Rhagor o synfyfyriadau am y Blaid

Mae rhywbeth yn y gwynt yn wir, yn dilyn yr holl ffỳs efo’r Byd. Mae’n rhyfedd pan fydd pobl mor amlwg ag Adam Price yn dilorni’r ymgyrch i sefydlu papur newydd cenedlaethol; onid yw’n rhyfedd pam na ddywedodd rhai o fawrion y Blaid hyn CYN i’r penderfyniad cael ei wneud? Na, ddim rili, mae’n siŵr.

Yn ei flog yntau mae Rhys Llwyd yn gofyn am ddiwedd i’r glymblaid, ac er fy mod yn cytuno ar y cyfan, ni fyddai ymadael â’r glymblaid yn dod â diwedd i’r wir ddicter ymhlith nifer o aelodau a chefnogwyr y Blaid, ac ni fyddai’n newid y ffaith bod y Blaid wedi penderfynu cefnu ar lu addewidion parthed y Gymraeg mewn cyfnod o chwe mis. Nid tynnu allan o’r glymblaid sydd angen i Blaid Cymru ei wneud ond mae angen iddi ailymafael â’i chenedlaetholdeb craidd. Iawn, dim ond drwy glymbleidio â Llafur y gellir, mewn theori, ennill refferendwm (y dywed rhai o amlygion y Blaid nad oes ei angen cyn 2011), ond yn bersonol ni fyddwn yn fodlon ar hynny ar draul y Gymraeg. Saunders oedd yn iawn: mae’r iaith yn bwysicach na hunanlywodraeth. Gwell y galon gaeth na rhyddid dienaid.

Ond dw i’n teimlo’n gynyddol bod dicter tuag at Blaid Cymru yn gyffredinol. Er fy mod yn lled-gefnogol i gynlluniau Cyngor Gwynedd o ran ysgolion, er enghraifft, mae ‘na rhywbeth am yr ymgyrch i achub yr ysgolion bychain sy’n teimlo’n barhaol, sy’n teimlo fel rhwyg rhwng y Blaid Cymru barchus newydd a’r elfen mudiad protest. Mae rhywbeth yn fy mêr yn dweud wrthyf nad lleol mo’r anfodlonrwydd, ac er y taerir yn wahanol, bod elfen gref gwrth-Plaid Cymru yn perthyn i’r mudiad. Ond wn i ddim, teimlad yn unig yw hwnnw.

Mae’n drist nad oes i Blaid Cymru bellach Gwynfor neu Lewis Valentine neu DJ Williams bellach; Hywel Teifi daw agosaf at y rheini, ac mae gen i barch at Hywel Teifi. Mae’n genedlaetholwr go iawn, mae’r Blaid o hyd yn llawn cenedlaetholwyr. Dyna pan fues yn aelod, a dyna pam adawais.

Dim ots. Dw i’m yn credu y gwnaf flogio mwy am y sefyllfa mwy, mae o jyst yn rhy ddigalon. Ac un cenedlaetholwr ydw i, ac nid colled trwm mo fy mhleidlais i'r Blaid. Ond mae rhwyg yn y mudiad cenedlaethol - a phroffwydaf fan hyn y bydd yn un dwfn iawn.

Hogia bach, mai ar ben arnom.

Y Sahara a fi (ddim rili yn deitl addas)

Mae bowlio yn un o’r pethau hynny mewn bywyd lle y byddaf yn cael dechrau da ac mi aiff pethau i’r diawl yn fuan wedi’r pedwerydd bowliad. Felly ydoedd neithiwr, ond mi gurais Lowri Dwd yn y Bae, sef fy unig nod mewn bywyd. Yn anffodus iawn, os mai curo Lowri Dwd ydi eich unig nod mewn bywyd yna waeth i chi saethu eich hun yn gelain ar unwaith. Mae’r diffyg uchelgais yn hynny o beth yn echrydus.

Hen beth sych ‘di ‘nialwch.

Mi ddylwn wybod. Gwn nad Myfi ydi’r person mwyaf uchelgeisiol, anturus na chyffredinol hyddysg yn ffyrdd y byd, ond dw i ‘di reidio camel yn yr anialwch. Doeddech chi’m yn gwybod hynny, nag oeddech? Hah! Hogyn bach syml o Rachub wedi bod ben camal yn y Sahara, coeliwch chi fyth! (A thra fy mod ar y pwnc dw i’n adnabod rhywun o’r enw Meleri sy’n edrych fel camel).

Mae natur yn fy rhyfeddu. Erioed ers y bûm yn chwarae efo pryfaid genwair yng ngardd Nain yn fachgen bach (dw i dal yn fach) a thynnu coesau dadi longlegs (pam MAE plant ifanc i gyd yn gwneud hynny dudwch?) mae ‘na ryw angerdd mawr am fywyd gwyllt gennyf, er mai anifeiliaid fferm ydi’r rhai mwyaf cŵl yn hawdd (O.N. personol: syniad am ffilm fasweddol Gymraeg da - Triawd y Buarth. CWAC CWAC!). Y grwpiau anifeiliaid mwyaf diddorol:

1. Pryfaid (sef insects) a rhyw bethau bach annifyr fel pryfaid cop. Dydi pryfaid cop ddim yn insects, cofiwch, ond maen nhw’n dda.
   
2. Ymlusgiaid (Dyfed a Ceren)
   
3. Cramenogion (sef crustaceans - dachi wir angen gloywi eich Cymraeg, wchi) a Molwsgiaid
   
4. Pysgod
   
5. Amffibiaid, megis y Salamander Sleimllyd, sy’n swnio’n beth da i roi ar dy dalcen mewn tywydd poeth
   
6. Bolgodogs (marsiwpials ... ) – o bosib y grŵp anifeiliaid mwyaf dibwynt
   
7. Mamaliaid (anodd – mwncwns a llewod yn crap, ond da ‘di buwch ‘fyd)
   
8. Adar ('blaw fflamingos). Casáu ffecin adar.
   
9. Coral (waeth i mi roi o’n Susnag neu byddwch chi’m callach). Dw i’m yn cofio os mae’r rhain yn cyfri fel anifeiliaid neu blanhigion. Dydi planhigion DDIM yn ddiddorol (O.N. - paid mynd i’r Ardd Fotaneg, mae’n edrych yn crap, £2m yn well off neu ddim)

Rhestr Fer: Pethau Nad Wyf nac Eisiau Deall

Henffych ffieiddiaid, a diawl rydych chi’n ffiaidd heddiw! Rydw i, ar y llaw arall, yn golofn wen o hylendid a dilygredd.

Serch hyn, dw i’n rybish. Mae’r bwriad gennyf o hyd gorffen y stori fer ‘ma dw i’n ei hysgrifennu, cyn symud ymlaen i’r un nesaf, ac mae gen i ddigonedd o syniadau. Mae rhywbeth arall yn dod i’r fei o hyd, fel gorfod nôl bwyd neu fynd allan neu wylio rhaglen angenrheidiol neu lanhau’r tŷ. Pair hyn i mi feddwl fy mod yn ddiog, ond am y ffaith bod yn rhaid gwneud y pethau uchod cyn gweld os ydw i ‘di cael neges Facebook (sydd fel arfer gan Dyfed neu Lowri Dwd). Angen blaenoriaethu dw i.

Prin fis yn ôl roeddwn yn y Gogledd ac yno y byddwn drachefn yr hwn benwythnos, yng nghanol y mynyddoedd hynafol a’r dyfroedd llithrig, llon. Ac, yn anffodus, bydd yn rhaid i mi biciad draw i Sir Fôn hefyd, ond rhydd i mi fy ewyllys, a minnau’n unigolyn dewr mi groesaf y bont, a dal fy nhrwyn a’m hanadl am hynny o amser y bydded.

#Rhestr Fer: Pethau Nad Wyf nac Eisiau Deall

Y System Imiwnedd
Ffarmwrs Hwntw yn Siarad
Pobl sy’n Meddwl fod Mwncwns yn Glyfar

Life in Cold Blood: meddyliau cyfieithydd ac athro'r Gymraeg

Anwiredd top shelff go iawn byddai dweud fy mod i a’m cyfeillion niferus prin yn bobl aeddfed. Os erioed y bu i chi ystyried beth y mae cyfieithwyr ac athrawon Cymraeg yn anfon nodau bodyn i’w gilydd amdan wrth wylio Life in Cold Blood pump awr i ffwrdd o’u gilydd, nad ystyriwch fwyach. Dyma’r ateb.

Yr Athro Cymraeg: Ti’n lungfish
Y Cyfieithydd: O’n i’n gwbod sa chdi methu atal dy hun rhag cysylltu efo fi yn ystod y rhaglen. Eniwe, ti’n Giant Salamander.
Cyf: Ti’n wafftio fferomons ar Haydn
Ath: Dyna chdi’n dod ar Oral
Ath: Ti fo fishy ancestry
Cyf: Dw o DDIM yn perthyn i dy dylwyth ffiaidd
Cyf: Chdi’n hela!
Ath: Tin slimy salamander
Cyf: Haha! Welish i hwnna’n dod o filltir!
Cyf: Ti efo little blind family!
Ath: Chdi
Ath: Kinch a Llinos
Cyf: Hogan nobl
Cyf: Dyna swni’n neud i chdi
Ath: Dwyn fi. Ti’n gê.
Cyf: Ti’n mynd i bartis fel hynna.

Ysgaru o Blaid Cymru

Tua’r adeg hon o’r flwyddyn fe fydd pobl Plaid Cymru adref yn Pesda yn galw draw ac am nad wyf yno bydd Mam yn talu drosof fel aelod.

Nid eleni. Am y tro cyntaf ers 2000, ni fyddaf yn aelod o Blaid Cymru. Ers hynny dw i wedi dathlu ac anobeithio, wedi tanio a diffodd gyda hwy a throstynt. Nid mwyach.

Wn i ddim pam, ond alla’ i ddim ymaelodi. Mae fy ffydd ym Mhlaid Cymru wedi cymryd ambell i gnoc yn ddiweddar, ond roedd digwyddiadau’r wythnos hon yn ormod. Fedraf i ddim gweld fy hun fel aelod o’r blaid hon.

Ac mae’n torri fy nghalon, ond mewn sawl ffordd. Dw i’n gweld y rhai sy’n fy nghynrychioli yn y Cynulliad, fel aelodau’r Mudiad Cenedlaethol, yn trin cenedlaetholdeb â’i hegwyddorion â dirmyg llwyr. Faint o wir genedlaetholwyr sy’n cynrychioli’r Blaid yn y Cynulliad? Os caf fod mor onest, Alun Ffred, Gareth Jones ac Elin Jones ydi’r unig rai sy’n wir dod i’r meddwl, a dw i’m yn hollol siŵr pa mor ddwfn yw cenedlaetholdeb dau ohonynt. Mae’r lleill yn poeni’n ormodol am sosialaeth a’r lleill yn ‘bragmataidd’, sy’n ffordd arall o ddweud eu bod nhw’n fodlon ar gefnu ar eu hegwyddorion i gael blas ar rym.

O leiaf y cymrodd y Blaid Lafur ddegawd i aberthu eu hegwyddorion ac anwybyddu eu cefnogwyr traddodiadol. Cymrodd chwe mis i Blaid Cymru.

Gyda Mudiad Cenedlaethol mor wan eu cefnogaeth i’r Gymraeg a rhagor o rym does neb arall i gymryd eu lle. Lle y mae hynny’n gadael cenedlaetholdeb yng Nghymru? Mewn man ddu iawn.

Ac i bwy y dylwn bleidleisio? Dw i’n casáu pobl sy’n gwastraffu eu pleidlais, ond erbyn hyn yn dallt pam, o leiaf. Dirmyg llwyr a chwyrn sydd gennyf i’r pleidiau Prydeinig, ond mae’r siom tuag at Blaid Cymru yn ddyfnach o lawer na’r dirmyg hwnnw. Honno oedd y gobaith i mi; cludydd fflam ddi-lwgr, gyfiawn.

Dw i’n teimlo fy mod wedi cael fy mradychu, a hynny gan rywbeth sy’n wirioneddol bwysig i mi. Dwi’n amau dim y byddai hyd yn oed cymeriad mor fwyn â Gwynfor yn poeri gwaed o weld ei Blaid anwylaf yn ymdrybaeddu yn y llanast hwn.

Nid gwaeth y byddai’r hon o Gymru sydd pe na bai’r Blaid, ar ei gwedd bresennol, â sedd i’w henw ar unrhyw haen o lywodraeth. Peryg y caiff Hywel Williams blediais bost yn 2009. Dw i’n hoff o Hywel Williams, a gwell Arfon dan ei oruchwyliaeth o na Martin...

Ond oni fo newid mawr, oni ail-losgir y tân hwnnw fu unwaith ym mol y Blaid, ni chant fy nghefnogaeth i byth eto. Ac mi gânt sioc erchyll o ganfod yn yr etholiadau nesaf nad unigryw mohonof yn hyn o beth.

Plaid a'r Addewid

Prin iawn y byddaf yn prynu papurau newydd, felly prin y byddwn yn prynu Y Byd ond mae’n amlwg erbyn hyn na ddaw i weld golau dydd. Yn fy marn i dydi papur newydd cenedlaethol Cymraeg ddim yn ddatblygiad pwysig yn y lleiaf mewn oes lle mae’r papur newydd yn dirywio’n gyflym.

Ond fe addawodd Plaid Cymru y byddai’r cyllid ar gael. Roedd yr addewid hwnnw’n glir. Ydw, dw i o’r farn bod yr arian y gofynnwyd amdano gan Y Byd, sef rhwng £600,000 a £1 miliwn, yn erchyll uchel, ond anodd iawn ydyw felly cyfiawnhau rhoi £1.9 miliwn i ardd eithaf dibwynt yn Sir Gaerfyrddin, heb sôn am y miliynau a roddwyd i’r Ganolfan a’r cyllid ychwanegu a gaiff.

Mae’r Blaid eisoes wedi, i bob diben, torri ei haddewid parthed Coleg Ffederal, ac mae synau cynyddol yn dweud nad oes ‘angen’ refferendwm cyn 2011 ac na fydd deddf iaith yn gosod unrhyw orfodaeth ar y sector preifat.

Beth ydi barn yr aelodau llawr gwlad am hyn? Ai dyma a gefnogwyd? Na. Wrth gwrs, mae pethau da yn dod o’r glymblaid yn barod, ond o du Rhodri Glyn Thomas mae pethau’n edrych yn wael. Mae’n rhaid i’r aelodau cyffredin fynegi hyn yn glir ac yn groch.

Ac os na cheir refferendwm na deddf iaith gynhwysfawr mae’n torri fy nghalon i ddweud nid yn unig na fyddwn yn parhau fel aelod ond prin iawn y byddwn yn bwrw croes wrth enw Plaid Cymru byth eto.

Mae’n peri i mi feddwl bod y Blaid cyn waethed â’r lleill. Os maent, colli pleidleisiau cenedlaetholwyr a wnânt. Dim cenedlaetholwyr = dim Plaid Cymru.

Peidiwn â gadael iddi ddod at hynny. Erfyniaf ar yr aelodau llawr gwlad i finiogi eu harfau a chodi llais, oherwydd Plaid Cymru er gwaethaf ei diffygion, yw’r unig obaith sydd gan Gymru o fod yn genedl rydd. Os, o fewn 6 mis iddi ddod yn rhan o’r llywodraeth, bod rhywun mor gryf ei genedlaetholdeb â mi yn dadrithio â hi, ac eisoes yn ystyried a fyddwn yn pleidleisio drosti yn yr etholiad nesaf, mae hi wir wedi canu ar Gymru.

Mae’n bryd i’r aelodau cyffredin wneud safiad.

Canol wsos ydi hi...

Fydda’ i’n dilyn y ras arlywyddol yn yr UDA draw yn eithaf agos. Rŵan, yn gyffredinol, dw i’m yn licio gwleidyddiaeth America, ac mae hyd yn oed y Blaid Ddemocrataidd yno’n rhy asgell dde i’m dant i, a dant nifer o bobl yr ochr hwn i’r Iwerydd. Ond fydda’ i’n licio Hillary. Mae hi’n eithaf chwith ei naws (o ran gwleidyddiaeth America, hynny yw), a dydi’r Obama ‘na yn neud dim ond sŵn mawr a dw i’m yn ymddiried yno. Ond nid y fi sy’n pleidleisio. Dw i’m yn gwybod pam dw i’n dangos diddordeb a dweud y gwir.

Rhy bell ydyw America a rhy fawr i mi. Coeliwch ai peidio ond dim ond tua rŵan dw i’n dechrau atgyfodi o’r penwythnos gwirion a gafwyd. Chysgais i ddim ar y Sul na’r Llun, a ddim llawer neithiwr chwaith i fod yn onest efo chi ond mae’n ddechrau. Mae’n RHAID i mi adfywio’n gyflawn erbyn y penwythnos neu bydd hi ‘di cachu arna’ i. ‘Does ‘na ddim llawer gwaeth na chael dechrau araf i’r wythnos a bod hynny’n parhau drwyddi.

Ond waaaaaaaaaanwl mai’n ddydd Mercher yn barod! Tri diwrnod i fynd tan i mi gael codi canu drachefn. Tri diwrnod i eiddgar ddisgwyl y cais nesaf a phrofi i Hwntws bod Gogs yn dallt rygbi, er os dw i’n dweud y gwir dw i ddim yn hollol hollol.

Well gen i bêl-droed fel gêm, wrth gwrs, ond pencampwriaeth y Chwe Gwlad ydi yn hawdd, hawdd iawn y bencampwriaeth orau ar y blaned (gan gynnwys Cynghrair Dartiau Pesda). ‘Does y fath angerdd a gobaith yn bodoli yn yr un gystadleuaeth arall, ac os mae ‘na dwisho darn ohoni rŵan.

Ac unwaith eto mae’n ganol wythnos a dw i’n piso fy hun yn cyffroi am ddydd Sadwrn.

(A dw i'm yn credu dw i 'di actiwli gosod labeli 'chwaraeon' a 'gwleidyddiaeth' am y blogiad hwn!)

Dathlu a diodda

Bobl bach. Ni theimlais, ar fy myw, y ffasiwn orfoledd â theimlais am tua 6 nos Sadwrn. Roedd o’n warthus o fuan ac roeddwn i’n neidio o amgylch seddau’r Mochyn Du yn swsio pawb am hanner awr dda yn jibidêrs. Roeddwn i, efo Ceren a Haydn a’r Rhys, wedi bod allan ers deuddeg, ar ôl cyrraedd y Mochyn Du yn fuan a chael ein gwahodd i mewn achos ein bod ni’n edrych yn oer tu allan.

Yn ôl Ceren bu inni yfed o leiaf wyth peint cyn y gêm, sy’n gwneud i rywun feddwl eu bod nhw’n fwy o ran o broblem cymdeithas yn hytrach na’r ffisig i’w gwella. Ond does ots. Hanner amser, roedd y Mochyn yn ddistaw. Deugain munud wedyn mi aeth yn wyllt. Wn i ddim beth ddigwyddodd bron. Ond roedd y gorfoledd a’r dathlu mor amlwg. Ro’n i mor hapus. Roeddem ni wedi curo’r Saeson.

Ac fel y Cymro cyffredin yr wyf dw i’n fwy na fodlon cael fy ysgubo i ffwrdd mewn ton o frwdfrydedd a gweiddi’n groch bod y Grand Slam yn dod i Gymru drachefn. Pam lai, yn de?

Llwyddon ni ddim aros allan drwy’r nos o gwbl. Roedd yr ymdrech hwnnw’n gam yn rhy bell a dw i’n siŵr fy mod i adref erbyn 12 yn hawdd.

A dw i’n blydi diodda’ am y peth ‘fyd.