...a cherdd fach

Dacw Mam yn dŵad
Wrth y gamfa wen,
Dad â'i ddwylo'n 'boced
Yn piso ar ei phen,
Y fuwch yn y beudy
Â’i choesau am y llo,
A’r llo ochr arall
Yn ffwcio Jim Cro.
Jim Cro Crystiog
Wanc, pŵ, dod,
A mochyn bach a’i fys yn din
Mor ddel ar y stôl.

Pam fod Cân i Gymru mor shait?

Cyn i mi fynd ymlaen ar rant, dwi’n fodlon cyfadda, na, ni allwn fod wedi gwneud yn well. Ond fedra i ddim cyfansoddi na chanu ar lwyfan. Yn yr un modd dwi ddim yn dallt plymio ond pe deuai’r plymiwr i drwsio ‘nhoiled a boddi’r bathrwm yna cwyno a wnawn. Â hynny’n sail i mi felly, rhaid i mi ofyn pam fod Cân i Gymru yn cynhyrchu caneuon shait bob blwyddyn?

Y gân dda ddiwethaf, er dwi’n siŵr nad yw at ddant pawb, i ennill oedd Harbwr Diogel. Licio hi ai peidio, daeth y gân honno’n gân boblogaidd Gymraeg y mae pawb yn ei hadnabod. Mae ‘na ddigon o enghreifftiau o ganeuon eraill cyn honno hefyd. Ta waeth oedd hynny flynyddoedd yn ôl ac mae’n mynd o ddrwg i waeth erbyn hyn. Mae’n gwneud i mi gywilyddu braidd bod y caneuon hyn yn mynd ymlaen i gynrychioli Cymru yn yr ŵyl ban-Geltaidd. Dyn ag ŵyr be mae ein brodyr Celtaidd yn meddwl.

Oes, mae ‘na ambell i gân iawn wedi ennill, ond ‘sdim un yn sticio’n y cof rili. Dydi’r gân fuddugol ddim am fod felly bob blwyddyn, ond dydi hi ddim ers oes pys. Mae nifer o’r rhai anfuddugol gymaint yn well. Y broblem ydi bydda ni’r Cymry bob amser yn pleidleisio dros rywun sy’n byw’n agosach na’r gân orau.

Y broblem fawr eleni oedd bod pob cân yn swnio’n un fath, heblaw am yr un Gi Geffyl ‘na oedd yn un o’r pethau gwaethaf i mi ei glywed erioed. Doedd yr un gân yn fachog, a dyna’r math o gân yr arferai Cân i Gymru ei chynhyrchu; boed hi’n un canol y ffordd neu ychydig yn wahanol. Doedd ‘run yn fachog o bell ffordd nos Sul. Bydd rhywun yn cael ias oer wrth feddwl pa mor wael oedd y 110+ o ganeuon eraill a gynigiwyd os mai dyma’r hufan o’u plith.

Heb sôn am yr un nodau diflas a chaneuon sydd i bob pwras yn ceisio efelychu caneuon pop Saesneg, un o’r pethau gwaethaf bob blwyddyn ydi’r beirniaid. Dwi’n cofio llynedd efo Kim Pobol y Cwm yn canu pob nodyn allan o diwn dyma Rhys Mwyn yn dweud rhywbeth fel “roedden ni’n disgwyl i ti fod fel diva a dyna gawsom ni”. Golcha dy geg ddyn. Roedd y cwestiynu nos Sul yn strwythuredig a phrennaidd, yr atebion yn dînlyfiaeth lwyr. Wel dewch ‘laen wir, mae’n ddigon hysbys bod y Cymry Cymraeg ymhlith pobl fwyaf bitchy’r byd, ‘sdim angen bod yn neis er mwyn neisrwydd. Byddai hyn yn oed beirniadaeth adeiladol wedi bod yn chwa o awyr iach rhag Rhydian yn ailadrodd ‘ffantastig’ hyd syrffed.

Yn ogystal â hynny roedd y panel yn llawn pobl sy’n ‘dallt’ miwsig a’r diwydiant cerddoriaeth yng Nghymru. A dyma’u dewis? Ffycin hel. Duw â helpo wlad y gân!

Y peth ydi mae ‘na ddigon o ganeuon da Cymraeg o gwmpas ac yn cael eu cyfansoddi bob blwyddyn, o bob genre. Sut nad oes ‘run yn cyrraedd Cân i Gymru flwyddyn ar ôl flwyddyn ers blynyddoedd wn i ddim.

Yn gyntaf maesho cael y gynulleidfa i sefyll a chael ambell beint ‘fyd – dydi’r peth ddim yn Steddfod wedi’r cwbl – yn ail maesho dewis caneuon amrywiol yn seiliedig ar be sy’n dda (yn hytrach na cheisio cael rhywbeth o bob ardal a rhywbeth i bawb fel y tybiaf sy’n digwydd) ac er mwyn dyn stopio ceisio efelychu’r crap canu pop Seisnig.

Diolch byth er lles fy iechyd nad oeddwn yn gallu stumogi’r lol drwyddi draw ac y gallwn droi at Come Dine With Me yn ôl yr angen.

Rant drosodd tan y flwyddyn nesa, pan fydd yn mynd o waeth i waethaf synnwn i ddim.

Nanna banana

Ddylwn i ddim chwerthin ar demensia ond mae’r Nain Eidalaidd yn ei gwneud hi’n anodd weithiau.

Mae’n gyflwr digon annifyr – os nad ydych yn gyfarwydd ag ef – a bydd yr unigolyn yn anghofio pethau dydd i ddydd yn gyfan gwbl. Ddim y pethau mawrion fel rheol, fel y ceir gyda amnesia, ond mae’n debyg.

Bydd Dad a’i ddwy chwaer yn gorfod sicrhau ei bod yn bwyta’n gywir ac yn rheolaidd a phethau felly. Rŵan, mi fydd hithau’n cwyno am hyn, fel y gellid disgwyl gan ei bod wedi’r cyfan yn hen a wyddoch chi sut mae’r henoed. Mi fydd yn dweud ei bod wedi bwyta (neu nad ydyn nhw’n bwyta brecwast yn Yr Eidal), ond wrth gwrs yn dweud celwydd, neu anghofio’n llwyr. P’un bynnag prin iawn ei bod yn llwglyd a’r unig beth a wna ydi cwyno am hynny pan fydd pryd o’i blaen.

Ta waeth roedd Sheila fy modryb wedi bod draw i’w thŷ yn y bore i fynd â bwyd draw ati ar gyfer y tŷ. Mi ddaeth draw ychydig oriau wedyn a’r bwyd wedi mynd. Aeth at dŷ Rita, y chwaer arall, yn meddwl ei bod hi wedi mynd â’r bwyd gyda hi – wel naddo.

Aethent draw a byddwch wedi dyfalu erbyn hyn bod Nanna wedi bwyta’r bwyd i gyd iddi hi ei hun, darn ar ôl darn achos ei bod wedi anghofio ei bod wedi bwyta. Llwglyd neu ddim roedd wedi difa slab o gaws, dau baced o gig wedi’i goginio’n barod a dim llai na deg banana.

“’Sdim rhyfadd ei bod hi’n deud dydi hi’m isio buta o hyd” ddywedodd Rita.

Siopa dillad ben fy hun

Wn i, rydych chi’n meddwl nad ydw i’n hanner call yn dweud y fath beth, ond mae anfanteision i fod yn foliog a byr. Mae’r rhestr o fanteision yn sicr yn hirfaith, a phe bawn â’r mynadd mi fyddwn yn nodi’r rhestr honno fan hyn, rŵan, yn ei chyflawnder.

Wrth gwrs, dydw i ddim am wneud hynny. Mae’n dro byd ers i mi drawsffurfio o fod yn hogyn gwallthir 9 stôn tenau i fod yn gyfieithydd bol cacan sy’n dechrau mynd yn foel. Sut siâp fydd arna i pan fyddaf ddeg ar hugain wn i ddim - cyn belled nad a wnelo’r cyfnod hwnnw yn fy mywyd â chardiganau tai’m i boeni’n ormodol - ond dwi’n symud o’r pwynt rŵan.

Yr anfantais, fel efallai y crybwyllais rhywsut yn “Jîns” isod, ydi nad oes fawr o drowsusau i hogiau sydd angen 34 modfedd o’i amgylch a dim ond 30” o goes. Deuthum o hyd i’r fflêrs - ffitiodd ‘run - roedd y rhai 32” yn obsîn, ‘swn i ‘di cael fy ngneud gan y moch taswn i’r cerad lawr stryd efo’r rheini, heb sôn am ddychryn plant a’r gwylanod.

I fod yn onest, y mwya’ dwi’n ei ddallt am ffasiwn ydi be ‘di hosan.

Fydda i ddim yn rhy hapus yn siopa ben fy hun am ddillad yng Nghaerdydd. Mae Topman llawn hogia yn minsio o amgylch y lle yn eu jîns tynn a’u breichiau T-Rex a Primark yn llawn pobol Sblot a Butetown, a wyddoch chi fyth be sy’n mynd ‘mlaen dan fyrca. A tai’m i fynd i’r siopau yn yr arcêds, achos does neb arall yno a bydd y bobl siop isio fy helpu i ddewis dillad, a fydda i’n teimlo’n wirion yn edrych yn flêr ddigon a gorfod cyfadda ‘sgen i’m syniad.

Mae’n ddigon o embaras eu cael nhw i fynd rownd cefn yn Topman i chwilio am jîns sy’n ffitio – a deg munud wedyn clwad nad oes. Byddai Mam yn dweud fy mod i’n rhy dew, ond rong ‘di hi – rhy fyr dwi!

Jîns

Un peth y bydda i’n chwilio amdano mewn pâr o drowsus ydi pocedi da. Ar nos Sadwrn ar ôl ychydig o ddiod mae hynny’n wahanol, ond wrth ystyried p’un a brynaf bâr ai peidio, mae pocedi da yn hanfodol.

Bydd rhywun yn licio jîns. Dwi’n un o’r criw bach o bobl jîns nas gwisgant fel trowsysau ymlacio, ond fel rhywbeth i fynd allan ynddo’n smart. Y dracwisg ydi fy newis drowsus ymlacio, ond eto i fynd allan, boed hynny ar gyfer gêm rygbi neu nos Sadwrn arferol, jîns y bydd yr Hogyn yn eu gwisgo. Fel y mae’r rhan fwyaf o bobl, wrth gwrs.

Serch hynny fydda i’n cael trafferth ffendio jîns sy’n dwyn fy ffansi ac, fel y nodwyd uchod, sydd â phocedi i ddiwallu fy angen – sef cadw fy waled a’m ffôn lôn yn ddiogel pan fydda i’n stymblo o amgylch y lle’n chwil ar ôl llymaid o shandi. Oni ddaethoch ar draws y ffasiwn benbleth ‘rioed?

Y peth ydi fy nghyfeillion a mân eraill wancars (wyddoch pwy’r ydych) fy mod yn un ffysi ei chwaeth jîns. Fedrai’m gwisgo’r pethau slim fit achos dwi’n edrych fel croes rhwng sosij a thrawiad calon, a byddai gwisgo’r rhai isel yn peri gofid i ddegau o bobl. Wyddoch chi fi, hawdd a hwyl ydi peri gofid o bobl, ond ‘sdim isio gwneud yn y ffasiwn fodd.

Jîns fflêr ydi fy mheth i. Rŵan, nid pethau hawdd i’w canfod ydi’r rhain i ni’r hogiau – a dweud y gwir maen nhw’n brinnach na pholisi ym maniffesto’r Democratiaid Rhyddfrydol – a phan fydd rhywun yn canfod yr un perffaith ei liw a’i wedd (fydda i’n ffysi efo’r lliw ‘fyd) yna mae’r byd yn mynd i’r diawl achos ‘snam poced gall i’w chael.

A dyna ‘di penbleth os bu un erioed.

Troi'n Ddigidol Drachefn

Felly fuodd yn Stryd Machen y penwythnos hwn yr aethpwyd y tŷ yn ddigidol. Penderfynodd Ceren fy ngyrru i’r Comet ‘agosaf’, yn y ffwcin sir nesaf, sef Bro Morgannwg sy’n llawn wirdos, ac mi ddewisais arial a bocs digidol i mi’n hun. Fel y gwyddoch o bosibl y tro diwethaf i mi fentro efo digidol bu’n aflwyddiant mawr – gyda arial newydd a syniad od yn fy mhen bod y signal cyffredinol yn gwella, ro’n i’n hyderus.

Brydiau felly mae’n anodd gen i ddychmygu pam ar wyneb y ddaear dwi’n hyderus am unrhyw beth, byth bythoedd. Yng nghacendod fy mywyd i, mae’r seiliau sbwnj yn gadarn a moethus ar y cyfan, ond os rhoia i gynnig ar roi ‘mbach o eisin ar ei phen mae’n mynd yn slwj ac yn difethaf gweddill y gacen. Nid fy mod i’n licio cacennau.

Y wyrth oedd i’r holl giriach weithio nos Sadwrn. Dwi’n dweud gweithio - roedd o’n pigo fyny un o ddwy set o sianeli, ac yn anwybyddu bodolaeth S4C yn llwyr, sy’n iawn ond dwisho gallu cael S4C, os nad o reidrwydd ei gwylio. Ar y llaw arall mi fedraf fyw heb Five.

Dyna fues i, tan tua thri o’r gloch y bora (do’n i methu cysgu dim – ac yn licio’r jôc fach honno fwy nag y dylwn), yn mynd o raglen i raglen, ac yn reit fodlon fy myd. Ro’n i’n cael sianeli digidol! Heblaw wrth i’r trenau fynd heibio, sy’n eitha blydi aml yn Stryd Machen.

Fel popeth da (‘nenwedig hynny) ni pharodd yn hir. Y diwrnod wedyn, wrth i mi godi cyn mynd o amgylch fy arferion Sul mi droais y teledu nôl ‘mlaen. Drwy ddydd Sul, heblaw am sianeli’r BBC, doeddwn i methu cael dim arall. Yn y diwedd, rhwng dicter a siom a’r awch dwyfol i wylio Celebrity Come Dine With Me, analog enillodd y dydd. Felly er i mi deimlo’n hapus a hyderus ddydd Sadwrn, erbyn dydd Sul o’n i’n teimlo’n ddigon fflat ac yn gorfforol £53 yn dlotach.

Rhoddaf gynnig arall arni heno o bob ongl. Sy’n swnio’n secsi ond dio ddim.

Compêr ddy Mîrcat (dot com)

Gwela i mo’r pwynt i gelwydda (oni bai ei fod o fudd i mi, afraid dweud) a thydw i heb grio ers yn 11 oed, sef hanner bywyd yn ôl erbyn hyn. Wel, hanner fy mywyd i (hyd yn hyn – a mwy), a sawl bywyd eog, ac efallai oes ci, ond dach chi’n dallt be sy gen i, fwy na thebyg. Ond weithiau mi fydda i’n teimlo fel crio.

‘Sdim dadlau, efo ‘mreichiau bach tila a’m bol cwrw dwi’n siwtio crio lot, yn benodol mewn cornel min nos yn fy nghwrcwd, ond well gen i wylio Simpsons. Y pwynt ydi un o’r pethau sy wirioneddol sy’n neud i fi isio crio ydi’r hysbyseb Compare the Farchnad efo’r swricat, sef meerkat yn Gymraeg. Heblaw am fod yn echrydus o annoniol, dwi wastad wedi meddwl mai dyma’r math o hysbyseb sy’n apelio at fyfyrwyr o Loegr a fydd yn ei ganu’n chwil, a hefyd pobl fel Mam, sy’n meddwl bod rhywbeth felly yn ‘glyfar’.

Y broblem fwyaf sy gen i (parthed yr hysbyseb, ‘sgen i ddim drwy’r dydd) ydi’r gân. ‘Roll dwi’n ei glywed ers dyddiau ydi’r gân, a llais y ffycin tyrdyn swricat Rwsiaidd ‘na, neu Isalmaenig; dwi heb weithio allan yn iawn o ble y daw’r sganc beth, sydd eto’n rhywbeth sy’n fy ngwylltio.

A phwy fath o ben rwdan sy’n drysu ‘meerkat’ a ‘market’ beth bynnag? Dyma bwynt arall, ydi’r hysbyseb wedi deillio o’r ffaith bod pobl yn ysgrifennu un yn lle’r llall? Neu ydi rhywun efo dychymyg cachlyd wedi penderfynu y byddai hyn yn ddoniol? A dydw i ddim yn licio’r awgrym bod swricat yn fwy llwyddiannus na mi (er bod posibilrwydd bod hyn yn wir yn y byd go iawn).

O leiaf fy mod wedi hynny allan o’r system rŵan, gobeithio yn wir y bydd Busys Bach y Wlad neu rywbeth yn trechu Compare the Meerkat yn fy mhen neu dwi am ladd rywun. Neb penodol, allwch chi ddim fod yn ffysi am bethau felly – a gwae unrhyw swricat a welaf dros y dyddiau nesaf, gall hynny droi’n gas.

Lesbiansys ymhobman

Lle bynnag y bydda i’n mynd bydda i’n gweld lesbians. Na, dwi ddim yn jocian a does gen i ddim byd yn erbyn lesbians (a dweud y gwir dwi’n eu licio nhw’n fawr) ond am ryw reswm alla i ddim mynd wythnos heb weld cyplau lesbaidd. A ddoe mi welais drag queen (neu ddynas hyll iawn, er fy chwaethau amrywiol dwi ddim yn meddu ar ddull o wahaniaethu pobl ar sail pethau felly – ro’n i’n fy hwyr arddegau cyn dallt bod Dame Edna’n ddyn – go iawn wan). Wn i ddim beth ydi drag queen yn Gymraeg ond dwi ddim yn meddwl bod ‘na lawer o rai Cymraeg p’un bynnag, ‘nenwedig yn Rachub.

Fedra i feddwl am rywun sy’n siwtio bod yn un, ond tai’m i ddweud pwy, ond dydw i ddim yn berson cas, yn enwedig pan gwyd y posibilrwydd o enllib ei ben. Mae wastad mantais i gadw ail wyneb wrth gefn.

Fydda i wedi mynd o gasáu dydd Iau yn llwyr i eitha mwynhau. Dwi’n teimlo y gallaf ddechrau ymlacio erbyn hyn, sy’n aml yn arwain at ambell i gan a chreision yn y nos o flaen Pawb a’i Farn a Hustle. Dwi’n licio Hustle, ac yn licio meddwl fy mod i’n ddigon clyfar i weld be sy’n digwydd ac y gallwn efelychu’r triciau, ond twyllo fy hun ydw i mewn difri calon.

Fydda i hefyd yn licio Pawb a’i Farn ac yn licio meddwl fy mod i’n dallt materion pwysig y dydd ac y gallwn gyfleu fy marn pe bawn yno, yn llawn diwyg a dawn. Twyllo fy hun ydw i, mewn difri calon. Hen ddiwrnod twyllodrus ydi dydd Iau. Un peth fydda i a’r Dwd yn hoffi ei wneud ydi gwneud iau ar nos Iau, pan fyddwn yn coginio Iau. Mae’n gwneud sens, o leiaf.