Gorbarchusrwydd a'r Cymry Cymraeg

Dylai unrhyw genedl aeddfed allu chwerthin arni ei hun, a hynny am bob agwedd arni. Mae’r Cymry yn od yn hyn o beth. Rydyn ni’n touchy iawn pan fo’r Saeson yn cael go arnom – a dydi hynny fawr o syndod ac mae’n ddealladwy i raddau; wedi’r cyfan, mae mwy na doniolwch wrth wraidd geiriau’r Cymry a’r Saeson at ei gilydd.

Fe flogiais o’r blaen am y Cymry yn chwerthin arnynt eu hunain, ac rydyn ni’n gwella yn fawr yn hyn o beth – hynny yw, er ei fod yn beth cymharol newydd, mae’r Cymry wedi deall y gellir parchu’r genedl a hefyd fod yn ddychanol. A jyst pan fo rhywun yn meddwl ein bod ni’n gallu gwneud hynny, mae rhywun yn darllen Golwg360.

Na, nid cwyno am iaith Golwg360 dwi am wneud ond cyfeirio at un stori. Dwi’m am ailadrodd cynnwys y stori – fedrwch chi ddarllen fedrwch? – ond mae’r sylwadau oddi tani yn digon i ddyn fod isho taro rhai pobl.

Ddyweda’ i hyn – mae’r llyfrau hyn, yn amlwg, yn rhyw fath o fersiwn Cymraeg o Horrible Histories. Wnes i gael pob un ohonyn nhw nes fy mod i tua phymtheg oed ac o’u herwydd nhw dwi’n caru hanes, mae’n bwnc sydd wir, wir yn dwyn fy sylw, a phob agwedd arno ‘fyd. A nid fi oedd yr unig un, ro’n nhw’n llyfrau eithriadol boblogaidd ac mae’n siŵr bod cannoedd o filoedd o blant (a phobl) wedi’u darllen ar hyd y blynyddoedd. Roedden nhw’n cyflwyno hanes mewn ffordd ddigri, ddoniol a difyr.

Mae cael fersiwn Cymraeg o hynny ond yn gallu bod yn beth da. Yn gyffredinol, rydym ni’r Cymry, gan gynnwys y Cymry Cymraeg, yn boenus anymwybodol o’n hanes ein hunain – bai’r system addysg ydi hynny. Glywodd fy Nhad fyth am Dryweryn nes ryw bedair blynedd nôl ac mae’r boi yn agos at ei drigain.

Fydda i wastad yn amddiffynnol pan fydd rhywun yn dweud bod y Cymry Cymraeg yn sych ac mae’n rhwystredig gweld, esgusodwch iaith, nobs yn cadarnhau’r peth ac yn atgyfnerthu’r ddelwedd. Rhaid i ni edrych ar ein hanes a’n cenedl â thafod yn y foch, ac os mae hynny’n golygu gwneud hwyl am ben Hedd Wyn weithiau, grêt.

Ond dyn ag ŵyr, efallai mai fi sy’n anghywir, a thrwy ras Duw mai ffawd y Cymry Cymraeg o’u hanfod yw bod yn genedl or-barchus ddi-hyder wedi cwbl.