E-byst

Dwi’n un o’r bobl drist hynny sydd byth, byth bythoedd yn cael e-byst sy’n edrych ar ei Fewnflwch bob hanner awr, rhag ofn. Rhag ofn beth, wn i ddim. Yr unig un sy’n fy e-bostio’n rheolaidd ydi Lowri Dwd, a does gan honno fawr ddim o werth i’w ddweud alla’ i sicrhau i chi. Fydd Mam yn e-bostio’n achlysurol, ond dwi ddim yn gwybod pam, does gan Mam fawr o ddim i’w ddweud chwaith heblaw am adrodd yr hyn mae hi wedi’i ddweud dros y ffôn yn barod.

Na, does neb yn anfon e-bost at yr hogyn truenus hwn. Ambell waith, caf e-bost gan y Cardiff Alumini, a dwi ddim yn dallt o gwbl pam ar wyneb y ddaear y mae’r Brifysgol yn trio cadw mewn cysylltiad efo fi, o ystyried nad oedden nhw’n fy licio i ryw lawer yno. Mae GO Wales yn gofyn i mi ydw i isio job. Dydw i ddim. Mae Darlows hefyd yn gofyn i mi a ydw i isio tŷ. Dydw i ddim.

Newydd weld bod ‘na, er hynny, 666 o negeseuon yn y mewnflwch, sydd ddim yn fy synnu gan fy mod wedi diflasu o ‘nghof yr wythnos hon, ac mae hi’n dywydd apocalyptaidd. Ych, sôn am gywilydd pe cawn yr Apocalyps rŵan. Sôn am siarad mân cachlyd efo Pedr Sant wrth y giatiau euraidd.

“Felly be fuost ti’n ei wneud yn ystod yr Apocalyps?”
“Cyfieithu”
“Fuck me mae hynny’n sad”

Ecseterâ.

O, na fyddai'n haf o hyd!

Mai jyst yn afiach, tydi? Ai dyma’r drydedd wythnos yn olynol i law ein taro’n ddi-baid? Dydi o’n gwneud dim lles i’r tamp yn y bathrwm – fydd rhif 6 wedi hen ddymchwel erbyn diwedd tymor y monsŵn. Y tro diwethaf i ni gael haf go iawn oedd 2006, os cofiaf yn gywir. Ches i fawr o haf a minnau wedi cracio fy mhen-glin, sy’n drueni, ond dyna’r tro diwethaf y cawsom haul a sychder o ryw lun. Fel hyn y bydd hi o hyn ymlaen, medda’ nhw, hafau gwlyb a chlos, fel maen nhw’n eu cael yn y jwngwl.

Ffoniodd Mam a dweud ei bod hi’r un fath yn y Gogs. Gwir ganlyniad hyn ydi yn lle yfed, dwi’n bwyta, ac wedi magu hanner stôn o rywle yn ddiweddar, sy ddim digon o ysbardun i wneud i mi fwyta cachu fel yr hipi-dwdl-ai-ês ar y penwythnos. Mynd drwy gyfnod o bwyta llawer gormod o gaws ydw i, dachi’n gweld. Os bydd y tywydd yn braf gallaf fynd o’r tŷ ac felly osgoi bwyta caws, ond gan fod y tywydd fel ‘ma mae’r tŷ yn frith o gracyrs, tostwysau a brechdanau caws i gyd yn mynd i’r gâd i’m gwneud yn dew.

Ond yn fwy na hynny oll, mae gweld yr haf yn diflannu yn ddigon i ddigalonni rhywun. P’un a ydych chi’n un am y tywydd braf ai peidio (ac fel y gwyddoch gan fy mod yn crybwyll y peth mor aml, dwi ddim) mae rhywun yn teimlo eu bod nhw’n fod i wneud rhywbeth yn ystod yr haf – i fod yn onest ar y funud mae’n teimlo fel gwastraff o hanner blwyddyn. Asu, mae'n rhaid bod 'na rywbeth gwell i'w wneud na blogio, siawns?

Noson yng nghwmni'r hipis

Mi deimlish i’n fudur ddydd Sadwrn. Bai Lowri Llewelyn oedd hyn. Fe’m gwahoddwyd ganddi gyda’i chariad Rhodri i fyned i dafarn y Lansdowne yn Nhreganna. Er bod gen i ben mawr o fath ‘doedd dim awydd aros adref arna’ i, ac roeddwn i’n meddwl bod yr honiad y cawn gerddoriaeth fyw yn ffordd wahanol o dreulio nos Sadwrn. Ymlaciol, di-gyffro – gwahanol.

Felly pan fu i mi gyrraedd ac y gofynnwyd i mi dalu tair punt wrth y drws gan foi gwyn efo dredlocs a locsyn, roeddwn yn amheus. Heibio’r ardal tylino cefn, heibio’r logos CND, heibio’r blewiach wynebol di-ben-draw, ro’n i’n teimlo ychydig allan o le mewn tracsiwt Lonsdale. Do, roeddwn wedi cyrraedd rhyw ŵyl amgylcheddol werdd, sy ddim y lle gorau i fod os, fel y fi, nad ydych yn licio hipis fawr fwy na phlancton.

Aethasom i eistedd yn yr ardd gefn wedi gwrandawiad byr ar y gerddoriaeth oedd yn cael ei ganu gan ddyn a oedd yn amlwg efo tŷ budur (mae gen i lygaid am y pethau hyn). Roedd ‘na ffair y tu allan yn y maes parcio, er yn anffodus iawn ffair grefftau ydoedd. Wel, ffair grefftau aflwyddiannus oherwydd na welais arian yn newid dwylo unwaith yno. Nid fy mod i’n synnu o weld y cynnyrch cartref shabi.

O’m rhan i ro’n i’n ddigon amheus a ninnau’n eistedd wrth y garafan a oedd yn gwerthu bwyd, sef chilli i lysieuwyr a the camomeil i enwi rhai o’r ystod organig. Dwi ‘di deud fy marn am fwyd organig o’r blaen. Ma’n shait. Cawsom fygyr cig maes o law, gan parhau i eistedd wrth y babell Tibet Rydd wag.

Serch hynny, yno’r eisteddem yn bur fodlon nes i’r ddynes erchyllaf a welais ddod i’r llwyfan a dechrau ynganu’r unig beth ar ddaear sydd cyn waethed â rap Cymraeg: barddoniaeth Saesneg (ro’n i a Rhodri wedi cael sgwrs am hyn yn gynharach, felly ni chollwyd eironi’r peth arnom). Byddwn fel rheol yn dweud y byddai Shakespeare yn troelli’n ei fedd o’i chlywed, oni bai am y ffaith yr ysgrifennodd hwnnw ddigonedd o gachu ei hun.

Ta waeth, ‘doedd fy anoddefgarwch pur ac amlwg ddim am gilio, er mae’n rhaid i mi ddweud bod y dydd Sadwrn hwnnw’n sicr yn wahanol i’r rhai arferol – rhywbeth i ddweud wrth y wyrion arfaethedig. Cawsom gyri am 12:30 mewn rhyw fwyty Indiaidd yn Nhreganna, cyn i mi gael tacsi adref a chael sgwrs ddiddorol â’r gyrrwr am ffliw moch.

Y Gog Dyfeisgar

Ha ha ha ha.
Ha ha ha ha.

Wel dwi’m yn ffwcin chwerthin. Mae Caerdydd yn dywyllach nag eithafoedd Mordor ac yn wlypach na thwat siarc.

Ro’n i’n chwerthin neithiwr, fodd bynnag. Ro’n i wedi recordio Dragon’s Den ar y VCR neithiwr, canys nad oes gennyf fodd arall o recordio rhaglenni, a gweld bod rhywun o ogledd Cymru arno. Dwi’n nabod Gogs. Dwi’n dallt fy mhobl. Dydyn ni ddim, er gwaethaf y ffaith ein bod fel hil yn oruchwych yn y rhan fwyaf o bethau, megis meddu ar wybodaeth werinol a hiliaeth ysbeidiol, ddim yn arloeswyr ar y cyfan.

Roedd y Gog wedi dyfeisio rhyw fath o gawod y gellir ei throi o’i hamgylch i ddadorchuddio’r toiled. Dwi ddim am geisio egluo’r peth canys ei fod yn warthus, sy ddim gwell o gael acen drwchus ystrydebol I do did this good invention here yes math o beth i’w gyflwyno. Mi chwarddais â hanner cywilydd ond llonder llawn fy nghalon – wedi’r cyfan ‘sdim dadlau felly y byddwn i’n cyfleu fy hun, oni bai gyda syniadau mwy erchyll.

Rhywbeth arall dwi wedi bod yn ei wylio, gan fod y cyri clybs drwy hap a damwain wedi bod yn brin yn ddiweddar, ydi Psychoville. ‘Sgen i ddim hiwmor ofnadwy o dywyll dwi ddim yn meddwl, ond dwi’n ei fwynhau’n ofnadwy. Yn bur eironig mae Psychoville wedi fy nghadw i mewn iawn bwyll, mae’n rhywbeth hollol wahanol i’r arfer, ac fe’m synnwyd gystal gyfuniad ydi hiwmor a llofruddiaeth. Dwi bob amser wedi gweld y cysylltiad doniol amlwg rhwng hiwmor a marwolaeth fy hun (hynny ydi, fi sy’n gweld y cyswllt, dwi ddim yn chwerthin yn llon wrth ystyrid fy nhranc anochel ac, fwy na thebyg, poenus, fy hun), ond mae’r rhaglen hon yn wych. Os cewch gyfle, dylech ei gwylio heb amheuaeth. Mae’r bennod olaf nos Iau nesaf, felly os nad ydych chi wedi ei weld ewch am yr iPlayer ar eich union.

Hefyd mae’n rhyddhad ar y naw bod Mock the Week wedi dychwelyd i’r sgrîn. Yr unig berson yn y byd na fyddai’n licio Mock the Week ac sy’n eu hiawn bwyll ydi Mam (a dwi’n dweud iawn bwyll o ddyletswydd yn hytrach na gwirionedd yn ei hachos hi – i fod yn onast mai off ei rocar). Yn hawdd dyma un o’r rhaglenni ffraethaf a fu erioed. Diolch byth amdano.

A diolch byth am hiwmor de, mae o wir yn cadw rhywun yn gall.

Y Wladwriaeth Rydd

Dwisho tynnu eich sylw at hyn achos dwi’n meddwl bod hyn yn bwysig iawn – dyma flogiad rhagorol gan FlogMenai fan hyn am y Brydain sydd ohoni, yn benodol y stori hon, sy’n yn fy marn i o bosibl yn gam enfawr tuag at ddileu hawliau sifil yn y wlad hon, sydd i mi yn dangos cymaint y ffordd y mae’r blaid Lafur wedi troi’r wlad hon yn wladwriaeth heddlu yn ddistaw bach.

‘Sgen i ddim ffydd y bydd y Torïaid yn newid dim pan ddônt i rym flwyddyn nesaf. Ond mae maint yr oruchwyliaeth yn y wlad hon yn sicr yn digon i frawychu rhywun o ddarllen ychydig ystadegau.

Pwy feddyliai ym 1997 y bydden ni’n byw mewn gwlad lle mae gan Ynysoedd y Shetland, sydd â phoblogaeth o 22,000 o bobl, fwy o gamera cylch cyfyng nag Adran Heddlu San Fransisco?

Dwi’n meddwl bod pobl yn gallu bod yn hynod, hynod ddi-hid am bethau fel hawliau sifil, ond dydi hi ddim yn hawdd pan fo’r llywodraeth yn eu dileu mor ffordd mor gyfwys, gyda’r peth nesaf i ddim o gyhoeddusrwydd. I mi, mae’n ddadl arall dros annibynniaeth – tybed pa gyfle sydd o sicrhau’r nod hwnnw yn erbyn un o’r peiriannau gwladwriaethol mwyaf pwerus sy’n bodoli ar ddaear?

Dwi ddim yn rhyw liberal pathetig neu'n leffti hanner call, ond sut mae hyn i gyd yn gyfiawn?

Codi'n fore

Yn Nyffryn Ogwan, lle mae’r dail yn wyrddach a’r bobl yn, wel, well, mae’r bore yn adeg sy’n codi ‘nghalon bob tro. Mae rhywbeth byw a ffres am fore cefn gwlad – yr adar mân, y defaid yn brefu, gwawn y gwanwyn, hyd yn oed oerni’r gaeaf, ac yn sicr y casgliad amrywiol o wirdos nas gwelir fel arall yn crwydro o amgylch Spar. Yn Rachub, perffeithrwyd ar ffurf pentref, y bore ydi’n hoff adeg o’r diwrnod.

‘Does gen i ddim mo’r ffasiwn adeg yng Nghaerdydd. Mae hi wastad yn brysur, dydi’r wirdos ddim yn ymgasglu mewn un man (maen nhw ymhobman yn Strênjtown – ac weithiau’n ymgasglu yn yr archfarchnadoedd 24 awr ar ôl tua 11 yr hwyr) a ‘does ‘na fyth awyr ffres, mae’n drwm o hyd yma. Mae’r llygod mawr o gwmpas y lle hefyd – fe’u gwelais wrth y tŷ dros ffordd yn sbachu sbarion o’r bin bwyd.

Fel rheol felly mae gan rywun lai o gymhelliant i godi’n fore yn y ddinas, ond mae cysyniad y lie in wedi hen farw gennyf i. Fedra i ddim, hyd yn oed ar benwythnosau, aros yn y gwely am hir iawn wedi deffro, a hynny ers dechrau gweithio. Yr wythnos hon, a minnau’n gallu pe dymunwn fanteisio ar ddeffro ychydig yn hwyrach bob diwrnod, dwi ddim.

Y broblem ydi dwi ddim isio aros i fyny’n hwyrach, achos ‘does dim i’w wneud, ac mi fydda i’n deffro tua’r un adeg bob diwrnod (sef, yn rhwystredig ddigon, tua deng munud cyn i’r larwm ganu – dim ots pryd y bydda i’n ei setio ar ei gyfer). Ac erbyn cael brecwast ‘does ‘na ddim i’w wneud, heblaw am wylio’r teledu, sydd ddim yn ddiddorol iawn ben bora, ac yn anffodus alla’ i ddim aros yn ddigon hwyr i wylio Jeremy Kyle a gweld sgymans y byd yn cael affêrs a throi’n lesbians a neud drygs a ballu, felly waeth i mi fynd i’r gwaith.

Dwi ddim yn hoffi cael cymaint o drefn yn fy mywyd ond, yn anffodus, mae’n neud lles i mi ei chael.

Dwyieithrwydd

Cymrwch gip yma cyn i mi fynd ar bregeth. Dwyieithrwydd ar ei waethaf yn wir.

Mae’n beth od, mae’n siŵr, i gyfieithydd ddweud nad ydi o’n licio dwyieithrwydd. Er gwaethaf swnian di-ri lleiafrif o Gymry di-Gymraeg, i mi mae dwyieithrwydd yn anad dim yn gyfaddawd y mae’r Cymry Cymraeg, nid y di-Gymraeg, yn ei wneud. Mae bron yn ddull arall o orfodi’r byd mawr Saesneg i’n boddi – hynny ydi, chewch chi ddim gwneud dim byd oni bai eich bod yn ei wneud yn Saesneg hefyd.

Problem fawr dwyieithrwydd ydi pan fo’n cael ei orfodi ar iaith leiafrifol yna mae’n llwyr ddileu’r angen i wneud pethau yn yr iaith honno,o ysgrifennu ynddi i gynnal digwyddiadau drwy ei chyfrwng. Dyna pam y gall rhai o elynion yr iaith ddadlau’n rhwydd, ac weithiau’n effeithiol mae arnaf ofn, yn erbyn gorfod cyfieithu pethau i’r Gymraeg – ‘does mo’u hangen. Yn bersonol, byddwn i’n fwy na hapus gweld llai o bethau dwyieithog o blaid fwy o bethau uniaith, boed hynny’n Gymraeg neu Saesneg (yn dibynnu’n helaeth ar ardal a chynulleidfa, wrth reswm).

Dydw i ddim yn rhannu gweledigaeth y gwleidyddion o Gymru ddwyieithog, chwaith, ac alla’ i ddim smalio gwneud. Fydda i bob amser yn credu yn y Gymru Gymraeg ei hiaith, Cymru ysywaeth na wela’ i mohoni fyth, ond ta waeth am hynny. Y pwynt sylfaenol dwi’n ceisio’i wneud ydi hwn: o sicrhau dwyieithrwydd pur ni ellir sicrhau dyfodol dwy iaith, ac yng Nghymru dydi dwyieithrwydd fawr fwy na ffordd o ddistewi’r Gymraeg yn ddistaw barchus.

Dwi’n amau dim i ambell Dori neu Lafurwr craff ddeall hynny flynyddoedd nôl.

Ystyriwch hyn. Ni chiliodd y cymunedau Cymraeg ar y fath raddfa â’r sefyllfa bresennol cyn i ni gyrraedd oes dwyieithrwydd. Mae sawl ffactor arall ynghlwm wrth eu dirywiad gweddol ddiweddar, ond a ydi dwyieithrwydd yn un tybed? Heddiw, gallwn ddadlau yn y Gymru newydd ddwyieithog, wleidyddol-gywir sydd ohoni mai efallai un sir sy’n parhau lle mae mwyafrif y trigolion yn siarad Cymraeg fwyaf yn eu bywydau bob dydd. Y sir honno ydi Gwynedd. Os oes yn rhaid gwneud pethau’n ddwyieithog yn y fan honno mae hi wir yn ddu arnom.

Ni sy’n nychu. Ni sy’n araf weld ein diwedd. A ydi ein cyfaddawd mawr yn fargen deg, neu’n ffordd gyfrwys o’n tawelu?

'Sdim byd ar y teledu heno

Yn ddiweddar, rhaid i mi gyfaddef, dwi wedi troi’n unigolyn chwerwach o lawer, gyda phethau bach iawn yn mynd ar fy nerfau (megis y ddolen i’r dde sy’n cyfeirio at Faes E fel “Y Fforwm Drafod Gymraeg” pan y dylai fod “Y Fforwm Trafod Cymraeg” – dydi cyfieithu ddim yn fêl i gyd cofiwch).

Gwraidd hynny ydi fy anobaith parhaol cyfredol. Dwi ddim yn licio’r ffaith fy mod i’n byw mewn oes lle mae popeth dwi’n credu ynddo neu’n ei charu yn diflannu. Hoffwn i wedi bod yn un o’r genhedlaeth gynt a welodd y pethau hynny’n gadarn, neu’n rhan o’r genhedlaeth nesaf, na fyddant yn poeni am y pethau anghofedig hynny. Ni fyddent yn treulio ‘un funud fach cyn elo’r haul i’w orwel’ i’n cofio ni, fetia’ i.

Mae’n waeth nag erioed heno gan nad oes dim byd ar y teledu. Dwi wedi canslo rhyngrwyd y tŷ, gan ei fod mor uffernol, a dwi’n bwriadu cael Sky. Dwi’n gwbl, gwbl fodlon ar analog yn bersonol ond alla’ i ddim aros yn tŷ drwy’r nos heb ryngrwyd na theledu. Dwi’n licio meddwl y byddwyf yn ysgrifennu, ond fel unigolyn cwbl ddi-ddisgyblaeth fyddwn i’m yn mentro’r ffasiwn beth, ond yn hytrach treulio f’amser yn mynd i dai fy ffrindiau ar adegau cyfleus, megis pan fo Come Dine With Me ar y teledu, gan ddywedyd “Duwcs, mae Come Dine With Me newydd ddechrau, rown i o ‘mlaen ia?”

Dwi’n gallu bod yn ofnadwy am wylio teledu. Oni fyddaf yn mynd allan i wneud rhywbeth, bydda i’n gwylio’r teledu o gyrraedd y tŷ ar ôl cyrraedd adra o’r gwaith nes i mi benderfynu cysgu, neu fy mod i wedi yfed gormod fel nad wyf yn gallu aros ar ddihun. Dim ond hanner botel o jin sydd acw ar hyn o bryd. Dwi’n ffan enfawr o G&T, ac yn gwbl fodlon cyfaddef mai hen ddynes yn anad dim y dylwn fod petae’r byd yn lle cyfiawn.

Ond dydi hi ddim, a dyna pam nad oes dim ar y teli heno ac y bydd yn rhaid i mi feddwi i flocio’r ffycar beth allan.