Argraffiadau o drafodaeth neithiwr

O weld bod y blog wedi unwaith eto llwyddo denu ei nifer uchaf o ymwelwyr erioed y mis hwn, mae gen i hawl i fod yn smyg a hynny wnaf. Anodd felly dychmygu pa mor smyg y byddwn petawn yn ennill dadl wleidyddol.

Wn i ddim a wnaethoch wylio neithiwr, na’r ddwy drafodaeth flaenorol. Er fy mod i’n gîc gwleidyddol, wnes i ddim ffendio’r un yn ddiddorol na meddwl bod yr un yn berthnasol i Gymru. Fel cenedlaetholwr, ni fyddwn beth bynnag, ond dwi’n meddwl y byddai llawer o bobl wedi sylwi ar y ffordd yr anwybyddid Cymru dros y tair dadl. Mae gan unrhyw un sy’n deall gronyn o wleidyddiaeth Cymru ddiddordeb yn y materion sy’n bwysig ac yn unigryw i Gymru, wedi’r cyfan.

Gadewch i mi gynnig ambell sylw ar neithiwr. Mi ddechreua’ i efo Brown. Rŵan, i mi, o ran sylwedd, fe enillodd Brown neithiwr. O wrando yn hytrach na gwylio, ei neges ef oedd orau gen i – ond lleiafrif ydw i. Mae pobl wedi syrffedu ar Brown a dydyn nhw ddim yn ei hoffi. Mae’n biti bod gwleidyddiaeth bersonoliaeth yn rhan annatod o wleidydda modern, ond ysywaeth dyna’r sefyllfa. Fel unrhyw un, dwi’n hoffi gwleidyddion tanllyd, lliwgar, ond sylwedd sy’n bwysig i mi – nid a bleidleisiwn i neb ar sail personoliaeth.

Er hynny, mi wanychodd Brown yn sylweddol yn ystod yr hanner awr olaf – trodd yn or-negyddol, yn ailadroddus, ac roedd ei araith olaf yn wan (heb sôn am y wên echrydus ar y diwedd!).

Beth am Cameron? Fo, yn ôl y polau annibynadwy, enillodd. Fyddai Cameron byth wedi ennill gen i yn bersonol; yn bersonol, mae fy naliadau gwleidyddol ar yr economi yn agosach at y blaid Gomiwnyddol na neb arall. Ond neithiwr roedd ei berfformiad cryfaf oherwydd fe wnaeth yr hyn y dylai ef, a Brown, fod wedi’i wneud pan ddechreuai ddod yn amlwg yn y ddadl gyntaf fod gan Clegg fomentwm: ymosod ar y Democratiaid Rhyddfrydol. Mi lwyddodd, mi gredaf – a gwnaeth Brown gamgymeriad tactegol drwy ganolbwyntio gormod ar y Ceidwadwyr.

P’un bynnag, does dwywaith amdani rŵan, mae gan David Cameron y momentwm. Fydd hi ddim yn ddigon iddo ennill mwyafrif, yn fy marn i, ond ar y cam hwn o’r ymgyrch mae momentwm yn hollbwysig.

I mi, o ran sylwedd, Clegg oedd wannaf neithiwr. Petai wedi bod dan y fath graffu yn y ddwy drafodaeth gynt fyddai’r syrj honedig heb fodoli. Ond nid polisi oedd gwendid mawr Clegg – fe weithiodd, yn frawychus o effeithiol, yr act ‘boi iawn’ yn y ddadl gyntaf, a hefyd yr ail, ond erbyn neithiwr roedd yn hynod hen, ac i mi’n bersonol yn gythruddgar. Efallai neithiwr y torrodd y swigen, i fenthyg ymadrodd yn hyll; ddaru Clegg mo fy argyhoeddi o gwbl. Gwell gen i roi pleidlais i rywun sy’n dallt y dalltings na rhywun yr hoffwn beint efo fo.

Er eglurder, ni hoffwn beint gyda Nick Clegg.

Felly dyna fy marn bersonol am neithiwr – wn i ddim pwy sy’n cytuno neu’n anghytuno. Ond dwi’n meddwl yr hyn a gadarnhawyd neithiwr oedd mai’r Ceidwadwyr fydd y blaid fwyaf wythnos i heddiw. Dwi’m yn meddwl bod y mwyafrif o fewn eu cyrraedd, cofiwch, mae ‘na wythnos i bawb waethygu pethau eto!

Y darnau yn disgyn i'w lle ... efallai!

Mae’r darnau yn disgyn i’w lle yn araf bach. Nid yn unig ydw i wedi dechrau meddu ar y gallu i anwybyddu’r polau piniwn, dwi’n cael y car nôl heddiw (mi gostiff), mae’r cefn yn gwella’n dow dow diolch i ambell beth a dwi fy hun yn teimlo’n well. Does ‘na ddim llawer o bethau yn digalonni rhywun na bod mewn poen 24/7, dydi o jyst ddim yn hwyl, dyna’r gwir amdani.

Braf fyddai peint heno ‘ma yn yr haul poeth, ond gan gael y car nôl rhaid siopa bwyd er mwyn i mi bara ychydig ddiwrnodau’n ychwanegol cyn ehedeg i’r Gogledd. Bydda i yn y gogledd y rhan fwyaf o wythnos nesa’, gan ddiogi’n bennaf, ond hefyd ceisio cael argraffiadau o sut y mae pethau’n mynd yn y ras etholiadol.

Rhaid i mi gyfaddef, o ddarllen Proffwydo 2010, na wn sut y mae ambell sedd am fynd, a bod llawer o’r dadansoddiadau yn ddigon redundant erbyn hyn (mae bron yn teimlo fel wast o 50,000 a mwy o eiriau!). Y straeon yw bod y Democratiaid Rhyddfrydol yn eithaf hyderus yng Ngorllewin Abertawe, bod Plaid Cymru am symud adnoddau o Aberconwy i Geredigion, y gallai Arfon fod yn agos iawn os ydi Bangor yn penderfynu pleidleisio, ac y gallai Lembit gael sioc ar y diawl. Mae rhai yn darogan trydydd iddo fo – wn i ddim awn i mor bell â hynny!

Ac mae’r syrj yn cyflwyno heriau enfawr i Lafur – ym Mhen-y-bont, y ddwy sedd yng Nghaerdydd sydd ganddi a seddau Clwyd. Yr wythnos hon, wrth ystyried y posibiliadau’n llawn, be di’r gair dŵad, dwi’n stumped. Hollol, hollol stumped.

Un peth a ddywedaf ydi hyn: dwi’n meddwl y bydd lot o bobl sy’n dweud eu bod am fwrw pleidlais i’r Lib Dems naill ai a) ddim yn boddran pleidleisio, neu b) yn newid eu meddwl yn y blwch pleidleisio. Faint o effaith gaiff hynny, wn i ddim.

Pe gofynnid i mi rŵan beth fydd yn digwydd, swni’n rhoi 5 i Blaid Cymru, 4 i’r Democratiaid Rhyddfrydol, 11 i’r Ceidwadwyr, 17 i Lafur, ac 1 i Lais y Bobl sy’n gadael dau. Fedra i ddim ar hyn o bryd alw Ceredigion: chi ar lawr gwlad yno ŵyr yn llawer gwell na fi. Y llall ydi Maldwyn, mae ‘na straeon od iawn yn dod o’r fan honno!

Ta waeth, erbyn dydd Iau nesaf mi fydda i yn galw pob un – gobeithio bydd y blogsffêr Cymraeg hefyd yn barod i wneud erbyn hynny!

Lloriwyd

Cysur bach iawn yw na chaiff yr Iddewon fwyta’n nerf clunol, neu sciatic, mewn difrif calon. Dydi o ddim yn rhywbeth y disgwyliwn i neb o ba grefydd bynnag ei wneud. Dyma pam bod y blogio wedi bod yn weddol ysgafn yn ddiweddar, wrth i’r etholiad hwn gymryd sedd gefn gen innau’n bersonol ar hyn o bryd. Mae’r nerf clunol yn chwarae hafoc efo fy mywyd ers wythnos bellach, a dydi o ddim yn hwyl. Dydi o ddim yn hwyl o gwbl. A dweud y gwir yn onast ma’n ffwcin brifo.

Rhag ofn na wyddoch, mae fy nhrothwy i ar gyfer poen yn ddigon isel. Mae’r cyfuniad o fod yn, mi gredaf, un o brif gwynwyr Cymru yn ategu hyn yn y ffordd waethaf bosibl. Dywedir bod trothwy poen dynion yn gyffredinol isel ond dwi’n eithaf pathetig er gwaethaf hynny. Serch hynny, dwi wedi profi digon o boen gorfforol yn ystod fy mywyd. Mae’r blog hwn yn dyst i’r pen-glin a graciodd bron i bedair mlynedd nôl (wele gyfraniadau Haf 2006 yn ieuenctid y blog newydd – dyddiau da – heblaw i mi gracio ‘mhen glin, sbwyliodd hynny haf cyfan rhaid i rywun ddweud, er i mi eithaf fwynhau canu’n shitws ar ben y seddau yn Nhŷ Isa’ efo crytshus).

Cyn hynny, llwyddais drwy ryfedd wyrth ddatgysylltu fy ysgwydd drwy chwarae tenis. Yn anffodus mae’r hanes mor bathetig ag yr awgrymir felly wna’i mo’i ailadrodd. Datgysylltu am ei mewn, nid am ei hallan, wnaeth.

Flynyddoedd cyn hynny cefais y fraint o gael rhywbeth na wn beth ydyw yn Gymraeg ac nad ydw i am ei gyfieithu, sef twisted testicle. Bydd unrhyw ddyn neu hogyn sy’n dal i ddarllen erbyn hyn yn siŵr o wrido a do, hogia, mi frifodd hwnnw gyn waethed ag ydych chi wrthi’n dychmygu iddo frifo. Erbyn hyn dwi jyst yn ddiolchgar bod y boi bach dal yno!

A minnau’n meddwl bod yr ysgwydd, y pen-glin a’r aill yn Goron Driphlyg Poen i fechgyn, mae’n debyg gyda’r nerf clunol fy mod i’n agosáu at y gamp lawn! Gallwn wneud jôc wael amdano’n mynd ar fy nerfau ond gwn na châi ei gwerthfawrogi, felly waeth i mi orffen yn y ffordd arferol drwy ddweud er fy mod i’n cerdded fel bo gen i gorcyn fyny fy mhen ôl dwi dal yn grêt a thwll din pawb arall!

Mae bywyd yn horybl

Yn gynta aeth y cefn.

Yna aeth y llapllop.

Yna, ar fin mynd i weld yr osteopath, torrod clutch y car.

Dwi’n casáu bod yn 25!

Y Syrj Rhyddfrydol - cyfle i Blaid Cymru?

Fel y fi, mae’n siŵr eich bod wedi cael cryn sioc efo cynnydd y Dems Rhydd, y syrj honedig, ers y ddadl ddiwethaf. Er nad ydi polau Cymreig yn ddibynadwy ac na wn innau’n bersonol fanylion yr arolwg diwethaf, mae’n ddiddorol ystyried sut y gall effeithio ar rai o seddau Cymru, yn benodol i ni genedlaetholwyr rai o dargedau’r Blaid.

Dwi ddim am wneud unrhyw broffwydoliaethau terfynol nes yr etholiad – dwi’n mwy a llai sicr fy marn am sawl sedd. Gobeithio y caf llapllop newydd i fedru blogio’n fyw ar y noson! Ond dyma ambell feddwl cyflym am ambell sedd.

Yn gyntaf, dylai’r syrj (gair hyll mi wn!), er gwaethaf ei effaith honedig ar bleidlais Plaid Cymru, fod o fudd i Blaid Cymru mewn ambell sedd. Tra y gall y Rhyddfrydwyr fanteisio ar y gwymp arfaethedig mewn llefydd fel Caerdydd ac Abertawe, ac yn wir y Cymoedd, gan gyfyngu Plaid Cymru i golli eu hernes mewn ambell le, mae’n llai tebygol o effeithio ar dargedau’r Blaid. Heb unrhyw amheuaeth, bydd cynnydd ym mhleidlais y Democratiaid Rhyddfrydol o fudd i Blaid Cymru yn Nwyfor Meirionnydd a Dwyrain Caerfyrddin a Dinefwr o ran sicrhau mwyafrif iach yr olwg. Byddai hefyd yn sicrhau Arfon (ac yn ôl y sôn mae gan y Blaid bryderon am effaith pleidlais Bangor yno) ac o bosib hefyd yn gwneud Môn, lle gall ambell gannoedd wneud gwahaniaeth enfawr, yn darged mwy cyrraeddadwy.

Dwi’n tueddu i feddwl hefyd, os y parha’r syrj, y gall fod o fudd i Blaid Cymru yn Aberconwy, gan mai’r Ceidwadwyr yr ymddengys fyddai’n dioddef ohono fwyaf. Yn ogystal â hyn, gall hefyd droi Llanelli’n werdd, os ydi ambell Lafurwr yn penderfynu rhoi fôt i’r Rhyddfrydwyr (hyd yn oed petaent am roi i’r Blaid cyn y dadleuon) – yn y sedd honno, alla’ i ddim gweld y syrj yn effeithio ar Blaid Cymru yn fwy na Llafur. Hebddo ai peidio, dwi’n eithaf hyderus bellach y bydd Plaid Cymru yn cipio Llanelli eleni, ond byddai gwybodaeth leol gan rywun yn wych – rhowch wybod!

Ceredigion ydi’r un ddiddorol. Yn arwynebol, ymddengys y byddai parhau â’r syrj yn sicrhau dychwelyd Mark Williams. Ond mae llygedyn o obaith i Blaid Cymru. Y tro diwethaf, roedd y cynnydd yn y bleidlais ryddfrydol yn unol â chwymp debyg yn y bleidlais Dorïaidd. Gyda’r Dems Rhydd ar gynnydd, ar draul y blaid las, mae’n bosibl y bydd y Ceidwadwyr hynny yn troi’n ôl i geisio rhoi hwb i’w plaid naturiol.

Y tro diwethaf, hefyd, Plaid Cymru oedd y gelyn. Mae’r ffaith bod Ceredigion bellach yn diriogaeth y Democratiaid Rhyddfrydol yn gadael iddyn nhw gyflawni’r rôl honno, ond gyda’r cynnydd honedig yn y bleidlais ryddfrydol gall eu gelyniaethu’n fwy fyth. Hynny yw, y Democratiaid Rhyddfrydol y byddai’r Ceidwadwyr a Llafurwyr isio’u hatal. Gall hynny, yn ddamcaniaethol ac yng Ngheredigion, olygu bod Ceidwadwyr a Llafurwyr yn fwy parod o fenthyg pleidlais i Blaid Cymru, ac yn sicr olygu na fyddant mor fodlon ar fenthyg pleidlais i’r Dems Rhydd fel yn 2005. Mae’n rhywbeth nas gwelwyd ac nas ystyriwyd hyd yn hyn yn unman, ond oherwydd y polau gall gael ei wireddu: pleidlais wrth-Ryddfrydol.

Tybed faint o Lafurwyr neu Dorïaid fyddai’n fodlon ar gynghreirio, i bob pwrpas, i atal y drefn wleidyddol gyfredol rhag newid ar eu traul?

Mae wrth gwrs bythefnos yn weddill cyn i ni fwrw’n pleidleisiau. Gall unrhyw beth ddigwydd. Ond ni ddylai Plaid Cymru ddigalonni gormod ar sail polau. Gall y sefyllfa fod yn debyg i 1987, pan gynyddodd y Blaid ei chynrychiolaeth ond y tu allan i’r targedau cafodd etholiad siomedig tu hwnt. Os bydd y syrj yn parhau, dydi hi ddim yn amhosibl y gallai ddisgyn i drydydd neu bedwerydd mewn sawl man y dylai fod wedi dod yn ail, ond gan gynyddu ei chynrychiolaeth i bedwar, pump, chwech neu hyd yn oed y saith hudol.

Ymgyrchwyr llawr gwlad sy’n gwybod orau, wrth gwrs, ond dyma fy namcaniaeth bersonol. Croeso i chi ei chadarnhau neu ei gwrthod – byddai gen i ddiddordeb mawr mewn clywed y naill ffordd!

Y dadleuon diweddar

Ychydig o eiriau byr i chi heddiw. Rhwng ei liniadur yn torri (kaput go iawn ‘lly) a’r apwyntiad yfory gyda’r osteopath, dydi’r Hogyn ddim yn cael cyflwyniad hwyl i fod yn 25 oed. Yn wir, edrycha popeth yn dduach ar hyn o bryd. Mae meddwl bod y Democratiaid Rhyddfrydol ar frig y polau ar ddiwrnod fy mhenblwydd yn gwneud i mi fod isio crio.

Am gynnig ambell sylw ar y dadleuon gwleidyddol diweddar a gawsom ydw i. Gadewch i mi sôn yn gyflym am un nos Lun, a welais ddoe, gyda’r ymgeiswyr ym Maldwyn. Os gwelsoch y ddadl honno byddech chi wedi dod i gasgliad amlwg, sef yn gyntaf bod y Llafurwr yn warthus. Byddai’n warth iddo beidio â dod yn bedwerydd gwael. Roedd Heledd Fychan yn dda iawn, a dwi’n credu i’r gynulleidfa gynhesu ati’n fwy na’r lleill, ond mi lwyddodd Lembit ddal ei dir ar y cyfan. Roedd Glyn Davies yn arferol ffwndrus. Dwi wastad wedi synnu ei fod yn cael ei ystyried yn unrhyw beth arall, a dweud y gwir yn onast – yn fy marn i, dydi o ddim yn cyfleu ei hun fel cymwys na chall. Petai bywyd yn deg, byddai Maldwyn yn frwydr rhwng y Blaid a’r Rhyddfrydwyr ar dystiolaeth neithiwr.

Ond beth am y dadlau rhwng yr arweinwyr? Daeth yn amlwg mai Ieuan Wyn Jones ddaeth allan ohoni orau fore Sul, i chwi ychydig brin a wyliodd. Ond beth am neithiwr?

Waeth be ddywedwch, mae Ieuan Wyn yn cyfleu ei hun fel dyn sy’n dallt be mae’n sôn amdano. Yn gyffredinol, byddai dyn yn ymddiried ynddo. Byddwn i ddim yn gosod fy hun yn y ffanclyb, ond o bawb neithiwr efe gyflëodd ei hun unwaith yn rhagor fel yr un a ddeallai orau y sefyllfa wleidyddol a’r hyn y safai ei blaid drosto, gan ddeall i’r dim ei pholisïau ac amcanion. Roedd ei araith agoriadol ychydig yn wan, ond fel dadl bore Sul, fe gryfhaodd Ieuan Wyn Jones yn sylweddol wrth i’r ddadl fynd rhagddi.

Dydi Ieuan Wyn Jones ddim ychwaith yn mynd am soundbites ar y cyfan. I fi, mae hynny’n apelio, ond mae pobl yn gyffredinol yn hoff ohonynt, ac maen nhw’n rhan o’r gêm wleidyddol. Does gen i ddim amheuaeth chwaith, o weld y ddwy ddadl gafwyd hyd yn hyn, y gallai Ieuan Wyn Jones sefyll ar ei draed yn erbyn arweinwyr y tair prif blaid ar lefel Brydeinig a dal ei dir yn ddidrafferth.

Beth am Kirsty? Ceisiodd, dwi’n meddwl, efelychu ei harweinydd yn ystod y ddadl Brydeinig yn ei hagwedd a’r ffordd y siaradai. Weithiau cafodd y gorau ohoni, ond er enghraifft yn y ddadl am ofal i filwyr daeth ohoni waethaf yn erbyn Ieuan Wyn Jones, a lwyddodd ei diystyrru’n effeithiol. Y broblem fawr i mi ydi bod Kirsty Williams yn dod drosodd yn or-ymosodol: i fod yn onast, fel ‘chydig o ast. A dwi ddim yn licio’i dull o areithio – mae’n ffug. Mae ganddi ei chryfderau, a neithiwr hi gafodd y ganmoliaeth fwyaf gan y gynulleidfa gydag ambell linell a ddewiswyd yn ofalus. Da iawn hi am wn i, ond dwi’m yn ei licio, waeth beth fo ‘marn ar ei phlaid, a synnwn i petai fawr neb wedi cynhesu ati, er iddynt gytuno llawer â hi.

Y ddau ddaeth allan ohoni’n ofnadwy oedd Peter Hain a Cheryl Gillan. Roedd tactegau Peter Hain yn boenus o anghywir – mynd ar ôl y Ceidwadwyr yn ddi-baid. Ni ddysgiff mai dyna’r dacteg anghywir nes bod Mai 7fed arnom, mi dybiaf. Y gŵr oren (llawer mwy oren na bore Sul) oedd yn hawdd y gwaethaf. Pan ofynnwyd iddo beth yr oedd Llafur wedi’i gyflawni dros y tair mlynedd ar ddeg diwethaf, llwyddodd enwi tri pheth. Wel, dydi un peth da bob 4.33 o flynyddoedd ddim yn ddrwg yn ôl safonau San Steffan!

O ran Cheryl Gillan, roedd ganddi fwy i’w brofi na neb ar ôl ei ffwndro ar fore Sul. Iawn wnaeth hi ar y cyfan, ond fe’i llusgwyd i mewn i gecru â Peter Hain a manteisiodd Ieuan Wyn a Kirsty ar hynny’n llawn. Ni chafodd gyfle i ymosod ar y Blaid na’r Rhyddfrydwyr, sy’n rhaid i’r Ceidwadwyr ei wneud yng Nghymru.

Mae’n hynod drist na chaiff y dadleuon hynny fawr o effaith oherwydd prin, mi dybiaf, oedd y rhai a’u gwyliodd. Yn seiliedig ar y ddwy drafodaeth gafwyd hyd yn hyn, rhaid dweud mai Ieuan Wyn Jones a Kirsty Williams sydd ar y blaen, gan gadael y ddau arall yn drydydd a phedwerydd gwael. Nid dyna fydd yr achos yng Nghymru pan ddaw ati, dwi’m yn credu, a phiti garw am hynny.

Typical #2

Felly ar ddiwrnod ei benblwydd yn bump ar hugain mi ffoniodd Nain i roi cyfarchion:

"Mae bywyd yn gorffan wedi twenti wan sti - 'sgen ti'm byd i edrych ymlaen ato rwan"

Gall Nain fod yn ffycar bach pan mae hi isio, de.

Typical

O minnau bellach yn chwarter canrif mae 'nghefn yn teimlo'n waeth nag y gwnaeth erioed ac mae Dems Rhydd ar y brig yn y polau Prydeinig. Am erchyll ddiwrnod yn wir.