Rhyfela

Dyma 800fed post y blog newydd. Pa ffordd well o’i dathlu na malu cachu?

Breuddwydiais neithiwr fy mod mewn rhyfel. Dim ond rhan o’r freuddwyd oedd y darn hwnnw, roedd y gweddill yn cynnwys llygoden ddewr (yn y rhyfel) efo gwinedd hir, arth yn bwyta dau o blant a’u Mam, a minnau’n piso am ofnadwy o hir. Wna i ddim gwadu i mi deimlo eithaf rhyddhad o ddeffro mewn gwely sych. Wel, roedd hi’n sych erbyn i mi ddeffro, o leiaf.

Dwi’n meddwl bod pob un ohonom yn licio meddwl y bydden ni’n rhyfelwyr rhagorol pe deuai ati. P’un a tharem gleddyf neu fwyell neu saethu gelynion à la Arnold, mae ‘na rhywbeth digon deniadol am feddwl y gallech ddinistrio popeth a saif yn eich erbyn. Rydym ninnau’n dweud hynny fel cenhedlaeth na ŵyr erchyllterau rhyfel ein hunain, gan fwyaf, a phob amser ar ôl cyfnod o heddwch cymharol mae rhyfel yn llwyddo ailramanteiddio ei hun. Dyma pam bod ffilmiau rhyfel a gemau saethu mor boblogaidd, dwi’n meddwl. Rydyn ni’n cael gwefr o’r gyflafan heb frifo ein hunain.

Ta waeth am y rhesymau dwys ynghlwm wrth fy namcaniaeth, ac er yr hoffwn feddwl y byddwn yn farchog cryf mewn armwr sglein, dydi hynny ddim yn wir. Yn gyntaf, dwi’n wan fatha cath, allwn i’m cario bwyell ryfel heb sôn am yr holl armwr ‘na. Yn ail, fedra i ddim rhedeg yn ddigon gyflym – pan gyll y gall fe gyll ymhell, wedi’r cwbl. Wn i ddim ydw i’n ddigon call, ychwaith. Mae’r dystiolaeth yn awgrymu ‘na’.

Byddai rhyfel modern fawr well i mi. Efallai y byddwn i’n sneipar digon bodlon – petawn ddistewach a ddim mor lletchwith. Wn i, saethu’r unigolyn rong y byddwn innau beth bynnag, neu efallai ryw gath randym sy’n crwydro’r gymdogaeth (fyddai’n grêt), ond a hit’s a hit fel y maen nhw’n ei ddweud (er, mae’n siŵr nad ydi sneipars proffesiynol yn cytuno â hyn – wyddoch, dydw i ddim yn y right frame of mind i fod yn sneipar, ar ôl y mymryn lleiaf o ystyried).

Na, dwi’n meddwl mai’r unig beth allwn i obeithio bod mewn rhyfel, yn llwyddiannus, ydi heddychwr. Neu weinidog mewn tawel blwyf ymhell o bopeth. Ia, hynny wnaiff y tro i mi. Pan ddaw’r Trydydd Rhyfel Byd, fydda i’n cuddio dan y bwrdd efo brechdan a Beibl. Fel y byddai unrhyw un call.

Tasa ni'n ennill y Loteri...

Ddylwn i ddim cwyno am arian. Nid cyfoethocaf o bobl y byd, na Rachub hyd yn oed, mohonof, ond dwi’n llwyddo goroesi yn gyfforddus ar hyn o bryd, er fel y nodais yn y post diwethaf dwi’n gwario mwy nag yr hoffwn. Fydd y mis nesaf, fodd bynnag, yn ddrud – sy’n cynnwys fy mhen-blwydd yn chwarter canrif, sydd wrth gwrs felly’n golygu y bydda i’n gwneud antics yng nghanol dinas Caerdydd ac yn prynu rhywbeth neis i mi’n hun, a nos Iau nesaf mynd i weld y dartiau yn y CIA.

Cadwch eich orielau a’ch theatr. Rhowch i mi gwrw a giamocs pob 19fed Ebrill a daw dim drwg i’ch canlyn. Fydd hi ‘di cachu arna’ i ond peidiwch â phoeni.

Ond fel dwi’n dweud tai’m i gwyno – mae mwynhau bywyd yn bwysicach na chyfrif banc. Bydda i, fel pawb, yn teimlo’n ddigon annifyr a hunandosturiol o bryd i’w gilydd, ond dwi wirioneddol o’r farn y dylid cofio bod pobl sydd heb ddim, a bod cwyno am yr hyn sydd gennym (sy’n rhywbeth, ysywaeth, dwi’n ei wneud o hyd!) ychydig yn bathetig.

Un o’r sgyrsiau, mi dybiaf, y bydd grwpiau o bobl yn ei chael yn aml ydi ‘be fyddan ni’n neud tasan ni’n ennill y Loteri/Euro Millions’. Dwi wedi hen syrffedu ar y drafodaeth hon, rhaid i mi gyfaddef. Bydd un person yn dweud ‘prynu car i bawb’ neu ‘clirio dyledion pawb’. Wfft i hynny: noda i fy marn yma unwaith ac am byth.

Yn gyntaf, byddwn i’m yn dweud wrth fy ffrindiau, na’r rhan helaethaf o’m teulu. Byddwn i’n cynnig cymorth ariannol i’r rhai ohonynt allai wneud gydag ychydig o help, ond ni châi neb sy’n gwneud yn iawn geiniog gen i. Heblaw am yr amlwg, sef rhoi llwyth o bres i Mam, digon i weld bod y chwaer yn iawn, a byddwn i’n dechrau cwmni bach yn Nyffryn Ogwen gan brynu llwyth o dai a’u gosod i bobl leol Gymraeg am rent rhesymol, fforddiadwy. Rhown wedyn y gweddill i lwyth o sefydliadau gwahanol, Cymorth Cristnogol, Shelter Cymru, Cymdeithas yr Iaith, yr Eglwys Babyddol, ac unrhyw fath o sefydliad sy’n edrych ar ôl cŵn achos, fel y gwyddoch, dwi’n licio cŵn.

Byddai Ymddiriedolaeth y Moch Daear yn cael ffyc ôl uda i hynny rŵan, mi dalwn i rywun rhoi slap i Brian May. Ond mi gadwn wedyn ambell filiwn i mi’n hun, i fod yn gyfforddus am oes. Wedi’r cyfan, dydi arian yn dda i ddim yn y banc, yn enwedig pan fo gennych bopeth sydd ei angen arnoch. Er gwaethaf popeth, alla’ i ddim meddwl am ddim gwaeth na meddu ar bopeth yr hoffwn ei gael.

Halan a Finag

Yn anochel felly, ar ôl cyfnod y Chwe Gwlad, dwi’n dew ac yn dlawd. Eleni, dwi’n dewach ac yn dlotach nag erioed. Dwi wedi gwario £130 ddwywaith ar nosweithiau allan yn ddiweddar, sy’n afiach a dweud y lleiaf. ‘Does gen i fawr o hunanreolaeth yn fy meddwod.

Ond ‘does gan rywun fawr o hunanreolaeth yn ei sobrwydd y dyddiau hyn. Anaml erbyn hyn y byddaf yn yfed ganol wythnos yn tŷ, hyd yn oed ambell i gan neu fotel slei o win, i ymlacio. Ond dwi’n cael pwl erchyll o fod isio bwyta creision. Fel y gallwch ddychmygu dydi creision ddim yn gwneud lles i mi na’m cyfrif banc.

Fwytish ddeg baced neithiwr. Fydda i byth yn deneuach o wneud ffasiwn beth a dwi’n teimlo’n sâl o fwyta cymaint ohonynt, gyda ‘ngheg yn sychach na thwll din Ffaro. Ro’n i wedi argyhoeddi fy hun bod angen ambell beth arnaf o ASDA – a oedd yn dwyll o’r ran flaenaf ar fy rhan. Menyn go iawn, pwdr golchi a thun bach o sbageti mewn sôs oedd yr oll a brynais y tu hwnt i’r creision a’r Babybells traddodiadol sy’n eu hategu.

Mae’n rhyfedd ar y diawl pethau sy’n troi ar rywun o ran bwyd. Yn o’r pethau rhyfeddaf o’m rhan ydi na alla’ i ddioddef sbageti hŵps, ond dwi wrth fy modd â sbageti mewn sôs. Brecwast da bora Sadwrn ydi o. Fedra’ i ddim ychwaith dioddef arogl nionod a chyw iâr yn cael eu ffrïo.

Yn gyffredinol, dydi creision ddim yn blasu dim tebyg i’r hyn a honnir ar y paced. Fy nghas greision ydi Caws a Nionyn. Rhaid i mi ddweud fan hyn dwi wrth fy modd â chaws a nionyn yn y byd digreision, ond allai’m diodda’r crips.

Y math o greision sydd fwy na thebyg yn blasu lleiaf tebyg i’w henw ydi Prôn Coctêl. Mae’n nhw’n iawn ond yn ddigon unigryw. Fydda i hefyd yn meddwl bod Bîff a Nionyn ychydig o gon o ran hyn hefyd. Ond ta waeth am hynny, gan fy mod yn hoff o restrau ond heb wneud un ers talwm, dyma restr o’m hoff greision:

1. Halen a Finag Walkers
2. Cyw iâr a theim Sensations
3. Cyw iâr Walkers
4. Stêc McCoys
5. Halen a Fineg Real Crisps

Yn enw'r Pab a'r Barf

Wel mae rhywun yn teimlo’n well heddiw all rhywun ddim gwadu hynny ond ewadd dwi’n teimlo’n siomedig nad ydi’r Pab yn dod i Gymru. Hoffwn i ‘di gweld y Pab – anaml iawn fy mod i’n gweld enwogion, a dydyn nhw ddim yn dod yn enwocach, nac yn fwy dylanwadol, na’r Pab, hyd yn oed ar y blogsffêr Cymraeg.


Wedi hir feddwl, a phan dwi’n dweud hir dwi’n sôn am o leiaf ddwy flynedd, dwi wedi penderfynu peidio â throi at Babyddiaeth yn y diwedd, sy’n eithaf trist. Y prif reswm dros hyn ydi’r ffaith nad ydi’r Eglwys Babyddol, fel y gwyddoch, yn caniatáu i ferched fod yn offeiriaid (ro’n i bron â drysu’n llwyr a rhoi ‘offrwm’ yn fanno!), a galla i ddim cytuno efo hynny o gwbl. Mae genethod yn well ar lot mwy o bethau na ni hogiau, a ‘swn i’n synnu dim tasen nhw’n offeriaid gwell. I’r Eglwys yng Nghymru ŷm bedyddwyd, ond dydi’r Eglwys yng Nghymru ddim yn caniatáu hynny chwaith nac ydyn?

Na, ‘does dim llety addas i’r Hogyn.

Ta waeth, dwi dal yn meddwl bod Pabyddiaeth yn dda ar y cyfan, a pharhau i’m hatynnu a wnaiff yn fwy na’r un grefydd neu gred arall. Ond dydi crefydd ddim fel plaid wleidyddol, allwch chi ddim rili ymuno ac wedyn dweud “ond dwi ddim yn licio hwnna...” – mae’n ddewis bywyd digon seriws i’w wneud.

Rhydd i Dduw ei locsyn ond bydd rhai pethau’n mynd yn rhy bell. Ai fi ydi’r unig un sy wedi sylwi bod ‘na lot o ddynion sy’n gweithio mewn siopau ffonau symudol sy jyst ddim yn eillio’n gywir? Ni’m hargyhoeddir i, frenin amgyffred, gan grys rhad a throwsus. Dirnad wnaf eu bywydau budur gan ddifyg shêf iawn.

Ro’n nhw’n boleit iawn, wrth gwrs, yn y Carphone Warehouse ddoe, ond na, os ydych chi’n gweini’r cyhoedd ymddangoswch lân. Wn i’r teip. Gemau cyfrifiadur nos Sadwrn a gwisgo crysau-t du, efo’u Varsity Card yn eu waledi. Fyddai yma’n hirach na chi, cewch chi weld.

Damwain car yn chwilio am rywle i ddigwydd

Deufis un diwrnod ar ddeg. Dyna, gyfeillion, ydi faint barodd fy ffôn newydd. Y cynllun ydi prynu un newydd, eidentical, gobeithio y gallant drosglwyddo’r rhif, achos mi ddyweda i’n hollol onest, mae meddwl am ddweud wrth Mam yn dychryn y cach ohona’ i.


“Ti yn liability i BAWB. yn enwedig dy hun.”
--Lowri Llewelyn

Y Twat o Rachub

Mae cwrteisi yn bwysig i mi. Heb amheuaeth, mae elfen gref o ragrith yn perthyn i’r datganiad hwnnw, oherwydd ni’m hystyrir y cwrteisiaf o blith creaduriaid Duw. Yn aml, fe’m gelwir yn sarhaus neu’n goeglyd. Gwn i mi ddweud yn y gorffennol mai fy nisgrifiad i o hynny ydi ‘sylwgar’ a ‘gonest’ ac mi gadwaf at hynny. Gall dyn all droi’r fath honiadau ar eu pen yn hawdd fod yn bolitishan.

Nid gwleidydd y byddwyf i, dim ond oherwydd y llu bethau ofnadwy dwi wedi eu dweud ar y blog hwn. Caiff pob hil a chred a ffati fy nirmyg ysgrifenedig ar y diwrnod gorau. Pan oeddwn fachgen, chwim a chwareus, roedd y byd yn felys a minnau am fod yn beilot. Fel pob hogyn normal, am wn i. Nid peth ‘normal’ oedd f’anallu i chwarae pêl-droed na chwarae gêm ‘pobl dlawd sy’n byw ar y stryd ac efo bywyd shit' (aka Gêm y Bala) gyda’r chwaer dan glustogau a llieini yn y lownj, mae’n siŵr, ond roedd bod yn beilot yn beth normal.

Ni welsai rhywun ei hun fel ydyw yn awr, ond pa un ohonom wnaeth?

Cawsom nyni griw cyfeillion sgwrs am beth yr hoffem fod. Rydym oll erbyn hyn yn rhy hen i drafod y fath bethau, minnau’n enwedig, dwi’n siŵr i mi gael fy mid leiff creisys flynyddoedd nôl. Dydw i ddim yn cofio’r hyn a ddywedasant hwy, ond gwn, yn ôl arfer a phersonoliaeth, mae prin yr ymddiddorais yn yr atebion, gan well syllu i’m peint yn ffug ofidus. Digwydd i mi grybwyll ‘seiciatrydd’ – ia, gwrando ar broblemau pawb arall – i mi’n hun.

“Taw’r mong,” atebasant hwy, “does gen ti ddim mynadd gwrando ar bobl eraill, a bydda chdi ddim yn cadw’n ddistaw a gwrando fydda chdi’n dweud wrthyn nhw stopio cwyno a ffyc off”.

“Wel ia,” meddwn i’n fy ôl, gan geisio llunio dadl gref ar fyrfyfyr, “mae’n gwneud byd o les i rywun felly gael rhywun i ddweud ffasiwn beth,” ac afraid dweud ni chytunasom ar ddim byd arall am weddill y noson os cofiaf yn iawn.

Na, does fawr o le ar y fam ddaear i bobl anghwrtais ddifynadd megis y fi. O holl ‘rinweddau’ Nain Sir Fôn roedd yn rhaid i mi etifeddu’r gwaethaf, er, o leiaf mae gen i fy nannedd o hyd. O leiaf felly fy mod yn ddoeth wrth ddewis pwy y dylwn fod yn dwat wrthynt!

Proffwydo 2010: Cymru Rachub

Felly dyna ddiwedd y gyfres Proffwydo 2010, gobeithio eich bod chi wedi mwynhau a’i ffendio’n ddiddorol – gallwch weld y cyfan drwy glicio’r ddolen ar y dde. Fydda i bellach yn cymryd saib haeddiannol tu hwnt o wleidydda. Ond gair bach i orffen, dyma Gymru fel dwi’n ei gweld ar Fai 7fed (fwy na thebyg) ...

LLAFUR: 21 (-8)

CEIDWADWYR: 9 (+6)

PLAID CYMRU: 6 (+3)

DEM RHYDD: 3 (-1)

ERAILL: 1 (-)

... ond mae pum sedd nad ydw i’n sicr ohonynt ac efallai y byddaf yn newid eu lliw ychydig ddyddiau cyn yr etholiad. Fel y nodir isod, does gen i ddim syniad mewn difrif ai Llafur neu Blaid Cymru fydd yn fuddugol ar YNYS MÔN. Mae cryfder cymharol Llafur dros y deufis diwethaf wedi peri mi boeni am ddarogan LLANELLI a DWYRAIN ABERTAWE, tra bod methiant y Ceidwadwyr i gynnal momentwm yn genedlaethol wedi gwneud i mi ailfeddwl BRYCHEINIOG A MAESYFED, ac ymgyrch drychinebus y Ceidwadwyr yn ABERCONWY yn rhoi honno’n y blwch ‘ansicr’.

Rŵan, yn ôl at gwyno a meddwi! Hwra!

Ynys Môn

Feddyliais wrth i mi ddechrau’r dadansoddiadau hyn ym mis Medi y llynedd mai Ynys Môn fyddai’r sedd olaf i mi ei dadansoddi a’i darogan. Am dda reswm. Er i mi ddweud nad oeddwn yn siŵr am Geredigion, er enghraifft, dydi gwlad y Cardis yn cymharu dim â Gwlad y Medra. O holl seddau Cymru, hon ydi’r un dwi isio ei dadansoddi leiaf. Pam? Y gwir ydi dwi ddim yn gwybod pwy sydd am ennill yma. ‘Sgen i’m clem. A dwi’n adnabod Sir Fôn yn dda.

Erbyn heddiw mae ‘na dair carfan ar yr Ynys. Yn gyntaf, Caergybi, sy’n pleidleisio’n drwm dros Lafur. Yn ail mae Cymry Cymraeg yr ynys ei hun – carfan sydd, ysywaeth, yn gwywo ar Ynys Môn – ond sy’n byw yn bennaf yng nghanol yr Ynys. Mae’r rhain, yn gyffredinol, yn fwy tebygol o bleidleisio dros Blaid Cymru. Ac yn drydydd mae’r garfan gefnog, yn aml yn Saeson, mewn lleoedd fel Benllech a Biwmares, sy’n gogwyddo at y Ceidwadwyr.

Heb unrhyw amheuaeth, yn ystod y blynyddoedd i ddod, daw Ynys Môn yn ras deirffordd rhwng Llafur, Plaid Cymru a’r Ceidwadwyr – ac oherwydd newidiadau demograffeg bydd y Blaid yn ei chael yn anoddach ennill yma, a’r Ceidwadwyr yn haws, ond ta waeth am hynny, arhoswn yn 2010 y tro hwn.

Soniwn ni ddim am y Dems Rhydd yma. Dydyn nhw byth wedi dod yn agos at ennill 10% ar Ynys Môn - maen nhw’n gwbl amherthnasol. Ond awn am bawb arall fesul plaid, oherwydd dyma’r peth hawsaf i wneud – a chredwch chi fi, mae Sir Fôn yn unrhyw beth ond am hawdd!

Llafur ydi’r deiliaid ac felly’n lle call i ddechrau. Ar ôl i Cledwyn Hughes ymddeol cafodd Llafur gyfnod du iawn yma. Erbyn 1983, cafodd lai na saith mil o bleidleisiau, ond erbyn 1997 roedd pethau wedi gwella’n syfrdanol wrth i Lafur ddod o fewn 2,500 o bleidleisiau i gipio’r sedd gan Blaid Cymru a sicrhau traean o’r bleidlais.

Roedd Ynys Môn yn un o’r unig seddau i Lafur ei chipio yn 2001, a hynny’n annisgwyl, er gwaethaf tueddiadau gwleidyddol rhyfedd y fam ynys. Er hynny, disgynnodd pleidlais Llafur bron i fil a hanner o bleidleisiau, er iddi sicrhau 35% o’r bleidlais. Ond yn 2005, cynyddodd Llafur ei phleidlais fymryn. Mae hynny’n dyst i boblogrwydd cymharol Albert Owen - a bydd ei angen o ddifrif ar Lafur os ydyw’n bwriadu cadw Ynys Môn. Fel y gwelwn yn nes ymlaen, debyg mai Albert Owen unwaith eto ydi’r ymgeisydd cryfaf o blith y rhai sy’n gobeithio cynrychioli Ynys Môn eleni.

Gallwn ni ddim edrych ar ganlyniadau cyngor Môn - mae pethau’n llawer rhy ddryslyd! Ond roedd canlyniad 2009 yn erchyll i Lafur. Trydydd pell - 2100 (13%) o bleidleisiau – bron i deirgwaith yn llai na’r Blaid.

Dydi Llafur byth wedi gwneud yn dda iawn yma ar lefel y Cynulliad – er i dros hanner pobl yr Ynys bleidleisio yn 2007, dim ond 4,681 bleidleisiodd i Lafur, sef dirywiad cyson a phendant ers 1999. Y peth amlycaf am hynny ydi nad oes gan gefnogwyr Albert Owen fawr o feddwl o’r Cynulliad. Ond pam y dylen nhw? Wedi’r cyfan, mae economi Ynys Môn mewn cyflwr ofnadwy. Ond wrth gwrs, mae llywodraeth ganolog hefyd yn gyfrifol am hyn, efallai’n bennaf gyfrifol, sy’n newyddion drwg iddo.

Y newyddion drwg arall i Albert Owen ydi, yn wahanol i bron bob sedd Llafur arall yng Nghymru, ni all ddibynnu ar bleidleisiau i atal y Ceidwadwyr. Dwi’n siŵr y daw selogion Llafur allan y tro hwn, ond mae ‘na uchafswm pendant i’r gefnogaeth honno. Alla i ddim gweld Llafur yn cael mwy na 35% o’r bleidlais – ond ar Fôn gall hynny fod yn ddigon.

Deuaf at y Ceidwadwyr nesaf, ond hefyd Peter Rogers. Fe wyddoch, mae’n siŵr, yr hanes fanno, a dwi ddim am ei ailadrodd. Mae Ceidwadwyr Môn, i bob pwrpas, wedi bod ar chwâl ers colli yma ym 1987. Ar eu huchafbwynt ym 1983 cafodd y blaid dros bymtheg mil o bleidleisiau, a thua hynny ym 1987 a hyd yn oed 1992. Ond o gyrraedd 8,500 ym 1997, aeth y bleidlais i lawr i lai nag wyth mil y tro nesaf.

Pam felly? Mae’n rhaid bod trefniadaeth yn rhan ohoni, ynghyd â dirywiad cyffredinol y Ceidwadwyr yn ystod y cyfnod. Ond hefyd yn ddiweddar mae’r Ceidwadwyr wedi dewis ymgeiswyr nad a wnelent ddim â’r Ynys, na Chymru. Mae hynny’n cyfyngu eu pleidlais yma’n sylweddol.

Mae hefyd wrth gwrs y Peter Rogers ffactor (ers 2005), sy’n haeddu sylw iddo’i hun. Gwnaeth y Ceidwadwyr yn uffernol ar Ynys Môn yn 2005, a hefyd yn 2007 (gan gael 11% a 13%), pan safodd. Mae’n anodd, i raddau, wybod pa mor dda y byddai’r Ceidwadwyr wedi’i wneud hebddo. Cafodd Peter Rogers 5,216 o bleidleisiau yn 2005 (15%) a 6,261 yn 2007 (23%). Mae’n debygol y byddai’r Ceidwadwyr wedi dod yn ail yn 2007, ond o hyd yn drydydd yn 2005.

Anodd felly ydi darogan sut y byddai’r Ceidwadwyr yn gwneud yma hebddo. Ond, ar ôl treigl amser, daw Ynys Môn yn fwy gobeithiol iddynt mi dybiaf. O ran Peter Rogers, synnwn i ddim o gwbl petai’n agosáu at sicrhau o leiaf chwe mil o bleidleisiau y tro hwn.

Gyda Peter Rogers yn sefyll eleni, mae’r Ceidwadwyr yn gwybod nad oes ganddynt obaith mul o ennill yma. Mae ei ymgeisyddiaeth yn hwb enfawr i Albert Owen hefyd – dydi pobl sy’n pleidleisio drosto fo ddim fel rheol am roi math o bleidlais i Rogers. Ond byddai Plaid Cymru wedi darllen ei fwriad i sefyll ag arswyd. Wedi’r cyfan, mae wedi datgan digon o weithiau, ei brif nod wrth sefyll ydi atal y cenedlaetholwyr.

Mae dirywiad Plaid Cymru ar Ynys Môn wedi bod yn amlwg. Mae hi wedi colli tua thraean o’i phleidlais rhwng 1997 a 2005. Gan ddweud hynny, pan etholwyd Ieuan Wyn Jones yn gyntaf enillodd bron i 19,000 o bleidleisiau, rhywbeth nad ydym wedi’i weld ar Fôn mewn cof, felly mae’r potensial yno i ennill, ac ennill yn dda. Cafodd Ieuan Wyn hefyd fwyafrif o ddeng mil ym 1999, ond anghywir byddai galw Ynys Môn yn gadarnle i Blaid Cymru – dydi hi ddim. Fuo hi fyth. Hyd yn oed yn y Cynulliad dydi’r sedd ddim yn gwbl ddiogel i Blaid Cymru.

Ta waeth, collodd y Blaid yma yn 2001, ond methodd yn llwyr ag ail-gipio’r sedd yn 2005. Collodd bleidleisiau gyda nifer uwch yn pleidleisio. Pam? Wel, fe wnaeth Rogers yn dda mewn rhai o’r pentrefi sy’n draddodiadol yn gryf i’r Blaid. Gan ddweud hynny, rhaid hefyd edrych ar realiti’r sefyllfa - byddai ddim yn syndod hyd yn oed heb Rogers petai’r Blaid wedi colli yma yn 2005 o edrych ar y ffigurau - byddwn i ddim yn meddwl bod mwy na 25% o’i bleidleisiau yn dod o du Pleidwyr. Os felly, gallai Plaid fod wedi colli yma beth bynnag. Os felly, rhaid gofyn pam.

Mae Plaid Cymru wedi gwneud yr un camgymeriad â’r Ceidwadwyr yma dros yr ychydig etholiadau diwethaf o ran dewis ymgeiswyr. Mae ymgeiswyr y Blaid wedi bod yn anaddas a gwan, ac yn anffodus dyma’r canfyddiad cyffredinol o ymgeisydd eleni, Dylan Rees. Dydi o ddim yn cymharu ag Albert na Peter Rogers. Yn y sedd hon, mae hynny’n broblem fawr. Ac mae’n arwydd o wendid ymhlith rhengoedd y Blaid ar Ynys Môn.

Mae’r ffaith bod yr economi yma’n ofnadwy ac mai Ieuan Wyn ydi’r Gweinidog dros yr Economi hefyd yn ergyd i Blaid Cymru cymaint ag ydyw i Lafur. Mae ymdeimlad ymysg llawer o bobl ar Ynys Môn bod y ddwy blaid wedi eu gadael i lawr – Plaid Cymru llawn gymaint â Llafur. Dydi dadrithio gwleidyddol ddim yn unigryw i ardaloedd fel Cymoedd y De – mae’n wenfflam ym Môn.

Vaughan Roderick, mi gredaf, ddywedodd ei bod yn haws o lawer dweud pam na fydd unrhyw blaid yn ennill Ynys Môn na dweud unrhyw beth o’u plaid! Rŵan, o gyrraedd y pwynt hwn, dim ond Llafur a Phlaid Cymru sydd ynddi. Heb Rogers, gallai’r Ceidwadwyr fod â chyfle, ond gan fod y ddau yn rhannu’r un sail gefnogaeth i bob pwrpas, fydd yr un yn fuddugoliaethus yma eleni.

Beth sydd o blaid Llafur? Wel, Albert Owen. Mae ganddo sail gref yng Nghaergybi sydd wedi aros yn driw iddo. Mae ganddo enw gweddol dda ar yr ynys, ac wedi cael 9 mlynedd i brofi ei hun. Mi lwyddodd, yn erbyn y disgwyl cyffredinol, i ennill yn 2001 ac yn 2005. Yn gryno, mae o’n ymgeisydd cryf. Mae Llafur, hefyd, i’w gweld yn gwneud fymryn yn well nag yr oedd nifer o sylwebyddion gwleidyddol yn ei ddisgwyl.

O blaid y Blaid? Isafswm cefnogaeth o tua 10,000 o leiaf mewn etholiad San Steffan. Buddugoliaeth gyfforddus gyda bron i 6,000 o bleidleisiau (34%) yn etholiadau Ewrop y llynedd. Ac mae ei huchafswm pleidleisiau ar Fôn, ymddengys, yn uwch na Llafur.

Yn eu herbyn?

Wel, mae Llafur yn dra amhoblogaidd, ac mi fydd yn anoddach, mi gredaf, i Albert Owen argyhoeddi ei gefnogwyr selog i bleidleisio y tro hwn – anoddach nag yn 2001 neu 2005. Mae’n anodd ei weld yn cael mwy o bleidleisiau nag yn 2005, sef ychydig dros 12,000. Hefyd, mae isafswm pleidleisiau Llafur, yn San Steffan o leiaf, fwy na thebyg tua wyth i n aw mil ar hyn o bryd yn fy marn i, sy’n sylweddol is na phleidlais isaf ei phrif wrthwynebwyr.

Ond mae’n siŵr bod cysur o fath yn y ffaith bod Llafurwyr Môn yn debycach o aros adref na bwrw pleidlais dros unrhyw un o wrthwynebwyr Albert Owen.

Mae problemau Plaid Cymru yn ddigon dwfn hefyd: ymgeisydd gwan, fe’i terfir gyda’r brwsh economaidd hefyd, a bydd Peter Rogers yn ennill ambell i gannoedd o bleidleisiau oddi wrthi o leiaf. Ar Ynys Môn, gall hyd yn oed UKIP, sy’n sefyll, ddwyn ambell bleidlais – mae pleidlais y Blaid ym Môn yn fwy Ceidwadol o lawer nag Arfon gyfagos.

Serch hynny, Plaid Cymru ydi’r ffefrynnau haeddiannol ar Ynys Môn eleni. Mi ddylai adennill y sedd. Ond mi ddylai wirioneddol fod wedi ennill yn 2001 a hefyd yn 2005. Yn wahanol i Geredigion, y dylai fod wedi ei chadw yn 2005, nid yw’r Blaid mor uchel ei chroch ym Môn. Ac eto, heblaw am duedd ryfedd yr Ynys o gadw’r deiliad, mae’n ddigon anodd cyflwyno dadl gref pam y dylai Albert Owen ennill. Y gwir ydi, mae’n fwy na phosibl y gwelwn y ddwy blaid yn colli pleidleisiau yma.

Mi allaf yn hawdd weld hefyd Albert yn cynyddu ei fwyafrif, neu Blaid Cymru yn ennill yn bur hawdd. Fel y dywedais, dwi jyst ddim yn gwybod. Mentraf ddweud nad oes NEB yn gwybod pwy fydd yn ennill y frwydr am Fôn yn 2010.

Proffwydoliaeth: Plaid Cymru ar sail tebygolrwydd! Ond sori, dwi ddim hyd yn oed am geisio dyfalu’r mwyafrif!