Allwn i ddim â bod wedi ysgrifennu am y sedd hon ar adeg well, na allwn? Roedd yn hen bryd i mi fentro o’r gogledd, er at rywle yng Nghymru dwi yn ei adnabod yn dda – Caerdydd. Mae gwleidyddiaeth y ddinas hon wedi gweddnewid yn ystod y 12 mlynedd ddiwethaf, i’r fath raddau na fyddai neb yn ei iawn bwyll wedi rhagweld Caerydd 2009 bryd hynny.
Un sedd sydd wedi datblygu’n sedd ddiddorol iawn ers dyfodiad datganoli ydi Gorllewin Caerdydd. Yn wir, mewn cymhariaeth, mae tair sedd arall y Brifddinas yn ddigon anniddorol. Cynrychiolwyd hon gan George Thomas, nid yn un o’m hoff wleidyddion, am flynyddoedd maith, ac fel Llefarydd rhwng 1976 a 1983.
Cipiwyd y sedd gan y Ceidwadwyr ym mlwyddyn lwyddiannus 1983, a theg dweud bod hynny’n gyfuniad o’u poblogrwydd cymharol yn yr etholiad hwnnw a pherfformiad cryf iawn gan y Democratiaid Cymdeithasol, a enillodd dros chwarter pleidlais Gorllewin Caerdydd. Daeth yn ôl i’r gorlan Lafur yn ’87 ac felly y mae’n parhau hyd heddiw, a hynny’n weddol gadarn yn ddi-eithriad.
Etholaeth ddinesig ystrydebol, ddywedasoch chi? Byddwn i’n anghytuno. Mae hi’n weddol gymysg, ac nid yn gwbl drefol gydag ambell ran yn y gorllewin a’r gogledd yn gymharol wledig. Dim ond tua 11% sy’n medru Cymraeg, er bod rhannau Cymreiciaf y ddinas o ran iaith wedi’u lleoli yma. O ran cyfoeth mae’n cyferbynnu rhwng ardaloedd ffyniannus Pontcanna, rhannau o Landaf a Sain Ffagan ac ardaloedd mwy difreintiedig fel Glanyrafon a Threlái, a dyma etholaeth gartref Amgueddfa Werin Cymru, gerddi Soffeia a Stadiwm Athletau Caerdydd. O graffu’r wyneb mae Gorllewin Caerdydd yn llawn amrywiaeth.
Beth am felly ddadansoddi’r etholaeth amryfal hon ar sail etholiadau? Yn gyntaf, cymharwn ganlyniadau 1987 a 2005 – mae ugain mlynedd o gymharu yn hen ddigon dwi’n meddwl - gan gofio bod y Ceidwadwyr yn eithaf cryf yn ’87 a Llafur yn parhau’n lled-boblogaidd yn ’05. Yn wir, roedd y bleidlais Lafur yr un peth, tua 45% yn y ddau etholiad hynny (er, yn anochel braidd, yn llawer is na’r uchafbwynt o 60% ym 1997). Llwyddodd y Ceidwadwyr gael 38% yn yr achos cyntaf – ond hyd yn oed yn 2005 roedd y bleidlais Geidwadol mor isel â 22%. Ni fu adfywiad.
Segura y mae pleidlais trydedd blaid y DU yma hefyd – o gael 16% ar led-ffurf y Democratiaid Cymdeithasol yn ’87, cafodd y Democratiaid Rhyddfrydol 18% o’r bleidlais yn 2005, ac yn y cyfnod rhwng y ddau bwynt hynny ni chafodd fwy na 15% or’ bleidlais. Nid Canol Caerdydd mo hon.
Ar y llaw arall, mae Plaid Cymru wedi cryfhau’n aruthrol yma. Cafodd lai na 2% o’r bleidlais ym 1987, gan golli ei hernes y flwyddyn honno ac eto’n y ddau etholiad ar ôl hynny. Er nad yw’r 13% a gafodd yn yr etholiad cyffredinol diweddaraf yn drawiadol, mae hi’n dro byd o ugain mlynedd yn ôl.
Yn ôl arolwg barn cymharol ffafriol i Lafur a gyhoeddwyd yn ddiweddar (YouGov, 29-30 Medi) mae’r Ceidwadwyr ar 37% a Llafur ar 30%. Pe buasem yn ceisio adlewyrchu hynny yng Ngorllewin Caerdydd, gan ddi-ystyru Plaid Cymru oherwydd diffyg data, byddai’r canlyniad yn rhywbeth tebyg i:
Llafur : 40%
Ceidwadwyr : 27%
DRh : 19%
Buddugoliaeth glir i Lafur felly, ond beth am ddefnyddio arolwg diweddar arall sy’n llawer llai ffafriol i Lafur, gan ei gosod yn drydydd ledled Prydain (Ipsos MORI, 25-27 Medi)? Byddai’r canlyniad fel a ganlyn:
Llafur : 34%
Ceidwadwyr : 26%
DRh: 23%
Felly, yr awgrym yw, a hynny’n swnio’n rhyfedd ddigon o ystyried yr hinsawdd wleidyddol bresennol, o drosi’r canlyniadau hyn i Orllewin Caerdydd (dull syml, anwyddonol mi wn), fyddai’r Ceidwadwyr ddim yn agos yma. Ymhellach at hynny, mae’r bwlch lleiaf (8%) yn ensynio y gallai nifer nid ansylweddol o Lafurwyr aros adref ac y byddai Llafur o hyd yn fuddugol yma – a chofiwn nad Llafur ydi’r unig blaid sy’n dioddef o apathi.
Dydi hi ddim yn beth call trosi canlyniadau’r Cynulliad i rai San Steffan, ond dyma hanes pedair prif blaid Cymru yn y sedd hon. Dangosir canran y bleidleis a gafwyd, a nodir y gwahaniaeth rhwng canlyniad ’99 a chanlyniad ’07 mewn cromfachau.
Llafur : 37% (-25%)
Ceidwadwyr : 25% (+10%)
Plaid Cymru : 21% (+6%)
Dem Rhydd : 15% (+6%)
Yn debyg i Aberconwy gynt, mae Llafur ar drai gyda’r Ceidwadwyr a Phlaid Cymru’n elwa yn ddigon tebyg o’i dirywiad, ond gyda’r Democratiaid Rhyddfrydol hefyd yn elwa yn yr achos hwn. Byddai proffwydo i Blaid Cymru ennill cymaint ag ugain y cant o’r bleidlais yma mewn etholiad cyffredinol yn ffôl ... ond tybed ...
Oherwydd, gyfeillion, mae un canlyniad yn sicr na fyddai neb wedi’i ragweld yma ychydig flynyddoedd yn ôl, sef canlyniadau etholiadau cyngor 2008 yn y sedd hon. Dydw i ddim am gyfrif nifer y pleidleisiau, yn wir mae gan bob ward ei hanes ei hun, ond ar ôl y cyfrif dyma faint o gynghorwyr oedd gan bob plaid yn yr etholaeth:
Plaid Cymru 7
Llafur 6
Democratiaid Rhyddfrydol 4
Ceidwadwyr 2
Os cyfrwn nifer y cynghorwyr fel ffon fesur, dyma un o ardaloedd gwannaf y Ceidwadwyr a’r Democratiaid Rhyddfrydol, gyda bron i hanner seddau Llafur Caerdydd yma, a phob un o seddau Plaid Cymru’r ddinas. Er gwaetha’r ffaith ei bod yn swnio’n hurt, yn y rhan hon o Caerdydd mae gan y cenedlaetholwyr fwy o gynghorwyr na’r un blaid unigol arall, sydd ddim yn sefyllfa a adlewyrchir o gwbl yng ngweddill dinasoedd mwyaf Cymru.
O ran y Blaid, mae’r ffaith iddi ennill tair sedd y Tyllgoed a dim un yn Nhreganna yn dweud llawer am natur ei chefnogaeth yn y ddinas – yn fras, nid y Cymry Cymraeg bellach yw sail ei chefnogaeth. Yn wir, gellir mynd mor bell â dweud bod y Blaid yn y ddinas wedi creu carfan sy’n elyniaethus tuag ati o blith y Cymry Cymraeg, ond stori arall ydi honno.
Rŵan mae un etholiad arall y cawn edrych yn fras drosto, sef rhai eleni. Felly y bu o blith y pleidiau ‘mawrion’:
Llafur : 4,236 (23%)
Ceidwadwyr: 4,012 (22%)
Plaid Cymru: 3,142 (17%)
Dem Rhydd : 1,725 (9%)
Eraill : 5,214 (29%)
Ambell ffaith: i bob pwrpas roedd hon yn hollt deirffordd, cafodd y Democratiaid Rhyddfrydol lai o bleidleisiau na UKIP (a fawr fwy na’r Gwyrddion) a dyma’r unig sedd y bu i Lafur ei hennill yng Nghaerdydd. Gan ddweud hynny, mae etholiadau Ewropeaidd yn ddi-eithriad yn rhoi cic i’r llywodraeth gyfredol, a 12 mlynedd i mewn i lywodraethu ‘doedd Llafur byth am wneud yn dda hyd yn oed fan hyn, ond mi enillodd waeth bynnag.
A dyma ni’n dod ati – pwy sydd am ennill? Dydi’r Democratiaid Rhyddfrydol ddim – o’i gymharu â bron pob rhan arall o Gaerdydd, a hwythau’n arweinwyr y cyngor, maen nhw’n wan yma.
A beth am y Blaid? Ydi, mae hi ar gynnydd yma, heb ronyn o amheuaeth, ond nid dyma’r fath o sedd y gall drosglwyddo ei phleidlais Cynulliad yn bleidlais San Steffan, ac mae’r seiliau dal yn rhy fach yma – yn realistig, byddai trydydd parchus yn ganlyniad da iddi.
Un o ddwy sydd am ennill yma. Yn gyntaf, dau ffigur am Lafur yma ers 1987. Cafodd ei pherfformiad cryfaf ym 1992, wrth i Rhodri Morgan ennill 24,300 o bleidleisiau, ac fe ddaeth ei chanlyniad gwaethaf o ran nifer y pleidleisiau yn 2005 gan sicrhau 15,700 o bleidleisiau (Byddai’n werth nodi fan hyn hefyd hyd yn oed ym 1983 pan enillodd y Ceidwadwyr ac y cafodd y Democratiaid Cymdeithasol 10,000 o bleidleisiau y llwyddodd Llafur ennill y nesaf peth i 14,000 o bleidleisiau – gan gofio hefyd nad ydi polau heddiw yn eithriadol o wahanol i rai’r cyfnod hwnnw o ran Llafur).
A all y Ceidwadwyr ragori ar hynny? Roedd ei chanlyniad gorau hi yma ers 1987 ym 1987 ei hun gan ennill 16,200 o bleidleisiau (a oedd yn wir yn fwy na chafodd pan fu’n fuddugol yma ym 1983). Gwnaeth waethaf yn y gorffennol agos, yn 2001, gan ennill 7,300 o bleidleisiau. Poenus.
A’r gwahaniaeth rhwng y ddwy blaid yn yr etholiad diwethaf? 8,167. Mae’r gagendor yn fwy na’r bleidlais Dorïaidd.
Mae angen gogwydd o 12% ar y Ceidwadwyr i gipio Gorllewin Caerdydd oddi ar Kevin Brennan, sydd ddim yn eithriadol o boblogaidd dwi ddim yn meddwl, ond eto’n wyneb gweddol adnabyddus. Dydi’r polau ddim yn awgrymu bod y fath ogwydd am ddigwydd, felly sut y byddai’r Ceidwadwyr yn ennill yma?
Yn gyntaf, mae’n rhaid i’r blaid ddyblu nifer y pleidleisiau a gafodd yn 2005, ac yn ail mae’n rhaid iddi obeithio y bydd Llafur yn colli digon o bleidleisiau, naill ai i apathi neu bleidiau eraill. Byddai perfformiad cryf gan Blaid Cymru ac, i raddau llai, y Democratiaid Rhyddfrydol o fudd yn hynny o beth, ond amheuaf yn fawr a fyddai hynny i’r graddau y gwaneth y Democratiaid Cymdeithasol ym 1983.
Proffwydoliaeth: Er gwaetha proffwydiadau gan ambell un arall, dwi am sticio fy mhen allan a dweud na fydd hon yn ildio i’r llanw glas. Buddugoliaeth o tua 2,500 i Lafur.
venerdì, ottobre 02, 2009
mercoledì, settembre 30, 2009
lunedì, settembre 28, 2009
venerdì, settembre 25, 2009
Nain a'r Gath
A, do, mi gafodd Nain syndod o’m gweld heddiw wrth i’r car dynnu i fyny ar y dreif. Newydd ddod nôl oedd hi ei hun, wedi bod yn nôl sglods a ‘sgod o Borth i hi a Grandad, felly mi es i mewn. Am ryw reswm roedd wedi cael un pysgodyn yn ormod, camgymeriad y ddynas siop jips, felly roedd tri ohonynt ac fe’m gorfodwyd i eistedd lawr am ginio â hwy. Colli 10 pwys mewn mis, dywedasoch? Ddim ffiars, ar y rêt yma.
P’un bynnag, felly y bu wrth i Nain roi’r hanes am y gath i mi. Mae ‘na gath yn dod i’r ardd acw ers ychydig wythnosau, mae o’n dod at y drws pan fydd Nain yno ac yn mewian isio bwyd. Bydd hithau yn bur ddwl yn rhoi bwyd iddi, wrth i’r diawl beth hysian arni, ond yn fodlon iawn ar fwyta’r bisgedi a pha beth bynnag arall y caiff – pysgodyn oedd heddiw, wrth gwrs.
“Dydi rhywbeth ddim yn iawn am y gath ‘na” meddai Nain, fel petai ganddi sgitsoffrenia.
Er bod cathod yn handi iawn am ddychryn y llygod mawr, fel y canfûm yn Grangetown, mae’n gas gen i gathod. Mae pawb naill ai’n un am gi neu’n un am gath – mae cath y fath o anifail sy’n ymylu ar haeddu cael ei cham-drin. Sgymans parasitig ydyn nhw, slieibyns sleimllyd sy’n edrych orau ar deiar ffôr bai ffôr.
Mi fethodd doethineb Nain heddiw, fodd bynnag. Y ‘berl’ oedd:
Mae rhywun yn gwneud rhywbeth os oes yn rhaid iddyn nhw, a ddim yn boddran yddyrwais. Dyna ydi bywyd, de.
Anwiredd ydi bod pobl yn mynd yn ddoethach wrth iddyn nhw fynd yn hŷn.
P’un bynnag, felly y bu wrth i Nain roi’r hanes am y gath i mi. Mae ‘na gath yn dod i’r ardd acw ers ychydig wythnosau, mae o’n dod at y drws pan fydd Nain yno ac yn mewian isio bwyd. Bydd hithau yn bur ddwl yn rhoi bwyd iddi, wrth i’r diawl beth hysian arni, ond yn fodlon iawn ar fwyta’r bisgedi a pha beth bynnag arall y caiff – pysgodyn oedd heddiw, wrth gwrs.
“Dydi rhywbeth ddim yn iawn am y gath ‘na” meddai Nain, fel petai ganddi sgitsoffrenia.
Er bod cathod yn handi iawn am ddychryn y llygod mawr, fel y canfûm yn Grangetown, mae’n gas gen i gathod. Mae pawb naill ai’n un am gi neu’n un am gath – mae cath y fath o anifail sy’n ymylu ar haeddu cael ei cham-drin. Sgymans parasitig ydyn nhw, slieibyns sleimllyd sy’n edrych orau ar deiar ffôr bai ffôr.
Mi fethodd doethineb Nain heddiw, fodd bynnag. Y ‘berl’ oedd:
Mae rhywun yn gwneud rhywbeth os oes yn rhaid iddyn nhw, a ddim yn boddran yddyrwais. Dyna ydi bywyd, de.
Anwiredd ydi bod pobl yn mynd yn ddoethach wrth iddyn nhw fynd yn hŷn.
giovedì, settembre 24, 2009
Aberconwy
Mi fyddaf yn onest; o ystyried yr holl ffactorau perthnasol dwi o’r farn mai Aberconwy fydd etholaeth fwyaf diddorol Cymru yn ystod yr etholiad nesaf. Mae hi’n etholaeth gwbl newydd, sy’n gyferbyniad rhwng cefn gwlad Cymraeg ei hiaith cenedlaetholgar a’r arfordir Seisnigaidd ei iaith a’i wedd. Roedd y rhan ddeheuol wedi’i chynrychioli gan genedlaetholwyr ers 1974, a’r gogledd gan y Ceidwadwyr ers oes pys cyn 1997, nes i Lafur ennill y flwyddyn honno, ac yn y Cynulliad gan Blaid Cymru rhwng 1999 a 2003 a Llafur rhwng 2003 a 2007. Ond tawel iawn ydi Llafur am ei gobeithion yma.
Yr hyn sydd fwyaf diddorol i mi ydi mai dyma’r frwydr gyntaf sy’n gosod Plaid Cymru yn erbyn y Ceidwadwyr ar lefel San Steffan ers ugain mlynedd (Ynys Môn yn ’87), ar adeg lle y mae Llafur ar drai ac mai’r ddwy blaid hynny sy’n elwa, yn ddigon cyfartal yng Nghymru, o’i dirywiad.
Ac mae digon o arfau gan y ddwy blaid – heb amheuaeth mae gan y ddwy bellach beiriannau pleidiol effeithlon iawn yng Nghymru; fe fydd yn ymgyrch frwd a slic. Ond cyn sôn am y cystadleuwyr, beth am yr also rans?
Yn gyntaf, y Democratiaid Rhyddfrydol. Pwy sydd ddim yn cofio’r gornestau lu rhwng yr hen Ryddfrydwyr a’r Ceidwadwyr yn hen etholaeth Conwy (heblaw amdanaf i, sy’n rhy ifanc wrth gwrs!)? Nid pleidlais ryddfrydol mohoni yn y bôn ond pleidlais wrth-Geidwadol. Cronnwyd honno gan Betty Williams a’r blaid Lafur ym 1997, ac ers hynny dydi’r Democratiaid Rhyddfrydol ddim yn rym yma. O hawlio traean o bleidlais Conwy yn ’97, ddeng mlynedd yn ddiweddarach ac ar ffurf Aberconwy, llwyddodd y blaid ennill llai na 10% o’r bleidlais.
Mae Llafur yn wahanol. Mae rhannau o’r etholaeth sy’n gynefin digon naturiol iddi, ond fel y gwyddom erbyn hyn mae’r ardaloedd hynny’n prinhau ac yn troi oddi wrth y blaid. Yn 2007, llwyddodd Llafur i ennill llai na chwarter y bleidlais, llawer llai na’r Ceidwadwyr a Phlaid Cymru, er mae’n rhaid cydnabod i hynny ddigwydd ag ymgeisydd a ystyriwyd yn wan iawn.
Ond dangosai 2007 rywbeth arall, sef y gallai Plaid Cymru ennill yma. ‘Sdim dwywaith am y peth, enillodd Plaid Cymru yn llawer haws na’r disgwyl mewn sedd yr oedd y Ceidwadwyr yn disgwyl ei hennill – roedd yn dalcen caled iawn iddynt.
Y tro hwnnw enillodd Plaid drwy ddefnyddio cyn-brifathro uchel ei barch i drechu Dylan Jones-Evans, y byddai rhywun yn amgyffred o leiaf fel rhywun fyddai’n bur fodlon yn rhengoedd Plaid Cymru (p’un a fyddai ai peidio, sôn am ganfyddiadau dwi).
Ond cofiwn hyn hefyd – yn 2007 (hyd fy ngwybod) pleidleisiodd de’r etholaeth yn drymach o lawer na’r gogledd: hynny ydi, trodd yr ardaloedd Plaid Cymru allan i bleidleisio, arhosodd yr ardaloedd Ceidwadol i mewn. Nid dyma fydd y sefyllfa yn 2010.
Y tro hwn? Ymgeisydd Ceidwadol fu’n gyn-aelod amlwg o Blaid Cymru, ac ymgeisydd Plaid Cymru fu’n gyn-blismon. Ar yr olwg gyntaf, y Ceidwadwr sydd â’r fantais, ond cymrwch eiliad i feddwl: enillir Aberconwy ar draethau’r Costa Geriatrica, i bwy y byddai’r bobl hynny fwyaf tebygol o bleidleisio? Cyn-genedlaetholwr neu gyn-blismon?
Dewch i’ch casgliadau eich hun ond mae’n gwestiwn diddorol sydd yn haeddu sylw.
Peidiwn ychwaith â llwyr ddiystyru’r Rhyddfrydwyr a Llafur. Dwi’n credu fy mod i’n gywir i ddweud bod y ddau ymgeisydd yn gynghorwyr yn yr etholaeth, tra bod Phil Edwards yn gynghorydd yn etholaeth gyfagos Gorllewin Clwyd a Guto Bebb, wel, ddim. Anodd ydi rhagfesur yr effaith fechan honno, ond mae gan y ddau o leiaf seiliau lleol nad oes gan y ddau arall, o bosibl – mewn etholaeth y mae disgwyl iddi fod yn frwydr frwd, gall eu pleidlais hwy effeithio ar y canlyniad cyffredinol.
Ffactor arall fyddai’n sicr yn ddiddorol mewn sedd fel hon ydi petae UKIP yn sefyll – mae ‘na bleidleisiau i blaid fel UKIP yma, ac heb amheuaeth mi fyddai ei phresenoldeb yn dwyn pleidleisiau oddi ar y Ceidwadwyr yn fwy na Phlaid Cymru – ni fyddai’n amhosibl iddynt ennill fil neu ddwy o bleidleisiau, ac mi dybiaf yn yr etholaeth hon gallai hynny agosáu pethau’n sylweddol.
Yn ôl i bwynt a wnes yn gynharach, y bleidlais wrth-Dorïaidd a fu’n sail i bleidlais gref y Rhyddfrydwyr yn yr ardal, ac a gronnwyd yn llwyddiannus gan Lafur yn ’97, ’01 a hefyd ’05. Fel y nodais, mae’r Rhyddfrydwyr wedi dirywio’n enbyd yma, ac mae Llafur hefyd yn enwedig o golli ardaloedd lle y mae’n draddodiadol gryf (Bangor a Dyffryn Ogwen) a chael ardaloedd lle y mae’n gymharol wan (Dyffryn Conwy – er y bu’n weddol gryf yn ardal Llanrwst hyd yn ddiweddar). Y buddiolwr mawr ydi Plaid Cymru yn hynny o beth, ond mae colli’r gorllewin yn fantais i’r Ceidwadwyr hefyd.
Os am ennill, mae’n rhaid i Blaid Cymru gronni’r bleidlais wrth-Geidwadol. A all wneud hynny yn Llandudno a Chonwy a Phenmaenmawr? Byddai gwneud mewn etholiad cyffredinol yn gamp a hanner. Mae hon yn dasg y mae Plaid Cymru yn bwriadu ei chyflawni ledled Cymru – bydd Aberconwy yn feicrocosm o ba mor lwyddiannus y mae wedi llwyddo i wneud hynny.
I raddau, mae wedi llwyddo i wneud hyn eisoes yn y sir, gan arwain grŵp gwrth-Geidwadol ar y Cyngor – o leiaf felly fod fwy na thebyg ganfyddiad mai Plaid Cymru ydi’r prif blaid wrth-Geidwadol yma ac mae’n rhaid iddi fanteisio ar y canfyddiad hwnnw.
Dull diddorol o weithio pethau allan yw ystyried isafswm ac uchafswm pleidleisiau’r pleidiau, dull sy’n debyg i’r hyn a ddefnyddiodd Vaughan Roderick yn ddiweddar i wneud ambell broffwydiad. Ystyriwch hyn; yn etholiadau’r Cynulliad llwyddodd Plaid Cymru ennill bron 8,000 o bleidleisiau, a’r Ceidwadwyr tua 6,500. Byddwn i’n dueddol o feddwl bod yr 8,000 hynny nid ymhell iawn o uchafswm pleidleisiau’r Blaid yn yr etholaeth, a dydi o ddim yn afresymol dweud y gall Plaid Cymru ddisgwyl rhwng 7,000 ac 9,000 o bleidleisiau mewn unrhyw etholiad fel rheol.
Ond mae’r Ceidwadwyr yn ffactor dirgel yn hyn o beth – dydi’r lliaws sy’n gefnogol iddynt ddim am bleidleisio mewn etholiad cynulliad, ac eto mae’n amlwg bod eu lleiafswm pleidleisiau (tybiedig) rhwng 6 a 7 mil mewn etholiad cynulliad. Byddwn yn dueddol o ddweud mewn etholiad cyffredinol y gallai’r Ceidwadwyr ddisgwyl o leiaf naw mil o bleidleisiau, sef yn fy marn i, tua uchafswm Plaid Cymru.
Ond i’r Ceidwadwyr ei cholli y mae Aberconwy. Y storom berffaith i Blaid Cymru fyddai UKIP yn sefyll, a’i bod hithau yn llwyddo’n weddol dda i gronni’r bleidlais wrth-Geidwadol (ac er gwaethaf tueddiadau glas gogledd yr etholaeth mae’r bleidlais honno’n un gref), a’u bod yn llwyddo darlunio Guto Bebb fel ‘y cyn-genedlaetholwr’ a Phil Edwards fel ‘y cyn-blismon’. Dwi’n sicr fy marn y gallai’r dacteg honno fod yn frawychus o effeithiol.
Ond ar adeg lle y mae’r polau yn ffafrio’r Ceidwadwyr i’r fath raddau, mae Aberconwy yn sedd y dylent ei hennill os ydynt am ffurfio llywodraeth.
Proffwydoliaeth: mwyafrif rhwng 2,000 a 4,000 i’r Ceidwadwyr dros Blaid Cymru.
Yr hyn sydd fwyaf diddorol i mi ydi mai dyma’r frwydr gyntaf sy’n gosod Plaid Cymru yn erbyn y Ceidwadwyr ar lefel San Steffan ers ugain mlynedd (Ynys Môn yn ’87), ar adeg lle y mae Llafur ar drai ac mai’r ddwy blaid hynny sy’n elwa, yn ddigon cyfartal yng Nghymru, o’i dirywiad.
Ac mae digon o arfau gan y ddwy blaid – heb amheuaeth mae gan y ddwy bellach beiriannau pleidiol effeithlon iawn yng Nghymru; fe fydd yn ymgyrch frwd a slic. Ond cyn sôn am y cystadleuwyr, beth am yr also rans?
Yn gyntaf, y Democratiaid Rhyddfrydol. Pwy sydd ddim yn cofio’r gornestau lu rhwng yr hen Ryddfrydwyr a’r Ceidwadwyr yn hen etholaeth Conwy (heblaw amdanaf i, sy’n rhy ifanc wrth gwrs!)? Nid pleidlais ryddfrydol mohoni yn y bôn ond pleidlais wrth-Geidwadol. Cronnwyd honno gan Betty Williams a’r blaid Lafur ym 1997, ac ers hynny dydi’r Democratiaid Rhyddfrydol ddim yn rym yma. O hawlio traean o bleidlais Conwy yn ’97, ddeng mlynedd yn ddiweddarach ac ar ffurf Aberconwy, llwyddodd y blaid ennill llai na 10% o’r bleidlais.
Mae Llafur yn wahanol. Mae rhannau o’r etholaeth sy’n gynefin digon naturiol iddi, ond fel y gwyddom erbyn hyn mae’r ardaloedd hynny’n prinhau ac yn troi oddi wrth y blaid. Yn 2007, llwyddodd Llafur i ennill llai na chwarter y bleidlais, llawer llai na’r Ceidwadwyr a Phlaid Cymru, er mae’n rhaid cydnabod i hynny ddigwydd ag ymgeisydd a ystyriwyd yn wan iawn.
Ond dangosai 2007 rywbeth arall, sef y gallai Plaid Cymru ennill yma. ‘Sdim dwywaith am y peth, enillodd Plaid Cymru yn llawer haws na’r disgwyl mewn sedd yr oedd y Ceidwadwyr yn disgwyl ei hennill – roedd yn dalcen caled iawn iddynt.
Y tro hwnnw enillodd Plaid drwy ddefnyddio cyn-brifathro uchel ei barch i drechu Dylan Jones-Evans, y byddai rhywun yn amgyffred o leiaf fel rhywun fyddai’n bur fodlon yn rhengoedd Plaid Cymru (p’un a fyddai ai peidio, sôn am ganfyddiadau dwi).
Ond cofiwn hyn hefyd – yn 2007 (hyd fy ngwybod) pleidleisiodd de’r etholaeth yn drymach o lawer na’r gogledd: hynny ydi, trodd yr ardaloedd Plaid Cymru allan i bleidleisio, arhosodd yr ardaloedd Ceidwadol i mewn. Nid dyma fydd y sefyllfa yn 2010.
Y tro hwn? Ymgeisydd Ceidwadol fu’n gyn-aelod amlwg o Blaid Cymru, ac ymgeisydd Plaid Cymru fu’n gyn-blismon. Ar yr olwg gyntaf, y Ceidwadwr sydd â’r fantais, ond cymrwch eiliad i feddwl: enillir Aberconwy ar draethau’r Costa Geriatrica, i bwy y byddai’r bobl hynny fwyaf tebygol o bleidleisio? Cyn-genedlaetholwr neu gyn-blismon?
Dewch i’ch casgliadau eich hun ond mae’n gwestiwn diddorol sydd yn haeddu sylw.
Peidiwn ychwaith â llwyr ddiystyru’r Rhyddfrydwyr a Llafur. Dwi’n credu fy mod i’n gywir i ddweud bod y ddau ymgeisydd yn gynghorwyr yn yr etholaeth, tra bod Phil Edwards yn gynghorydd yn etholaeth gyfagos Gorllewin Clwyd a Guto Bebb, wel, ddim. Anodd ydi rhagfesur yr effaith fechan honno, ond mae gan y ddau o leiaf seiliau lleol nad oes gan y ddau arall, o bosibl – mewn etholaeth y mae disgwyl iddi fod yn frwydr frwd, gall eu pleidlais hwy effeithio ar y canlyniad cyffredinol.
Ffactor arall fyddai’n sicr yn ddiddorol mewn sedd fel hon ydi petae UKIP yn sefyll – mae ‘na bleidleisiau i blaid fel UKIP yma, ac heb amheuaeth mi fyddai ei phresenoldeb yn dwyn pleidleisiau oddi ar y Ceidwadwyr yn fwy na Phlaid Cymru – ni fyddai’n amhosibl iddynt ennill fil neu ddwy o bleidleisiau, ac mi dybiaf yn yr etholaeth hon gallai hynny agosáu pethau’n sylweddol.
Yn ôl i bwynt a wnes yn gynharach, y bleidlais wrth-Dorïaidd a fu’n sail i bleidlais gref y Rhyddfrydwyr yn yr ardal, ac a gronnwyd yn llwyddiannus gan Lafur yn ’97, ’01 a hefyd ’05. Fel y nodais, mae’r Rhyddfrydwyr wedi dirywio’n enbyd yma, ac mae Llafur hefyd yn enwedig o golli ardaloedd lle y mae’n draddodiadol gryf (Bangor a Dyffryn Ogwen) a chael ardaloedd lle y mae’n gymharol wan (Dyffryn Conwy – er y bu’n weddol gryf yn ardal Llanrwst hyd yn ddiweddar). Y buddiolwr mawr ydi Plaid Cymru yn hynny o beth, ond mae colli’r gorllewin yn fantais i’r Ceidwadwyr hefyd.
Os am ennill, mae’n rhaid i Blaid Cymru gronni’r bleidlais wrth-Geidwadol. A all wneud hynny yn Llandudno a Chonwy a Phenmaenmawr? Byddai gwneud mewn etholiad cyffredinol yn gamp a hanner. Mae hon yn dasg y mae Plaid Cymru yn bwriadu ei chyflawni ledled Cymru – bydd Aberconwy yn feicrocosm o ba mor lwyddiannus y mae wedi llwyddo i wneud hynny.
I raddau, mae wedi llwyddo i wneud hyn eisoes yn y sir, gan arwain grŵp gwrth-Geidwadol ar y Cyngor – o leiaf felly fod fwy na thebyg ganfyddiad mai Plaid Cymru ydi’r prif blaid wrth-Geidwadol yma ac mae’n rhaid iddi fanteisio ar y canfyddiad hwnnw.
Dull diddorol o weithio pethau allan yw ystyried isafswm ac uchafswm pleidleisiau’r pleidiau, dull sy’n debyg i’r hyn a ddefnyddiodd Vaughan Roderick yn ddiweddar i wneud ambell broffwydiad. Ystyriwch hyn; yn etholiadau’r Cynulliad llwyddodd Plaid Cymru ennill bron 8,000 o bleidleisiau, a’r Ceidwadwyr tua 6,500. Byddwn i’n dueddol o feddwl bod yr 8,000 hynny nid ymhell iawn o uchafswm pleidleisiau’r Blaid yn yr etholaeth, a dydi o ddim yn afresymol dweud y gall Plaid Cymru ddisgwyl rhwng 7,000 ac 9,000 o bleidleisiau mewn unrhyw etholiad fel rheol.
Ond mae’r Ceidwadwyr yn ffactor dirgel yn hyn o beth – dydi’r lliaws sy’n gefnogol iddynt ddim am bleidleisio mewn etholiad cynulliad, ac eto mae’n amlwg bod eu lleiafswm pleidleisiau (tybiedig) rhwng 6 a 7 mil mewn etholiad cynulliad. Byddwn yn dueddol o ddweud mewn etholiad cyffredinol y gallai’r Ceidwadwyr ddisgwyl o leiaf naw mil o bleidleisiau, sef yn fy marn i, tua uchafswm Plaid Cymru.
Ond i’r Ceidwadwyr ei cholli y mae Aberconwy. Y storom berffaith i Blaid Cymru fyddai UKIP yn sefyll, a’i bod hithau yn llwyddo’n weddol dda i gronni’r bleidlais wrth-Geidwadol (ac er gwaethaf tueddiadau glas gogledd yr etholaeth mae’r bleidlais honno’n un gref), a’u bod yn llwyddo darlunio Guto Bebb fel ‘y cyn-genedlaetholwr’ a Phil Edwards fel ‘y cyn-blismon’. Dwi’n sicr fy marn y gallai’r dacteg honno fod yn frawychus o effeithiol.
Ond ar adeg lle y mae’r polau yn ffafrio’r Ceidwadwyr i’r fath raddau, mae Aberconwy yn sedd y dylent ei hennill os ydynt am ffurfio llywodraeth.
Proffwydoliaeth: mwyafrif rhwng 2,000 a 4,000 i’r Ceidwadwyr dros Blaid Cymru.
mercoledì, settembre 23, 2009
Carchar Caernarfon
Wel, fe fydd hyn yn amhoblogaidd, ond dwi’n teimlo rheidrwydd i wneud rhywbeth nad ydw i yn ei wneud yn aml iawn sef amddiffyn Plaid Cymru.
Wel, dwi’n dweud ‘amddiffyn’ ond yn hytrach ceisio rhoi perspectif ar rywbeth ydw i, sef y penderfyniad a wnaed gan y llywodraeth ganolog i beidio ag agor carchar yng Nghaernarfon. Rŵan, mae hyn wedi arwain at rai (yn benodol Dyfrig) i alw am ddod â therfyn i’r glymblaid yn sgîl y penderfyniad.
Fe wyddoch nad ydw i’n ffan o’r glymblaid – dydw i ddim yn meddwl y dylai Plaid Cymru glymbleidio â’r pleidiau Prydeinig. Ond mae’r glymblaid a’r methiant i ddod â charchar i Wynedd yn amherthnasol yn y cyd-destun hwnnw. Do, aeth y Blaid i’r glymblaid honno er mwyn dylanwadu ar benderfyniadau pwysig, ond ffôl ar y lleiaf ydi meddwl y gallai ddylanwadu ar unrhyw faterion y tu allan i gylch gwaith datganoli. Ni all y Blaid Lafur yng Nghymru, a hwythau mewn grym yn Llundain hefyd, wneud hynny – ni fyddai’r Ceidwadwyr ychwaith yn gallu petaent mewn grym ym Mae Caerdydd a Llundain (yn wir, pa blaid arall sy’n gwrando llai ar ei changhennau ‘rhanbarthol’ na’r Ceidwadwyr?) – felly mae disgwyl i Blaid Cymru allu gwneud yn ffôl mae arna’ i ofn.
Agwedd ffroenuchel, di-hid San Steffan at Gymru sy’n gyfrifol am hynny. Nid Plaid Cymru.
Pa wendidau bynnag sydd i’r glymblaid, ac mae nifer echrydus o uchel o wendidau iddi, ‘does â wnelo hyn ddim â hi.
Dydi o ddim yn “ddadl wan” dweud na allai Plaid Cymru neu Lywodraeth y Cynulliad fod wedi dylanwadu ar y penderfyniad – mae’n ffaith. Mae’n dyst i’r ffaith bod pwerau’r Cynulliad yn annigonol, dyna’r oll.
Yn wir, oes unrhyw un wedi gweithio’n galetach dros geisio sicrhau’r carchar na Hywel Williams ac arweinydd Cyngor Gwynedd? Nacoes. I ba blaid y maen nhw’n perthyn? Yn union.
Methiant llywodraeth San Steffan ydi hwn, ac mae’r ffaith na wrandewid ar Hywel Williams ac na thrafodwyd ag ef yn dyst i draha’r lle a’i agwedd at Gymru – os rhywbeth mae’n dangos pam fod angen i Gymru ymwared ohoni cyn gynted â phosibl. Fe’i hysgogwyd gan ddiffyg pryder am lais Gogledd Cymru, a hefyd y llanast ariannol cyfredol a achoswyd ganddi.
Ond un peth nad ydyw ydi methiant Plaid Cymru. Ydi, mae’n rhwystredig o fewn y cyd-destun gwleidyddol sydd ohono na all y Blaid ddylanwadu i’r fath raddau, ond dyna’r system sydd ohoni.
Wel, dwi’n dweud ‘amddiffyn’ ond yn hytrach ceisio rhoi perspectif ar rywbeth ydw i, sef y penderfyniad a wnaed gan y llywodraeth ganolog i beidio ag agor carchar yng Nghaernarfon. Rŵan, mae hyn wedi arwain at rai (yn benodol Dyfrig) i alw am ddod â therfyn i’r glymblaid yn sgîl y penderfyniad.
Fe wyddoch nad ydw i’n ffan o’r glymblaid – dydw i ddim yn meddwl y dylai Plaid Cymru glymbleidio â’r pleidiau Prydeinig. Ond mae’r glymblaid a’r methiant i ddod â charchar i Wynedd yn amherthnasol yn y cyd-destun hwnnw. Do, aeth y Blaid i’r glymblaid honno er mwyn dylanwadu ar benderfyniadau pwysig, ond ffôl ar y lleiaf ydi meddwl y gallai ddylanwadu ar unrhyw faterion y tu allan i gylch gwaith datganoli. Ni all y Blaid Lafur yng Nghymru, a hwythau mewn grym yn Llundain hefyd, wneud hynny – ni fyddai’r Ceidwadwyr ychwaith yn gallu petaent mewn grym ym Mae Caerdydd a Llundain (yn wir, pa blaid arall sy’n gwrando llai ar ei changhennau ‘rhanbarthol’ na’r Ceidwadwyr?) – felly mae disgwyl i Blaid Cymru allu gwneud yn ffôl mae arna’ i ofn.
Agwedd ffroenuchel, di-hid San Steffan at Gymru sy’n gyfrifol am hynny. Nid Plaid Cymru.
Pa wendidau bynnag sydd i’r glymblaid, ac mae nifer echrydus o uchel o wendidau iddi, ‘does â wnelo hyn ddim â hi.
Dydi o ddim yn “ddadl wan” dweud na allai Plaid Cymru neu Lywodraeth y Cynulliad fod wedi dylanwadu ar y penderfyniad – mae’n ffaith. Mae’n dyst i’r ffaith bod pwerau’r Cynulliad yn annigonol, dyna’r oll.
Yn wir, oes unrhyw un wedi gweithio’n galetach dros geisio sicrhau’r carchar na Hywel Williams ac arweinydd Cyngor Gwynedd? Nacoes. I ba blaid y maen nhw’n perthyn? Yn union.
Methiant llywodraeth San Steffan ydi hwn, ac mae’r ffaith na wrandewid ar Hywel Williams ac na thrafodwyd ag ef yn dyst i draha’r lle a’i agwedd at Gymru – os rhywbeth mae’n dangos pam fod angen i Gymru ymwared ohoni cyn gynted â phosibl. Fe’i hysgogwyd gan ddiffyg pryder am lais Gogledd Cymru, a hefyd y llanast ariannol cyfredol a achoswyd ganddi.
Ond un peth nad ydyw ydi methiant Plaid Cymru. Ydi, mae’n rhwystredig o fewn y cyd-destun gwleidyddol sydd ohono na all y Blaid ddylanwadu i’r fath raddau, ond dyna’r system sydd ohoni.
martedì, settembre 22, 2009
12'2 stôn
Ro’n i’n gwybod fy mod wedi mynd yn dewach dros y misoedd diwethaf wrth i’r ên-ddwbwl deimlo’n drymach ac ambell pâr o jîns deimlo fymryn yn dynnach. Hynny ynghyd â’r ffaith i Mam gwyno’n barhaus dros yr wythnosau diwethaf fy mod i’n dew.
Dydi Mam ddim yn dal nôl efo pethau felly. Eleni bu iddi wrth fy nisgrifio ar fy nhrymaf bwysau fel revolting wrth Lowri Dwd. He was revolting. Diolch, Mam.
Felly mi es efo Lowri Dwd i Boots ar fy nghinio. Os cofiwch, flwyddyn a hanner nôl mi lwyddais golli stôn mewn cyfnod o fis, a phryd hynny yr hyn a wnaeth y ddau ohonom oedd defnyddio peiriant pwysau Boots Heol y Frenhines fel meincnod pwysau. O wneud yr un peth mi ges andros o sioc fy mod bellach yn pwyso 12’2 stôn.
Ac felly hefyd flwyddyn a hanner ar ôl y gystadleuaeth colli pwysau gyntaf a gynhaliwyd fe’i hail-ddechreuwyd. Y targed y tro hwn yw 11’4, ac unwaith eto mae mis i’w gyflawni, sef 22ain Hydref. Bydd hynny reit yng nghanol y cyfnod pen-blwyddi, ac felly fe fydd cyflawni’r targed yn anodd iawn.
Dydw i ddim yn poeni dim am fy iechyd ac yn ogystal â hynny dwi wastad wedi gwrthryfela yn erbyn y ddelwedd berffaith y mae disgwyl i bawb ohonom, hogiau llawn cystal â merched, gydymffurfio â hi. Ond dydw i ddim yn licio cael bol mawr a gên ddwbl ac edrych nid fymryn fel morlo diabetig.
Felly mewn mis, cawn weld: efallai y byddaf eto brydferthaf lanc y ddinas hon.
Dydi Mam ddim yn dal nôl efo pethau felly. Eleni bu iddi wrth fy nisgrifio ar fy nhrymaf bwysau fel revolting wrth Lowri Dwd. He was revolting. Diolch, Mam.
Felly mi es efo Lowri Dwd i Boots ar fy nghinio. Os cofiwch, flwyddyn a hanner nôl mi lwyddais golli stôn mewn cyfnod o fis, a phryd hynny yr hyn a wnaeth y ddau ohonom oedd defnyddio peiriant pwysau Boots Heol y Frenhines fel meincnod pwysau. O wneud yr un peth mi ges andros o sioc fy mod bellach yn pwyso 12’2 stôn.
Ac felly hefyd flwyddyn a hanner ar ôl y gystadleuaeth colli pwysau gyntaf a gynhaliwyd fe’i hail-ddechreuwyd. Y targed y tro hwn yw 11’4, ac unwaith eto mae mis i’w gyflawni, sef 22ain Hydref. Bydd hynny reit yng nghanol y cyfnod pen-blwyddi, ac felly fe fydd cyflawni’r targed yn anodd iawn.
Dydw i ddim yn poeni dim am fy iechyd ac yn ogystal â hynny dwi wastad wedi gwrthryfela yn erbyn y ddelwedd berffaith y mae disgwyl i bawb ohonom, hogiau llawn cystal â merched, gydymffurfio â hi. Ond dydw i ddim yn licio cael bol mawr a gên ddwbl ac edrych nid fymryn fel morlo diabetig.
Felly mewn mis, cawn weld: efallai y byddaf eto brydferthaf lanc y ddinas hon.
lunedì, settembre 21, 2009
Ambell feddyliad am Adam Price ac ôl-nodyn am bibgodau
Fel ambell un, er ein bod oll yn hysbys nad oedd Adam Price am aros yn San Steffan am hir, mi ges sioc o glywed na fydd yn sefyll yn Nwyrain Caerfyrddin a Dinefwr flwyddyn nesaf. Fedra’ i ddim smalio gwybod pwy fyddai’n sefyll yn ei le, a tai’m i foddran ddamcaniaethu, ond byddwn i yn bersonol yn gobeithio gweld wyneb ffres, ifanc, os ydi hynny’n bosibl.
Cyn mynd ymlaen rhaid dweud mymryn am Adam Price. Mae o ben ag ysgwydd uwchben unrhyw wleidydd arall sy’n dal swydd etholedig yng Nghymru heddiw, a ‘does gen i ddim amheuaeth yn dweud hynny. Mae’n rhaid i mi gyfaddef nad ydw i’n ei ystyried yn areithiwr ardderchog nac ysbrydolgar (er bod pawb arall i’w weld yn meddwl hyn mae’n debyg), ond mae’n boenus o alluog ac yn gallu cyfleu ei ddadleuon mewn modd medrus tu hwnt. Rydyn ni’n edrych ar ddyn a fydd yn anochel nid yn unig yn arwain Plaid Cymru, ond mi dybiaf Cymru ryw ddydd.
Er, dwi’n credu hefyd bod gormod wedi’i wneud o’i gyfnod fel Cyfarwyddwr Etholiadau – roedd yn gyfnod o sefydlogi yn hytrach na chyfnod o dwf. Hawdd yw anwybyddu’r ffaith mai o drwch blewyn, mewn difrif, yr oedd 2007 yn llwyddiant i Blaid Cymru. Roedd 2008, ar y llaw arall, o bosibl yr etholiadau mwyaf llwyddiannus i’r Blaid y degawd hwn, tra bod 2009 wedi bod yn andros o siomedig – waeth pa sbin a roddir arno. Record gymysg na ddylid ei hanwybyddu na’i gwneud allan i fod yn rhywbeth nad ydyw mewn difri ydi’r record honno.
Ond ai fi ydi’r unig un sy’n gweld ambell broblem efo dychwelyd Adam Price i’r Cynulliad?
Mae Blog Menai wedi trafod y posibiliadau o le y gall ddychwelyd. Nid i Ddinefwr y bydd hi. Dydi Rhodri Glyn ddim am symud, ac wyddoch chi be dydw i ddim yn ei feio o gwbl. ‘Doeddwn i ddim yn ffan mawr ohono yn ei gyfnod fel Gweinidog Treftadaeth ond mae o’n aelod gweithgar ac uchel ei barch yn ei ardal, sydd teg nodi â mwyafrif sy’n sylweddol fwy nag un Adam Price.
Dau ddewis y galla’ i eu gweld: Gorllewin Caerfyrddin a De Penfro, a Chastell-nedd – dwi’n meddwl bod Preseli Penfro allan ohoni, ac y byddai curo Paul Davis yno y tu hwnt i Adam Price hyd yn oed. Yr hyn sy’n fy mhryderu ydi hyn, sef bod pawb yn cymryd yn gwbl ganiataol y byddai Adam Price yn ennill y seddau hyn.
Castell-nedd ydi’r mwyaf enilladwy yn fy marn i, ac yn wir mi allaf ei weld yn ennill yma, ond byddai hynny ar draul Bethan Jenkins neu Dai Lloyd – ac mae’r ddau ohonynt wedi ennill eu plu fel aelodau cynulliad, yn fy marn i. Yn fwy na hynny, ydi hi y tu hwnt i bosibilrwydd y byddai Bethan Jenkins yn benodol yn ffansi crac ar Gastell-nedd?
Boed hi neu rywun arall yn gwneud hynny, a fyddant yn cael eu dewis cyn i Adam Price gael ei ddewis fel ymgeisydd? Yn wir, a fydd unrhyw le enilladwy ar gael i Adam Price erbyn iddo ddod nôl i Gymru?
Mae Gorllewin Caerfyrddin a De Penfro eto’n bosibilrwydd, ond er gobeithion lu Plaid Cymru yma, rhaid i ni gofio bod canran pleidlais Plaid Cymru yma wedi cwympo bob etholiad Cynulliad hyd yn hyn (er ei bod yn agosach nag erioed i ennill y tro diwethaf). A ydi hon yn etholaeth y mae rhywun fel Adam Price yn gwbl addas ar ei chyfer, hyd yn oed? Ystyriwch y peth am eiliad – dwi ddim yn siŵr ei fod o. Ac mi all cymryd yn ganiatol ei fod am ennill fod yn fwrn mawr i’w chario a fydd yn niweidio’r ymgyrch.
Yn anffodus, er bod angen cael Adam Price i’r Cynulliad, mae pa effaith a gâi ar grŵp Plaid Cymru yno yn rhywbeth y dylid ei ystyried. A fyddai’n ansefydlogi’r grŵp drwy gael y darpar arweinydd yno? A phwy sydd i ddweud y byddai Ieuan Wyn Jones hyd yn oed yn 2015 yn sefyll i’r ochr yn dawel? Pwy sydd i ddweud, wir, ‘sdim ffiars o beryg y gwnaiff!
Yn gryno yr hyn dwi’n ei ddweud ydi hyn: byddai cael Adam Price yn y Cynulliad yn 2011 yn hwb enfawr i Blaid Cymru, ac mae’n gam angenrheidiol, ond bydd y dasg o ffendio sedd iddo yn un anodd – a pheidiwn â’i goroni’n AC cyn iddo gyflawni’r dasg o ennill y sedd berthnasol yn swyddogol, mae honno’n gêm beryglus iawn.
--
O.N. Tra fy mod i ar wleidyddiaeth, bydda i’n postio dadansoddiad am sedd Aberconwy yn ddiweddarach yn yr wythnos os oes gennych ddiddordeb – a dwi ddim yn meddwl bod seddau Cymru yn dod yn fwy diddorol na hon!
O.O.N. Parthed y dirgelwch ar Foel Faban mae un peth wedi dod i’r amlwg sef nad ydi’r boi sy’n chwarae’r bibgod yn unrhyw beth i wneud â’r lol arall sy wedi bod yn digwydd. A dweud y gwir, mae o’n dod o Rachub ac yn ymarfer yr offeryn ar y mynydd gan ei fod o’n gwylltio’r cymdogion!
Cyn mynd ymlaen rhaid dweud mymryn am Adam Price. Mae o ben ag ysgwydd uwchben unrhyw wleidydd arall sy’n dal swydd etholedig yng Nghymru heddiw, a ‘does gen i ddim amheuaeth yn dweud hynny. Mae’n rhaid i mi gyfaddef nad ydw i’n ei ystyried yn areithiwr ardderchog nac ysbrydolgar (er bod pawb arall i’w weld yn meddwl hyn mae’n debyg), ond mae’n boenus o alluog ac yn gallu cyfleu ei ddadleuon mewn modd medrus tu hwnt. Rydyn ni’n edrych ar ddyn a fydd yn anochel nid yn unig yn arwain Plaid Cymru, ond mi dybiaf Cymru ryw ddydd.
Er, dwi’n credu hefyd bod gormod wedi’i wneud o’i gyfnod fel Cyfarwyddwr Etholiadau – roedd yn gyfnod o sefydlogi yn hytrach na chyfnod o dwf. Hawdd yw anwybyddu’r ffaith mai o drwch blewyn, mewn difrif, yr oedd 2007 yn llwyddiant i Blaid Cymru. Roedd 2008, ar y llaw arall, o bosibl yr etholiadau mwyaf llwyddiannus i’r Blaid y degawd hwn, tra bod 2009 wedi bod yn andros o siomedig – waeth pa sbin a roddir arno. Record gymysg na ddylid ei hanwybyddu na’i gwneud allan i fod yn rhywbeth nad ydyw mewn difri ydi’r record honno.
Ond ai fi ydi’r unig un sy’n gweld ambell broblem efo dychwelyd Adam Price i’r Cynulliad?
Mae Blog Menai wedi trafod y posibiliadau o le y gall ddychwelyd. Nid i Ddinefwr y bydd hi. Dydi Rhodri Glyn ddim am symud, ac wyddoch chi be dydw i ddim yn ei feio o gwbl. ‘Doeddwn i ddim yn ffan mawr ohono yn ei gyfnod fel Gweinidog Treftadaeth ond mae o’n aelod gweithgar ac uchel ei barch yn ei ardal, sydd teg nodi â mwyafrif sy’n sylweddol fwy nag un Adam Price.
Dau ddewis y galla’ i eu gweld: Gorllewin Caerfyrddin a De Penfro, a Chastell-nedd – dwi’n meddwl bod Preseli Penfro allan ohoni, ac y byddai curo Paul Davis yno y tu hwnt i Adam Price hyd yn oed. Yr hyn sy’n fy mhryderu ydi hyn, sef bod pawb yn cymryd yn gwbl ganiataol y byddai Adam Price yn ennill y seddau hyn.
Castell-nedd ydi’r mwyaf enilladwy yn fy marn i, ac yn wir mi allaf ei weld yn ennill yma, ond byddai hynny ar draul Bethan Jenkins neu Dai Lloyd – ac mae’r ddau ohonynt wedi ennill eu plu fel aelodau cynulliad, yn fy marn i. Yn fwy na hynny, ydi hi y tu hwnt i bosibilrwydd y byddai Bethan Jenkins yn benodol yn ffansi crac ar Gastell-nedd?
Boed hi neu rywun arall yn gwneud hynny, a fyddant yn cael eu dewis cyn i Adam Price gael ei ddewis fel ymgeisydd? Yn wir, a fydd unrhyw le enilladwy ar gael i Adam Price erbyn iddo ddod nôl i Gymru?
Mae Gorllewin Caerfyrddin a De Penfro eto’n bosibilrwydd, ond er gobeithion lu Plaid Cymru yma, rhaid i ni gofio bod canran pleidlais Plaid Cymru yma wedi cwympo bob etholiad Cynulliad hyd yn hyn (er ei bod yn agosach nag erioed i ennill y tro diwethaf). A ydi hon yn etholaeth y mae rhywun fel Adam Price yn gwbl addas ar ei chyfer, hyd yn oed? Ystyriwch y peth am eiliad – dwi ddim yn siŵr ei fod o. Ac mi all cymryd yn ganiatol ei fod am ennill fod yn fwrn mawr i’w chario a fydd yn niweidio’r ymgyrch.
Yn anffodus, er bod angen cael Adam Price i’r Cynulliad, mae pa effaith a gâi ar grŵp Plaid Cymru yno yn rhywbeth y dylid ei ystyried. A fyddai’n ansefydlogi’r grŵp drwy gael y darpar arweinydd yno? A phwy sydd i ddweud y byddai Ieuan Wyn Jones hyd yn oed yn 2015 yn sefyll i’r ochr yn dawel? Pwy sydd i ddweud, wir, ‘sdim ffiars o beryg y gwnaiff!
Yn gryno yr hyn dwi’n ei ddweud ydi hyn: byddai cael Adam Price yn y Cynulliad yn 2011 yn hwb enfawr i Blaid Cymru, ac mae’n gam angenrheidiol, ond bydd y dasg o ffendio sedd iddo yn un anodd – a pheidiwn â’i goroni’n AC cyn iddo gyflawni’r dasg o ennill y sedd berthnasol yn swyddogol, mae honno’n gêm beryglus iawn.
--
O.N. Tra fy mod i ar wleidyddiaeth, bydda i’n postio dadansoddiad am sedd Aberconwy yn ddiweddarach yn yr wythnos os oes gennych ddiddordeb – a dwi ddim yn meddwl bod seddau Cymru yn dod yn fwy diddorol na hon!
O.O.N. Parthed y dirgelwch ar Foel Faban mae un peth wedi dod i’r amlwg sef nad ydi’r boi sy’n chwarae’r bibgod yn unrhyw beth i wneud â’r lol arall sy wedi bod yn digwydd. A dweud y gwir, mae o’n dod o Rachub ac yn ymarfer yr offeryn ar y mynydd gan ei fod o’n gwylltio’r cymdogion!
Iscriviti a:
Post (Atom)