lunedì, ottobre 26, 2009

Brycheiniog a Maesyfed

Yng Nghymru, nid mewn seddau fel Aberconwy, Dwyrain Clwyd a seddau Penfro y profir gwir gynnydd y Ceidwadwyr yng Nghymru, eithr seddau Powys. I ennill mwyafrif cadarn yn San Steffan, seddau fel Maldwyn ac, yn yr achos a drafodir gennyf heddiw, Brycheiniog a Maesyfed, y mesurir maint y llwyddiant arfaethedig. Mae sawl rheswm am hyn. Y brif reswm ydi mai nad Llafur mo’r prif elynion yma, a hynny mewn adeg lle mai’r blaid honno yw’r ‘targed meddal’.

Er gwaethaf eu seguro diweddar yng Nghymru dros y blynyddoedd diwethaf, targed caletach sy’n wynebu’r Ceidwadwyr yn y canolbarth ar ffurf y Democratiaid Rhyddfrydol. Mae’n deg dweud mai prif nod y blaid honno yn 2010 fydd ceisio ennill cymaint o seddau wrth Lafur â phosibl tra’n cadw cymaint o’u seddau mwy ceidwadol eu naws, yn benodol mewn ardaloedd fel de-orllewin Lloegr.


Seddau Powys yw’r unig rai lle y gwelwn frwydr unsyth rhwng y Rhyddfrydwyr a’r Ceidwadwyr. Os yw’r Ceidwadwyr o ddifrif am ennill yr etholiad nesaf yn glir, mae ennill pleidleisiau wrth y Rhyddfrydwyr yn gorfod bod yn un o’u prif amcanion.

Dyna ddod â ni at Frycheiniog a Maesyfed. Dyma etholaeth fwyaf Cymru yn ddaearyddol, a dim ond yn eithaf de-orllewin y sir y mae Cymraeg i’w chlywed o ddifrif, yn ardal Ystradgynlais a Chwmtwrch. Daw hynny â ni at Lafur a Phlaid Cymru yn yr etholaeth. Mae’r rhain yn ardaloedd nad ydynt yn ofnadwy o wahanol i’r llu ardaloedd yn y de-orllewin arferai fod yn gadarn dros Lafur, ond sy’n troi at Blaid Cymru. Nid dyma’r achos fan hyn.


Mae’r pwt a ysgrifennaf am Blaid Cymru yn dweud y cyfan: ni ellir gor-ddweud amhwysigrwydd y blaid yn y rhan hon o’r byd. Nid yw, byth, wedi llwyddo cadw ei hernes mewn etholiad San Steffa yn yr etholaeth. Dyma un o’r seddau y mae hi wannaf ynddi ledled Cymru. Gellid dweud mai canlyniad rhagorol oedd iddi ennill 1,600 o bleidleisiau yn etholiadau Ewrop eleni.


Dydi Llafur ddim yn gwbl amherthnasol yma. Daliwyd y sedd ganddi cyn 1979. Drwy’r wythdegau cafodd dros chwarter, a hyd at dros draean, o’r bleidlais yma, gan ddod yn ail ym 1983 ac is-etholiad ’85. Ond ers hynny mae hi wedi dirywio yma. Disgynnodd ei phleidlais i 15% yn yr etholiad cyffredinol diwethaf. Ei pherfformiad gorau yn y Cynulliad hyd yn hyn yw 18%, a hynny nôl ym 1999.


Gan wyrdroi degawdau o bleidleiswyr yn cyfnewid yr hen blaid Ryddfrydol am Lafur, ym Mrycheiniog a Maesyfed newidiwyd y duedd honno, ac yn araf daethai’n frwydr rhwng y Rhyddfrydwyr a’r Ceidwadwyr ac felly y mae’n parhau hyd heddiw.

Yn ein meddyliau, rydyn ni’n dueddol o feddwl mai un o gadarnleoedd y Rhyddfrydwyr ydi Brycheiniog a Maesyfed. Yng nghyd-destun datganoli mae hynny’n hawdd gwneud – tair buddugoliaeth gadarn yw hanes Kirsty Williams, arweinydd Democratiaid Rhyddfrydol Cymru, yn y sedd hon. Ond yn San Steffan, dydi’r Ceidwadwyr ddim cymaint o soft touch.

Ym 1983, enillodd Tom Hooson y sedd gyda mwyafrif o bron i 9,000 dros Lafur. Enillodd bron i hanner y bleidlais a thros ddeunaw mil o bleidleisiau. Er bod hynny chwarter canrif yn ôl erbyn hyn, mae’n arwydd clir o’r hyn allai ddigwydd pan fo’r Ceidwadwyr ar dwf mewn sedd fel hon.
Hyd yn oed ar drai, mae’r Ceidwadwyr yn rym peryglus yma. O drwch blewyn y collodd y Ceidwadwyr yma yn etholiadau ’87, a hynny o 56 pleidlais; ond eto o drwch blewyn y cipiwyd y sedd bum mlynedd yn ddiweddarach ar ogwydd o 1.2%.

Yn ddiweddarach y peth sydd wedi newid mwyaf ydi mwyafrif y Rhyddfrydwyr, a hynny’n sylweddol iawn: 5,097 ym 1997, 751 yn 2001 a 3,905 yn 2005. Ond mae rheswm dros hyn. Yn 2001, trosglwyddwyd yr awenau o’r poblogaidd Richard Livsey i Roger Williams, ac felly collwyd llawer iawn o bleidleisiau personol. Fodd bynnag, yn amlwg llwyddodd Williams adeiladu ei bleidlais bersonol ei hun. Cofiwn hefyd i’r Democratiaid Rhyddfrydol gael blwyddyn dda yn 2005 yn genedlaethol. Rydyn ni hefyd yn rhy barod i anghofio, ar lefel San Steffan, y blaid yw ail blaid Cymru ar hyn o bryd.

Serch hynny, dydi rhagweld beth fydd yn digwydd yma flwyddyn nesa’ ddim yn hawdd. Yn ôl yr arolwg barn diweddaraf ganYouGov i’r Telegraph, mae’r Ceidwadwyr ar 40% a’r Democratiaid Rhyddfrydol ar 19% yn genedlaethol. Cofiwn serch hynny fod pleidlais y Rhyddfrydwyr yn aml iawn yn cael ei danddatgan mewn arolygon barn. Yr awgrym fyddai bod y Ceidwadwyr tua 8% i fyny o’r etholiad diwethaf a’r Dems Rhydd yn eithaf segur.

O drosi’n uniongyrchol, fyddai hynny ddim yn ddigon i’r Ceidwadwyr ennill yma. Ydi’r ffaith iddynt ennill yma yn etholiadau Ewrop yn arwyddocaol? Mae’n awgrymu y gallai’r bleidlais Ryddfrydol fod yn feddal ar hyn o bryd, ond fawr fwy na hynny.

Fe ddylwn fod wedi disgwyl tan yfory, a phôl piniwn Cymreig yn dod i’r amlwg, i broffwydo hon. Efallai y byddaf yn newid fy meddwl erbyn ei weld, wn i ddim! Ond mae dau beth yn awgrymu eu hunain i mi yma.

Yn gyntaf, yn genedlaethol byddai disgwyl i’r Ceidwadwyr ennill tir oddi ar y Democratiaid Rhyddfrydol. Nid oes rheswm i gredu na fyddai hynny’n digwydd yma. Yn ail, yn genedlaethol byddai disgwyl i’r Dems Rhydd ennill rhywfaint o dir oddi ar Lafur. Mae’r cyfle i wneud hynny yma’n gyfyngedig, ond yng Nghymru mae’r bleidlais Lafur yn hanfodol wrth-Geidwadol – a phwy gwell i drechu’r Ceidwadwyr yma na’r Democratiaid Rhyddfrydol? Byddai sicrhau hyd yn oed ychydig o gefnogaeth y grŵp hwnnw o fudd enfawr.

Proffwydoliaeth: Ar ôl gweld canlyniadau arolwg barn YouGov i Gymru, dwi am fod mor hy â newid fy mhroffwydoliaeth i fwyafrif o tua 2,000 i'r Ceidwadwyr.

1 commento:

Anonimo ha detto...

A fabulous gift idea that any mom & grandma links of london sale would be glad to accept is a mother's ring. There are countless styles to pick from london links charms and every one permits each of a mother's children's birthstone to be placed in the ring so mom & grandma can remember her children wherever she goes.Jewelry links london bracelet that is personalized or engraved makes great jewelry gifts for mom. You can have a particular word or meaningful expression engraved inside a ring, necklace or bracelet links of london earrings to demonstrate to your mother the depths of your feelings.Stylish watches are an additional idea for great jewelry gifts for mom. Your mother sweetie bracelet needs a stylish watch to go with her favorite outfit and perhaps even a few to go with her entire wardrobe.Another example of mom's & grandma's jewelry that makes a great gift is mother's earrings.