’n siŵr nad oes gan Blodwen ots am hynny.

Y gân olaf, wrth fy hebrwng i’r bedd (ac i’r bedd y byddai, dwi ddim isio cael fy llosgi a’m lluchio i’r pedwar gwynt), wn i ddim. Byddai’r Brawd Hwdini’n amhriodol, ac Yma o Hyd yn gas (heb sôn am gael pawb yn swnian “dio’m isio clwad hwn eto myn uffarn!”), a Ble Ges Ti’r Ddawn? jyst yn cymryd y piss go iawn o ystyried mai y fi fyddai’n gelain. Mi adawa i rywun arall ddewis y gân ddelfrydol, fel Lowri Dwd – bydd yn dda ei chael i fod o iws i mi yn fy nghynhebrwng a hithau’n ddim o help yn ystod fy myw.

Maen nhw’n (ia, ‘y nhw’ ddirgel eto) dweud wrth i rywun fynd yn hŷn eu bod yn mynychu mwy o angladdau na phriodasau. Dydi hyn ddim yn wir i mi. Dwy briodas fues iddynt erioed, ac yn y ddwy priododd fy nghefnder. Dwi ‘di colli cownt ar angladdau erbyn hyn ond mae o deirgwaith gymaint ag o briodasau dwi’n sicr.

Ond ta waeth tai’m i fwydro gormod am farwolaeth heddiw a minnau’n edrych ymlaen i fynd i Wetherspoons heno, er mai un cyri doji ydym oll o gwrdd â’n creawdwr, ebe hwy.

Hanes gwrthffeithiol a Chymru

Mae’r hyn a allasai wedi bod yn fy swyno. Hanes gwrthffeithiol ydi’r enw a roddir ar yr astudiaeth, lle bydd rhywun yn damcaniaethu’r hyn a allai fod wedi digwydd pe bai rhai pethau wedi bod yn wahanol.

Prynais ddwy gyfrol ddoe ar y pwnc, sef llyfrau o’r enw What If? Maent yn gyfres o draethodau gan haneswyr academaidd yn synfyfyrio ar hanes gwrthffeithiol. Nid y pethau amlwg a ystyrir o naws Beth fyddai wedi digwydd petai’r Almaen wedi ennill yr Ail Ryfel Byd? ond yn hytrach Beth fyddai wedi digwydd petai’r Almaen wedi ymosod ar y Dwyrain Canol yn hytrach na Rwsia? Yn yr achos hwnnw gallai Hitler fod wedi meddu ar olew gwerthfawr y rhanbarth ar draul Prydain.

Neu beth pe na ddifawyd byddin yr Assyriaid 700 CC o flaen muriau Jerwsalem, sef cadarnle olaf y bobl Iddewig ar yr adeg, gan haint ddisymwth? Roedd Ymerodraeth yr Assyriaid wedi hen ddinistrio dros ddau ddwsin o ddinasoedd caerog terynas Judah bryd hynny, a byddai Jerwsalem wedi syrthio. Y canlyniad? Diwedd Iddewiaeth, fwy na thebyg. Dim Cristnogaeth. Dim Islam. Dim byd a ddeilliodd o’r byd Ambrahamig. Mae’n amhosibl meddwl pa fyd y byddai ohono erbyn hyn pe concwerid Jerwsalem 2700 o flynyddoedd yn ôl.

Beth pe cymhwysid hanes gwrthffeithiol i Gymru? Wn i nad oes gwerth difrifol mewn ystyried y ffasiwn bethau, ond mae’n ddifyr, a dweud y lleiaf! Ystyriwch pa Gymru fyddai ohoni, os byddai Cymru o gwbl, os digwyddodd y canlynol:

• Enillodd Cymry Powys Frwydr Caer yn 616 OC
• Mabwysiadodd Tywysogion Cymru ddull etifeddu’r Saeson (h.y. y mab hynaf i etifeddu’r tir cyfan, nid rhannu’r tir rhwng meibion) – beth pe bai Hywel Dda neu Rhodri Fawr wedi gwneud hynny?
• Cilmeri – er gwaethaf canlyniad y frwydr, ni laddwyd Llywelyn
• Ni fu heddwch rhwng Ffrainc a Lloegr yn ystod gwrthryfel Glyndŵr
• Ni chyfieithwyd y Beibl i’r Gymraeg
• Llwyddodd y Ffrancwyr gipio Abergwaun ym 1797
• Sefydlwyd Plaid Cymru ym 1925 ar egwyddorion cenedlaetholgar a sosialaidd
• Ni foddwyd Tryweryn
• Collwyd refferendwm ‘97

Gwyddoniaeth a phethiach

Pe bai Ffrancwr, neu Ffrances (ni wahaniaethir ar sail rhyw ar y flog hon), yn ceisio dweud “I’r Gâd!” byddai’n swnio’n fel teclyn gwarchod clust yn y Saesneg. Os nad wyf athrylith wyf ffŵl – heblaw nad ydw i’n meddwl bod gwahaniaeth mewn difri. Athrylith ydi ffŵl sy’n mynegi ei hun yn well.

Rŵan, er fy mod i’n grefyddol dydw i ddim yn credu i Dduw greu’r byd mewn saith diwrnod (neu chwech os gorffwysodd Ef ar y seithfed?) ond os maen nhw un criw o bobl dwi ddim yn ymddiried ynddyn nhw, gwyddonwyr ydyn nhw. Wel, ddim gwyddonwyr fel y cyfryw, mae’r rhai sy’n chwilio am wellhad i gancr er enghraifft yn gwneud gwaith gwerthfawr, a fedra i ddim meddwl am well hwyl na phrofi minlliw ar hwch (a dwi ddim yn sôn am y City Arms ar nos Sadwrn).

Efallai mai fi sydd ond ‘sgen i fawr o ddiddordeb mewn pethau fel y peiriant big bang ‘na fu falu ychydig fisoedd nôl, neu’r bobl sy’n chwilio am fywyd call ar blanedau eraill (er enghraifft maen nhw’n dyfalu bod rhwng 30 a 10 miliwn o blanedau tebyg i hon yn bodoli yn y bydysawd - ‘swn i wedi gallu dyfalu hynny myn uffarn), a ddim lol fel bacteria. Chwaeth bersonol ydi hynny mae’n rhaid, ond os dwisho gweld dynion bach gwyrddliw fedra i fynd i dop Rachub i weld yr hipis.

Well gen i weld pethau’n symlach na gwyddoniaeth, i mi:

Mars – blasus
Haul – cynnes
Sêr – cast Pobol y Cwm
Neifion – boi hanner ffish neu Eifion negyddol
Jiwpityr – rhaglen i blant Iddewig

Fydda pengwin yn iawn, felly minnau 'fyd

Dwi newydd sylwi ar rywbeth hudol. Sut, er mwyn Duw, y mae styffylau yn aros at ei gilydd mewn rhesi cyn i chdi eu rhoi nhw mewn styffylwr? Ew, mae’r hen fyd ‘ma dal yn llawn lledrith os edrychwch yn y llefydd cywir.

Mae’r eira wedi penderfynu ailymddangos yng Nghaerdydd heddiw. Mae’n fy ngwneud i chwerthin sut y mae’r wlad wedi sefyll yn stond oherwydd ychydig o eira. Mae’r rhan fwyaf o ysgolion Caerdydd wedi cau heddiw, sy’n hollol bathetig. I fod yn onast efo chi, mae’n fy ngwneud i chwerthin braidd, yn enwedig gan fod y bobl propaganda a’r papurau newydd Seisnig mor aml yn hoffi sôn am ba mor wydn ydi Prydeinwyr efo’u ‘Bliz Spirit’ ac ati. Haha! Maen nhw’n rong!

Gan ddweud hynny, bydda pobl ‘stalwm heb wneud y ffasiwn lol allan o bopeth. Dyma’r arferol nid yn ofnadwy o bell yn ôl. Un ifanc dwi, a dwi’n cofio mynd i’r ysgol pan fo’r eira’n ddigon drwm. Dwi hyd yn oed yn cofio gwneud unwaith yn yr ysgol uwchradd, sydd wir yn dangos pa mor uffernol ydi pobl ein dyddiau ni. Pobl ddinesig ydi’r gwaetha, dybiwn i.. Bydda Nain yn dweud o leiaf fod rhywun yn gweld y bobl ddu rŵan, ond gan fy mod i’n 23 a ddim i fod efo rhagfarnau gwell i mi beidio â dweud hynny.

Fyddan nhw’n iawn ar y cyfandir, ac mae hyd yn oed yr Iancs yn llwyddo mewn llawer gwaeth na hyn chwara teg. Y ffordd dwi’n ei weld, os ‘sdim ots gan begwin, ddylwn i fod yn iawn, achos petha tila ydi’r rheini mewn difri calon.

Ddirgel stôn y golled

Y mae’n ffaith y bydd rhywun yn mynd yn dew dros y ‘Dolig. Ddylwn i ddim bod yn eithriad i’r rheol hon, ond eithriad ydwyf. Bydd Nain yn dweud na eithriad ydw i hefyd ond mae hynny’n wahanol, bydd Nain yn dweud pa beth bynnag y gall i ypsetio pobl. Dwi mor yn cymryd ar ôl Nain.

Ond dwi, yr eithriad ag wyf, wedi colli stôn ers y Nadolig. Mae ‘na ddwy glorian yn cadarnhau hyn. Y mae dau eglurhad posibl.

Y cyntaf ydi dwi’n bwyta llai ac yn yfed llai (heblaw nad ydw i) a bod chwarae sboncen yn ymwared â’r bloneg, sy ddim yn wir achos dwi’n edrych ‘run mor dew ag ydw i wedi ers y Brifysgol. Dydi chwarae sboncen saith gwaith ddim yn fodd i golli stôn, rhaid imi fynnu. Tasa hynny’n wir byddai pawb yn chwara sboncen, a rhyngoch chi a fi, dydi pawb ddim yn chwara sboncen; nid amlygir y ffaith yn fwy na noson lawr yn stryd Pesda i brofi hyn.

Fe es neithiwr gyda’r gyfeilles ddiserch, ddiflas sef Ellen Angharad. Mae’r ddau ohonom cyn waethed â’n gilydd yn chwarae – fi ydi’r un sy’n meddu ar y dechneg, hi ydi’r un mwya ffit. Yn draddodiadol felly fi fydd yn cael y fantais o’r dechrau a hithau tua diwedd sesiwn. ‘Does ‘run ohonom yn ddel ein chwarae, ond cawn ymarfer corff o ryw fath. Allwn i ddim ar fy myw fynd i gampfa, dwi’n hoffi’r elfen gystadleuol a geir mewn chwaraeon fel badminton a sboncen a thenis. ‘Does dim cymhelliant i fynd i gampfa – a p’un bynnag byddwn i’n edrych fel rêl coc ynghanol yr holl gyhyrion wŷr.

Yn ôl o’r gwyriad a’r ail reswm posibl dros y golled o ran pwysau ydi bod gen i lyngyren ruban (tapeworm i chwithau heb radd yn y Gymraeg / sy ddim efo Cysgeir yn o handi). Byddai gwybod y fath ffaith yn troi arna i. Gwelais raglen ryw bryd am foi yn tyfu un ynddo ar bwrpas a honno’n tyfu’n hirfaith a hyll a fynta’n colli pwysau. Gobeithio nad oes y ffasiwn beth yn digwydd i mi. Dowt gen i y gall hyd yn oed llyngyren ruban fyw ar datws trwy’u crwyn a Skol efo antipasti Marks a Sparks achos bo Mam wedi rhoi vouchers i mi.

Tai’m i fynd i Marks a Sparks i brynu bwyd oni bai bod gen i vouchers. Fyddai’n farchnad nes ymlaen yn buta wy a sglods efo Dwd y Dwd, ac yn y fan honno wyf gyfforddus – wn i nad iach mo hynny, ond mae’n bosib fy mod yn bwyta i ddau cofiwch.

Blog Personol

Bydd rhywun weithiau yn gwrando ar ei ben ac weithiau ar ei galon ond fydd yr Hogyn yn gwneud pethau am resymau gwirion. Ydw, dwi’n licio sloj, ond yr unig reswm y bydda i’n coginio sloj ydi achos dwi’n licio’r gair sloj. Ydw, dwi’n licio tatws trwy’u crwyn, ond dwi ond yn mynd drwy gyfnod o’u bwyta’n ddiddiwedd achos ‘cân y funud’ (dwi wedi trafod egwyddor ‘cân y funud’ amser maith yn ôl) ydi ‘Tatws Trwy’u Crwyn’. Ac ydw, dwi’n licio Skol, ond y fi sy’n licio’r syniad o yfed Skol felly dyna pam y byddaf yn yfed Skol.

Ond anodd weithiau ydi cadw blog personol, neu yn achos y flog hon sy’n fenywaidd, blog bersonol. Rŵan maen blogiau gwleidyddiaeth yn iawn achos mae ‘na wastad rhywbeth i’w ddweud (er nad ydi’r pethau hynny wastad yn ddiddorol iawn i 99% o’r boblogaeth), ac mae blogiau chwaraeon hefyd o’r un anian (er wn i ddim a oes blog chwaraeon sy’n parhau i gael ei ddiweddaru yn Gymraeg). Yn wir, mae rhai blogiau sy’n trafod pethau amrywiol fel gwefannau a thechnoleg, ond mae’n rhaid i rywun ddallt y ffasiwn bethau i gymryd diddordeb yn y rheini.

Yn berthonol, dwi’n ffan o’r blog personol. Fydda i’n ffendio pobl a’u bywydau yn ddiddorol. Nid a wnelent ddim â mi ond mae ‘na rhywbeth ‘cynnes’ am flog personol nad ydi blogiau eraill yn meddu arno. Maen nhw’n ddibwrpas. Yn wir, mae fy mlog fy hun yn erchyll o ddibwrpas, ond fydda i yn licio ysgrifennu a darllen pethau dibwynt. Fydda i’n licio gweld ar hyd ba drywydd y mae meddyliau pobl eraill yn mynd, ac nid yn anaml fydda i’n eithaf synnu ar rai o’r pethau y bydda i’n eu dweud.

Mae pobl eraill yn ddiddorol (ar y cyfan, dydi fy ffrindiau, er enghraifft, ddim yn y lleiaf). Byddaf innau a’r Dwd, fy nghyfeilles flêr a chrychlyd, yn cael trafodaethau hirfaith am bobl a’r meddwl ac ymddygiad a phethau felly. Os mai llygaid yw pyrth y galon, blog, yn anad dim, yw porth yr enaid.

(malu cachu dwi rŵan, wn i ddim am be dwi’n sôn y tro hwn)

Y Ddau Benderfyniad

Felly mae, ac felly fydd. Ar ôl rhywfaint o chwilio’r enaid dwi wedi dod i ddau benderfyniad.

Cyn i mi fwrw ymlaen, dylwn egluro ambell beth (wn i fod hyn yn swnio’n seriws ond peidiwch â phoeni, does â wnelo’r peth dim i wneud efo chi mewn gwirionedd). Er fy mod i’n hoffi pwyso a mesur, ac erbyn hyn yn fy henaint yn dda iawn am wneud, a dywedyd pethau doeth yn ôl fy ffansi, yn y pen draw bydda i bob tro yn gwneud penderfyniad o fêr fy esgyrn. Tai’m i licio ffeithiau. Yr ail beth ydi fy mod i’n aml iawn yn blogio o’r galon - wel, ddim o’r galon cymaint â dweud y peth cyntaf dwl sy’n dod i’m mhen, ond rydych chi’n dallt be sy gen i.

Felly nid cyfuniad da mohono o ystyried y ddwy frawddeg gyntaf.

Y cyntaf ydi fy mod i am fwynhau eleni. Wn i’n iawn fod hynny’n swnio’n hurt, ond fe fydda i’n benderfynol o fwynhau oherwydd yr ail reswm, sef dwi wedi dod i’r penderfyniad mai 2009 fydd fy mlwyddyn lawn ddiwethaf yng Nghaerdydd, a dwi’n mynd i’w heglu hi’n ôl am Ddyffryn Ogwen yn 2010 ryw ben. Fydda i wedi bod yma am y rhan orau o saith mlynedd bryd hynny, sy’n amser maith i fab y mynydd fyw yn y ddinas, er ei fod mor hoff ohoni.

Buaswn wedi symud nôl pe na bawn wedi bod yn ddigon ffodus i gael swydd, cofiwch, ac mi wn yn iawn y byddwn wedi edifar yn ofnadwy pe byddwn wedi gwneud. Edifarwn pe symudwn yn ôl eleni hefyd, dwi’n meddwl, neu pe byddwn wedi symud yn ôl y llynedd. Fu’r adeg ddim yn gywir, roedd hi’n rhy gynnar.

Ond, drwy ryw ledrith, mae tua blwyddyn arall yn teimlo’n ‘iawn’ i mi, ac mae ‘teimlo’n iawn’ yn bwysig i Gogs, ac mae ystyr y gair syml a chyffredin hwnnw yn ddyfnach na’r wyneb, ond tai’m ar drywydd ieithyddol rŵan.

Na, mae’r Hogyn wedi penderfynu mynd nôl i Rachub. Flwyddyn nesa, ac efallai bod hynny’n swnio fel gwneud penderfyniad yn rhy fuan neu fwydro ar hap, ond na, dwi wedi dweud ers cryn dipyn fy mod wedi bod yng Nghaerdydd am hirach nag y byddwn yma, ac mae rhywbeth da am gynllunio ‘mlaen am hynny, ac yn rhoi rhywfaint o dawelwch meddwl i mi am yr holl fusnes.

Ew, dwi’n teimlo’n fodlon iawn ar ddweud hynny, hefyd. Da dwi, mewn difri calon.

Talent

Meddyliais i mi’n hun y diwrnod o’r blaen, “Beth ydi dy dalent, ‘rhen chwaer sgip jac fflapjac polo mint pwys o ham swllt y geiniog cadi ffan washi bwoi?” - a methais â chanfod ateb.

Byddwn onest, mae talent yn rhywbeth eitha’ dibwynt ar y cyfan, pethau fel dawnsio, chwarae pêl-droed, chwarae offeryn, barddoni, pethau felly, ond megis trôns mae’n beth handi i’w gael. Well gen i focsars fy hun ond fel y gwyddoch nid lle i drafod materion y trowser mo’r flog hon, y sgidmarc ar y rhithfro ag ydyw.

Ond, ia, talent. Hoffwn innau dalent. Byddai hedfan yn dalent dda i’w chael, ond dydi hynny ddim cymaint o dalent ag ydyw’n superpower (o ran pobl, allwch chi ddim dweud bod gan fulfran werdd superpower achos ei bod hi’n medu hedfan, na fedrwch?). Gall rhywun, ag ymdrech ac ymroddiad, ddysgu sut i chwarae offeryn, a thrwy ymrwymiad ac ymarfer fireinio eu sgiliau chwaraeon (do’n i byth ‘di sylwi bod ‘na gymaint o eiriau ‘y’ sy’n golygu pethau gweddol tebyg i’w gilydd).

‘Swn i’n hoffi bod yn areithiwr penigamp, ond dwi’m yn meddwl y byddai neb yn gwrando arna i, a p’un bynnag ‘sgen i ddim byd i siarad amdano ac eithr fy niffyg talent.

Ond dydw i ddim yn credu bod gan bawb dalent beth bynnag. Mae erwau ac erwau o bobl sy’n gwbl ddidalent, fel fy nheulu, neu actorion Pobol y Cwm, a Lowri Dwd, a rhai athrawon Cymraeg na chânt y fraint o’u henwi yma, ond ‘sdim angen talent i lwyddo. ‘Sgiliau’ ydi’r gair aur y dyddiau hyn. ‘Sgiliau cyfathrebu’ fydda i’n licio rhoi ar fy CV. Medr unrhyw un siarad, ‘blaw am bobl fud, neu bobl ddiog sy’n smalio bod yn fud. Mae ‘na rai yn rhywle, uda i wrtho chi.

Reit, dwi’n mynd rŵan. Welai chi wsos nesa'.

Blynyddoedd newydd a fu'n fras

Dyna ni, un arall ar ben! Wel, bron. Wn i ddim pa gynllun sydd gennyf mewn difri, cofiwch. Cofiaf flynyddoedd yn ôl ddeffro i’r flwyddyn newydd yn sied Jarrod ym Maes Coetmor. Os cofiaf, nid blwyddyn ragorol mo honno, achos mae dechrau’r flwyddyn yn sail i weddill y flwyddyn.

Dwi wedi treulio’r flwyddyn newydd yn Llanrwst efo’r Dwd ac yn Nhŷ Isaf ers hynny.

Ddwy flynedd yn ôl 2006/07, ro’n i’n Clwb Ifor Bach lle’r oedd y cowntdown yn shait a neb yn gwybod pryd ddechreuodd yn flwyddyn ar ôl y llall. P’un bynnag mi ffraeodd y Rhys a’r Sion a’m gadael innau i fod, lwcus bod Helen yno neu ben fy hun y byddwn. Y flwyddyn wedyn ro’n i’n y Cayo Arms a bu i mi chwydu – a choeliwch chi fi dwi wedi chwydu lot eleni. Mynd yn hen a methu handlo’r êl ydi hynny, fetia i.

Ta waeth, gwaeth i mi fod yn sifil, o be mae hi werth, a dymuno blwyddyn newydd dda i chi gyd. Efo’r wasgfa economaidd am ddwysau bydd hi’n flwyddyn gachu yn 2009, cewch weled, ond gwnewch y gorau ohoni, myn diân.

Yr Asesiad Blynyddol

Tua’r adeg hon bob blwyddyn mi fyddaf yn dueddol o ddweud “Tua’r adeg hon bob blwyddyn byddaf yn asesu’r flwyddyn a fu”, ac mae’n rhaid i mi ddweud, tua’r adeg hon bob blwyddyn byddaf yn asesu’r flwyddyn a fu. Roedd 2006 yn rybish a 2007 yn dda, felly roedd ‘na flwyddyn gachu arall ar y ffordd (pethau fel hyn yn cylchdroi, dachi’n gweld – gwn hyn fel darpar Babydd ... na, ddim rili).

Fodd bynnag, bu 2008 yn flwyddyn dda i mi ar y cyfan (sy’n golygu y bydd 2009 yn ddifrifol, mae rhywun yn bownd o farw neu mi gollaf gaill neu fy nhŷ neu mi gaf bartneriaeth sifil yn feddw gyda rhywun erchyll fel Gary Owen – dydi Gary Owen ddim yn erchyll wrth gwrs ond dwi ddim isio mynd i’r gwely bob nos efo fo’n dweud “Da bo” a rhoi winc i mi y tu ôl i’w goatee).

Chwaraeon a gwleidyddiaeth sydd bob amser yn difethaf neu’n coroni blwyddyn i mi. Alla i ddim cyfleu mor smyg ydw i o weld Man Utd yn cuo’r bencampwriaeth a Chynghrair y Pencampwyr, a Chymru’n ennill Camp Lawn – a gweld y Saeson yn aflwyddo, bonws gwych – ond afraid dweud ar y meysydd chwaraeon fu’n flwyddyn dda o ran hynny. Gan ddweud hynny, roedd gweld Prydain yn gwneud yn dda yn y Gemau Olympaidd yn eithaf torri fy nghalon, ac roedd Yr Eidal yn warthus yn Ewro 2008. Ond ar y cyfan, da bu.

O ran gwleidyddiaeth, gyfeillion, wel, dwi wedi fy nadrithio’n gyfan gwbl oddi wrthi. Pwy blaid sydd i ddyn sy’n ormod o genedlaetholwr i bleidleisio dros Blaid Cymru (sef unrhyw un sy’n fwy o wladgarwr Cymreig na Harri’r VIII erbyn hyn)? Flwyddyn yn ôl ysgrifennais yn fy nyddiadur mai gwell oedd Plaid mewn llywodraeth na ddim o gwbl. Doeddwn i ddim yn disgwyl chwerwder y siom a ddilynai’r datganiad hwnnw.

Na, eleni dwi ‘di rhoi’r gorau i wleidyddiaeth, ac unrhyw obaith y gwelaf golofnau f’egwyddorion yn cael eu cyflawni byth: rhyddid, Cymru ymhlith y cenhedloedd, gwir ddyfodol i’r iaith - bu farw’r cyfan i mi, darn wrth ddarn, yn 2008. Credwch chi fi, mae hynny’n bilsen o’r math chwerwaf i rywun mor ifanc sydd â’i gredoau wrth wraidd ei fod.

Ond ew, rhwng ‘Steddfod Caerdydd ac Amsterdam ac ambell i noson dwi ddim yn cofio a’r teithiau i’r Gogledd, dwi ‘di cael stoncar o flwyddyn mewn difri. Ond eto, mae parhau i weld eraill o’m cwmpas, a fi fy hun, yn dechrau bod yn oedolion go iawn yn dod â theimladau cymysglyd iawn, sy’n gadarnhaol yn bennaf. Dwi ‘di sylwi: fedr oedolion fod yn wirion a chael hwyl hefyd, jyst ein bod ni’n edrych ychydig yn sad yn gwneud.

A dwi fy hun yn teimlo’n rhydd iawn erbyn hyn, a bodlon. Wyddoch chi, roedd yn rhyfedd ond ychydig nôl darllen fy hen ddyddiadur a gweld cymaint o daith a fu’r blynyddoedd diwethaf i mi yng Nghaerdydd a chynt. Ar nodyn seriws, yn bennaf oherwydd dwi’n licio’r gair ‘seriws’, allwn i ddim fod isio gwell fywyd fel ag y mae, a dwi’n ddiolchgar iawn am hynny. Os parhaiff pethau fel ag y maent, dwi wir yn meddwl fy mod i’n unigolyn ffodus iawn.

Ffycin hel dwi’n swnio’n gê pan dwi’n trio bod yn seriws.

Cylchoedd rhyfedd y byd (mae 'nhaid yn Sais)

Da ydi’r henoed ond bydd isio gras efo nhw weithiau. Fel y gofynnodd fy nhaid neithiwr;

“How did Wales do? Did they win one-nile, one all?”
“How do you win one all?”
“Yes well, did they?”
“They won”
“Oh ... good”
“1-0”
“Oh, 2-0”
“No, 1-0”
“Oh well that’s three points then”
“No, it was a friendly”

...ac ati. Ond dwi’n wahanol iawn i’n ‘nhaid. Credwch ai peidio, ond Sais rhonc ydi fy nhaid, i’r fath raddau pe na bai’n daid i mi fydda fo’r union fath o Sais sy’n gas gen i. Symud i Gymru, ddim efo fawr o fynadd efo’r iaith, ddim yn trio ynghanu enwau llefydd yn gywir, casáu foreign rubbish (yn benodol bwyd) – sut y priododd Gymraes a bod ei unig ŵyr (y fi) yn genedlaetholwr Cymreig i raddau pur eithafol (ac sydd, fel y gwyddoch erbyn hyn mae’n siŵr, jyst ddim yn licio Saeson a dyna ddiwadd arni), mae’n anodd dweud.

Yn dydi’r byd yn troi mewn cylchoedd rhyfedd?

Y Cwsg Mawr

Pob rhyw ddeufis (sef tua phob dau fis, nid rhyw a geir yn ddeufisol) byddaf yn cael Cwsg Mawr. Y Cwsg Mawr ydi deg awr – fydda i yn fy ngwely am naw yn weddol siarp a ddim yn deffro tan y larwm saith y gloch drannoeth. Does gen i fawr o ddamcaniaeth am y rheswm dros yr ymddygiad rhyfedd hwn. Mi allwn synfyfyrio ei bod yn gysylltiedig â fy mywyd prysur, ond gwyddoch cystal â mi mai celwydd ofer byddai honni rhywbeth o’r fath.

Unigolyn blinedig ydwyf i. Erbyn hyn bydda i’n diolch i Dduw ac Allah a Ghandi mai methiant oedd fy nghyfnod o hyfforddiant athro. Anobeithiol byddai disgwyl i mi, diog fel yr wyf, i ddod adref a gwneud gwaith, neu godi’n fuan, ac wedyn bod efo mynadd i siarad â phlant. Mae Haydn yn ddigon o strach.

Er nad un actif mohonof, a fyddai’n egluro’r ymddygiad o beidio â gallu codi’n fore ac yn ddigon bodlon gwylio teledu drwy’r nos yn bur flinedig, nad yw’n aredig y tir nac yn rhedeg milltiroedd (ar y gallwn yn hawdd pe ceisiwn), dydi pobl ddim yn sylwi mai un o’r swyddi fwyaf blinedig ei chyflawni yw gwaith swyddfa. Gallwch ddadlau’n gryf i’r gwrthwyneb ond does ‘na fawr o ddim sy’n fwy blinedig nag eistedd o flaen cyfrifiadur am oriau maith.

Mae fy meddwl i’n eitha’ pys slwj o ganlyniad i hyn. Daw hynny’n amlwg os ‘runig beth y gallwch ei ysgrifennu ydi blog (weithiau, yn sôn am bethau fel methu cysgu). Yn bersonol fydda i’n licio darllen blogiau personol yn hytrach na rhai eraill (licio rhai gwleidyddol) yn sôn am hanesion a meddyliau pobl. Mae’n siom i mi nad oes llawer ohonynt yn y Gymraeg: dwi’n licio pobl ac yn eu ffendio’n ddiddorol.

Ffŵl ydw i

Ffŵl ydw i. Cefais benwythnos trwm, a hynny ar ôl bod yn tagu fel diawl drwy’r wythnos diwethaf. Er gwnaethaf ail-ymafael ar rywfaint o ffisig dwi ddim gwell heddiw o gwbl. Yn wir, dwi’n teimlo’n waeth ac yn tagu bobmathia i fyny.

Dyma feddylfryd y diwrnod i’ch diddanu (diolch i’r Blewfran am hyn): os ydych chi’n benthyca miliwn o bunnoedd, ydych chi’n filiwnydd?

Fedra i ddim cael fy mhen rownd ffasiwn bethau.

Y Tlawd Hwn

Ych, dwi ddim yn licio dydd Mercher. Nid gan fod dydd Mercher ydi hi fel y cyfryw, ond achos does ‘na ddim byd ar y teledu. Dwi’n gwybod, o waelod f’enaid, bod hynny’n uffernol o drist, ond dwi’n fwy na digon bodlon eistedd o flaen y teledu ar ôl mynd adref a gwneud fawr o ddim arall. Mi fedrwn ddarllen ond mae angen mynadd i ddarllen. Mi allwn ysgrifennu ond dw i ddim yn ysgrifennu ers symud i Gaerdydd, ‘sdim byd yma i ysbrydoli rhywun. Mi fedrwn fynd am dro ond mai’n oer. A dwi’n 23 dwi ddim am ffwcin “mynd am dro” nadw?

Gall benderfynu beth i wneud gyda’ch hun fod yn eithaf trafferth. Rhaid i mi gyfaddef mai un am drefn ydw i, er fy mod yn fodlon ar newid y drefn honno pan goda’r angen. P’un bynnag, ar ôl cyrraedd adref dwi’n cael fy nhe, gwneud unrhyw lanhau neu olchi sydd angen ei wneud tra bod te yn coginio, ac ar ôl bwyta gorwedd ar y soffa am oriau o flaen y teledu, gan efallai potsian ar y we ‘run pryd. A bodlon iawn y bydda i felly drwy’r nos – weithiau efo can, weithiau efo panad – gan fod yn ofalus i osgoi ITV.

Dwi ddim am yfed heno, cofiwch. Dwi ‘di yfed alcohol fel camel (gan gymryd bod y cyfryw gamel yn yfed alcohol - sy ddim yn rhy debygol i fod yn onest - felly nid cystal y gymhariaeth honno ar ôl mân-ddadansoddi) neu gardotyn (gwell. Gwell o lawer) ers pythefnos, a rhaid i mi gallio cyn y penwythnos achos mae gen i bopty yn dod i’r tŷ rhwng wyth y bore a phedwar y p’nawn. Faint o oedolyn dw i?

Wrth gwrs rhwng Amsterdam, ffôn newydd, rhewgell newydd, y bildar yn dod rhyw ben, biliau nwy a thrydan yn cynyddu i raddau brawychus, y morgais a’r hwn bopty digon trychinebus yw fy sefyllfa ariannol. Sut ddiawl dwi’n fod i fynd i gêm Cymru a phen-blwydd Ceren ar ben hynny, dyn ag ŵyr.