Aelwydydd Cymraeg

Rhywsut yn fy niflastod a chwilio am wybodaeth des ar draws adroddiadau ysgolion Estyn. Un o’r pethau wnaeth wir dorri fy nghalon oedd gweld nifer y plant o aelwydydd Cymraeg mewn rhai o gadarnleoedd y Gymraeg. Dyma sampl bach:

Ysgol Gynradd Aberaeron (Ceredigion) – 31%
Ysgol Llanilar (Ceredigion)– 22%
Ysgol Gynradd Cemaes (Môn) – 4%
Ysgol Rhosneigr (Môn) – 8%
Ysgol Dolgellau (Gwynedd) – 20%
Ysgol Llandygai (Gwynedd) – 8%
Ysgol Gynradd Dolwyddelan (Conwy) – 30%
Ysgol Gynradd Gymraeg Gwauncaegurwen (Nedd Port Talbot) – 35%
Ysgol Babanod Rhydaman (Caerfyrddin)– 22%
Ysgol Gynradd Brynaman (Caerfyrddin) – 30%
Ysgol Gynradd Pontyberem (Caerfyrddin) – 48%

Mae rhai’n ofnadwy. Yn wir, yng Ngheredigion a Sir Gaerfyrddin prin iawn y dewch ar draws ysgol lle daw dros hanner y disgyblion o aelwydydd Cymraeg eu hiaith. Deallaf fod y mewnlifiad yn chwarae’i ran yng Ngheredigion, ond os cofiaf o dop fy mhen mae’r canran a anwyd yng Nghymru yn Sir Gaerfyrddin yn uwch na chyfartaledd Cymru, felly mae gweld llefydd fel Rhydaman mor isel wir yn gwneud i rywun feddwl a oes dyfodol i’r Gymraeg yn ardaloedd helaeth iawn o Gymru.

Y Freuddwyd Gydwybodol

Dydw i ddim yn gwybod beth ydi lucid dream yn Gymraeg, a dydw i methu dod o hyd i gyfieithiad, felly fe’i galwn yn freuddwyd gydwybodol. Mae’n bosibl nad ydych chi’n gwybod beth ydi’r ffasiwn beth, felly gwell bydd i mi egluro. Breuddwyd gydwybodol yw breuddwyd a gewch lle’r ydych yn sylwi drwy ryw fodd eich bod yn breuddwydio.

Does neb yn sicr sut mae hyn yn digwydd, ond mae clywed am y peth yn aml yn ddigon o sbardun i alluogi rhywun i gael un. Clywais am hyn ychydig flynyddoedd yn ôl erbyn hyn, dwi’n siŵr, ond ychydig fisoedd yn ôl fe ges un, ac ers hynny’n eu cael yn weddol reolaidd.

Mae ‘na ddwy ochr i’r geiniog i’r freuddwyd gydwybodol. Ar yr un llaw, ac yn enwedig y troeon cyntaf, mae’n ddigon posib os nad yn debygol y byddwch yn deffro, ac mi all hynny ddigwydd yn bur aml, ond daw amser i’r rhan fwyaf o bobl sy’n cael y breuddwydion hyn pan allant, naill ai’n isymwybodol neu fel arall, ‘aros’ yn y freuddwyd.

Mae sylwi eich bod yn breuddwydio a chadw ati yn brofiad digon rhyfedd, ac mae’r tro cyntaf i chi sylwi yn ddigon swreal.

Y peth cŵl, er diffyg gair sy’n ei chyfleu’n well, ydi y gall rhywun o bryd i’w gilydd reoli’r freuddwyd. Dwi heb feistroli hyn yn gyfan gwbl, ac efallai na wnaf fyth, ond mi fydda i’n gallu rhywfaint. Ychydig wythnosau’n ôl roedd yr heddlu ar fy ôl, ac wrth i un o’u ceir nhw sgrechian tuag ataf mi sylwais fy mod ynghanol breuddwyd gydwybodol. Neindiais o’r ffordd, cyn mynd ati i nenidio i bron bob man ag y gallwn o amgylch Caerdydd.

Fel y dywedais, mae’n aml yn ddigon gwybod bod breuddwydion cydwybodol yn bodoli i allu sbarduno un, felly fe fyddwch yn diolch i mi cyn bo hir am wireddu eich breuddwydion, go iawn!

Poen cefn a dydd Sul diddorol (i raddau)

Ho ho ho! Fi a Cheryl Pobol y Cwm. Ond mi ddyweda i’r stori honno wrthoch ar gais llafar, nid fan hyn. Byddai’n hollol bosibl i mi wneud yma ond dwi ddim am wneud. Dydi cast Pobol y Cwm jyst ddim yn licio fi yn y bôn: wel, dydi Gwyneth fawr ddim, a pe gofynnid i Cheryl bydda hi’n dweud ‘run peth.

Byddaf, mi fyddaf yn cael hwyl efo’r sêr.

Digon o bobl a fyddai’n troi eu trwynau ar y ffaith y bu i dri o’r pump ohonom a aeth allan erbyn 12 anafu ein hunain rhywsut nos Sadwrn. Fy hun, dwi’n meddwl ei fod o’n ddoniol. Dwi’n dweud hynny fel rhywun oedd gyda phoen cefn ddifrifol drwy ddoe a dydd Sul.

Yn wir, efallai nad oedd y nos Sadwrn yn wahanol i’r arfer, roedd fy nydd Sul yn sicr yn hynny. Gwnaethom ddychwelyd i’r Mochyn Du am ginio (ro’n i dal yn forthwyliedig) cyn mynd i’r Bae. A bowlio – drws nesa i Warren Gatland. Dwi ddim yn siŵr ond ‘Woowie’ neu rywbeth oedd ei enw bowlio, a doedd o ddim yn dda iawn. Dydw i ddim yn dda iawn, ond yn ddigon da i ennill gêm yn erbyn fy ffrindiau anobeithiol. Byddwn wedi ceisio ‘cael hwyl efo’r sêr’ eto ond yn wahanol i Cheryl mae gen i ofn o Warren Gatland, felly bu i mi gadw fy mhellter.

Aeth pump ohonom am fwyd yn y nos i’r Bae, yn smalio bod yn bobl fawr. Hoffwn fynd allan am fwyd yn amlach, mae’n rhywbeth dwi’n ei fwynhau - hyd yn oed efo fy ffrindiau. Piti na fyddai Cheryl yno, meddyliais, mae’n siŵr ei bod mewn man arall bryd hynny yn mwynhau siampên ac wystrys ac yn byw y bywyd mawr. Ond dyna ni, medda fi, fydda ni’n iawn fan hyn.*

Tasa gen i bres byddwn i’n fodlon bwyta allan bob nos, fel Rhys a Sioned, ond mi fedraf goginio felly dwi ddim.

*jôc bersonol anniddorol

O.N.: Pwy sy wedi dod o hyd i'm blog drwy deipio 'Sigourney Wiwer' yn Gwgl? Dim ots gen i, ond Signourney Wiwer yn swnio'n ffacin anhygoel.

Flora

Dwi wedi bod i bob un o wledydd Ynysoedd Prydain heblaw am Ogledd Iwerddon, yn bennaf gan ei fod yn shait, a chaiff pwy bynnag sy’n anghytuno roi ei fys fyny ei din a chael wanc, achos dwi ddim yn mynd yno a dyna ddiwadd arni. Os mae’n ddigon da i Lembit Opik gael ei eni yno, dydi o’n sicr ddim yn ddigon da i mi.

Ga’i bwysleisio fan hyn nad oes neb erioed wedi gofyn i mi fynd i Ogledd Iwerddon, ac nad ydwyf efo’r syniad lleiaf pam ddaeth yr uchod i’m mhen.

Pam ffwc bod Gloria Hunniford yn gwneud yr hysbysebion Flora? Dio ddim fel bod y ddynes yn bictiwr o iechyd, nac ydi? Wel, dydi hi fawr o bictiwr o ddim i fod yn onest. Wn i ddim amdanoch chi, ond ‘swn i ddim.

Ydi’r hysbysebion Flora yn ffug? Wyddoch chi be, wn i ddim, dwi ddim yn barod i gredu eu bod nhw’n rhai go iawn ond eto am ryw reswm yn anfodlon plygu i’m siniciaeth y tro hwn. Fel rhywun sy ddim yn gwybod be ffwc ydi colestoral wn i ddim pam fyddai hyn o ddiddordeb i mi, ond pan fydd Gloria yn dweud ‘Dewch nôl aton ni’r wythnos nesaf i weld sut aeth hi’ fyddai’n ‘styried. Dydi Gloria ddim yn medru’r Gymraeg, wrth gwrs, ond pe bai fe wyddoch y byddai’n cyflwyno Wedi 3.

Pwy sy wedi ‘sgwennu hwn?

Cylchoedd rhyfedd y byd (mae 'nhaid yn Sais)

Da ydi’r henoed ond bydd isio gras efo nhw weithiau. Fel y gofynnodd fy nhaid neithiwr;

“How did Wales do? Did they win one-nile, one all?”
“How do you win one all?”
“Yes well, did they?”
“They won”
“Oh ... good”
“1-0”
“Oh, 2-0”
“No, 1-0”
“Oh well that’s three points then”
“No, it was a friendly”

...ac ati. Ond dwi’n wahanol iawn i’n ‘nhaid. Credwch ai peidio, ond Sais rhonc ydi fy nhaid, i’r fath raddau pe na bai’n daid i mi fydda fo’r union fath o Sais sy’n gas gen i. Symud i Gymru, ddim efo fawr o fynadd efo’r iaith, ddim yn trio ynghanu enwau llefydd yn gywir, casáu foreign rubbish (yn benodol bwyd) – sut y priododd Gymraes a bod ei unig ŵyr (y fi) yn genedlaetholwr Cymreig i raddau pur eithafol (ac sydd, fel y gwyddoch erbyn hyn mae’n siŵr, jyst ddim yn licio Saeson a dyna ddiwadd arni), mae’n anodd dweud.

Yn dydi’r byd yn troi mewn cylchoedd rhyfedd?

Ffrî Tibet a Bajars

Mae ymgyrch Free Tibet yn un ddigon teilwng, er bu i mi bron â mynd at y bobl sy’n gofyn am lofnodion neu rywbeth yn ganol dre a ydyn nhw’n credu mewn Cymru Rydd ac ydyn nhw’n actiwli gwybod rhywbeth am Tibet yn y lle cyntaf.

Y rheswm feddyliais hynny, ar wahân i’r elfen sinicaidd hynod sy’n nodweddiadol ohonof, oedd mai dyma’r un bobl, yn yr un fan ac yn wir efo’r un bwrdd llofnodion â’r bobl oedd yno wythnos diwethaf isio llofnodion yn erbyn difa moch daear. Byddwn i wrth fy modd petai Elin Jones yn mynd yno ac yn rhoi swadan i’r ffycars. Heblaw am fod yn fastads bach heintus a allai beryglu bywoliaeth ffermwyr, mae moch daear yn ffycars bach cas. Go wir rŵan: fel elyrch maen nhw’n edrych yn ddigon annwyl ond nhw ydi’r pethau cyntaf a fydd yn brathu dy goes ffwr’ pe caent gyfle.

Dwi ‘di hen ddod i arfer efo Barack erbyn hyn, cofiwch, yn enwedig efo’r sïon fod o’n mynd i roi job i ‘rhen Hilary, ond unwaith eto mi gododd y pwysau gwaed yn eithriadol o fynd i Borders a gweld y gellir prynu calendr 2009 Barack Obama (“Words of Hope” neu nialwch felly). Sad ydi hynny. Ddim mor sad â Chalendr Benedict XVI (“Words of Pope” efallai?) ond dydi hwnnw ddim yn bodoli, hyd y gwn i, felly dydi o ddim yn cyfrif.

‘Na ni, teimlo’n well rŵan.

Dyfyniadau Nain

"I forgot to tell you something, but I can't remember what it is now"
- Yn siarad gyda Mam

"O, hwn sydd arno heno. Dydw i ddim yn keen"
- O weld bod John Hardy yn cyflwyno rhifyn heno o Wedi 7

"Bydd pobl gall yn licio diod oer, ond dydw i ddim"
- Pan ddywedais fod gennyf Vimpto oer yn y ffrij

Seicoleg y Tôn Ffôn

Hei, hei, hei Titw Tomos
Titw titw titw,
Titw Tomos Las,
Titw Tomos, Titw Tomos,
Titw Tomos Las.

Pan fydd fy ffôn yn canu (a allai fod yn llinell fodern i’r gân wreiddiol) dyma’r tôn sy’n atseinio o’i gwmpas. Yn wir, digon balch ydwyf o hyn, gan wybod mai fi yw’r unig un o blith y Cymry sydd â’r union dôn ar fy ffôn.

Ei gwneud fy hun a wnes. Os teipiwch ‘free online ringtone maker’ gallwch wneud unrhyw dôn a ddymunwch. Bydd yn gofyn i chi lwytho’r gân i fyny ac fe gewch ei thocio a’i newid fel y mynnwch nes creu’r perffaith dôn. Penderfynais ar Titw Tomos Las, sef yr unig beth erioed a gyflwynwyd i mi gan fy nghyfaill chwyslyd Dyfed y bu i mi achub arni gydag eiddgarwch llwyr.

Rhywbeth sydd yn ddiddorol ydi beth mae dewis tôn ffôn rhywun yn dweud amdano; yn y gorffennol dwi wedi amrywio o Streets of Bethesda i Roobarb and Custard i Yma o Hyd – wn i ddim beth y mae hynny’n dweud amdana i (dydi seicoleg y tôn ffôn Cymraeg ddim yn faes astudio poblogaidd mi dybiaf), ond roedd y rhestr hon yn ddiddorol, tybed a ydych chi’n ffitio i mewn i un o’r categorïau isod?

"Top 10 hit
Moves with times but could be a fashion victim who tries too hard to be cool

Classic Hit
A laid back thirty something attempting to make a statement with a personal favourite

Hollywood Blockbuster
A real movie buff, but perhaps watches one too many films!

Current TV show
Fun personality - but has too much time on their hands

Retro TV show
Creative individual with a love for pop culture - however can appear a little nerdy

Children's theme tune
Game for a laugh, up for having a good time - though has a tendency to annoy people

Sport theme tune
Armchair sportsperson who enjoys a laugh with the lads/girls also a tad unimaginative

Classical
Tasteful and educated, yet probably on the old side

Made for ringtone (crazy frog etc)
Totally unacceptable - most likely a Chav

Mobile setting (original ringtone)
Not trying to impress, probably got better things to do than constantly changing their ringtone

Ring Ring
Uber cool, no need to impress though some view as boring - shows a lack of confidence and creativity

Vibrate setting
An Introvert not wanting to be noticed or a businessman not wanting to be rude"