Cafodd Llafur 74% o’r bleidlais yma ym muddugoliaeth 1997. Hyd yn oed yn isetholiad 2002 cafodd dros hanner y bleidlais. Ond i geisio dyfalu beth all ddigwydd yn 2010, edrychwn ar faint y mae nifer pleidleisiau’r pleidiau wedi cynyddu neu ddirywio ers 1997. Ceir canlyniad yr etholiad cyffredinol diwethaf a’r newid ers ’97 yn y cromfachau.
Llafur 18,295 (-9,868)
Dem Rhydd 4,592 (+1,082)
Ceidwadwyr 4,243 (+527)
Plaid Cymru 3,148 (+469)
Y Democratiaid Rhyddfrydol, felly, yw’r blaid sydd wedi elwa fwyaf ers 1997, ond nid oes neb wedi manteisio o gwbl ar gwymp y Blaid Lafur yma. Roedd y Rhyddfrydwyr, Plaid Cymru a’r Ceidwadwyr o fewn 5% i’w gilydd ym 1997 a dyna’r sefyllfa o hyd yn 2005. Cafodd Llafur bymtheg y cant yn llai o’r bleidlais ers ’97, ond, a dwi’n diawlio’n hun am ailadrodd hyn eto, aeth ei phleidlais i lawr tua thraean. Ni wnaeth wahaniaeth – roedd Ogwr o hyd yn waetgoch.
O alw draw i’r Cynulliad am eiliad, llwyddodd Plaid Cymru gael 27% o’r bleidlais ym 1999. Erbyn 2007 Plaid Cymru oedd yn yr ail safle unwaith eto ond roedd ei phleidlais wedi dirywio i 17%. Cafodd Llafur dros hanner y bleidlais – mymryn yn fwy na chafodd ym 1999. Yn draddodiadol, os yw Llafur yn ennill yn gadarn mewn etholaeth Cynulliad, mi wnaiff yn well fyth mewn etholiad San Steffan.
Felly does neb am ddisodli Llafur yma. Gan ei bod yn sedd mor ddiogel i Lafur, mae rhywun yn llawn disgwyl i’w phleidlais ddisgyn, gan nad oes perygl iddi golli. Ond dyma un o ambell sedd y gallai’r nifer sy’n pleidleisio ostwng hyd yn oed yn is na 58% yr etholiad diwethaf.
Proffwydoliaeth: Mwyafrif o tua 10,000 i Lafur.
I’r gorllewin, ceir etholaeth Aberafan, y mae ei chadernid i Lafur yr un mor amlwg, ac yn un o ambell etholaeth lle y cafodd dros 25,000 o bleidleisiau yn fynych. Ers yr wythdegau, mae Plaid Cymru, y Ceidwadwyr a’r Democratiaid Rhyddfrydol wedi dod yn ail yma, ac yn ddiweddar nid ydynt yma chwaith fwy na phump y cant oddi wrth ei gilydd. Beth am ddilyn yr un fformiwla ag uchod felly o ran nifer y pleidleisiau?
Llafur 18,077 (-7,573)
Dem Rhydd 4,140 (+61)
Plaid Cymru 3,545 (+1,457)
Ceidwadwyr 3,064 (+229)
Awn ni ddim i fanylu ond yn amlwg Plaid Cymru ydi’r unig blaid sydd wedi manteisio ar ddirywiad Llafur. Mae’n werth nodi, fodd bynnag, hyd yn oed yn yr wythdegau a dechrau’r nawdegau, fod y Ceidwadwyr a’r Rhyddfrydwyr yn fynych cael dros 5,000 o bleidleisiau yma. Dim ond y cenedlaetholwyr sydd wedi gweld cynnydd ers hynny.
Galwn draw i’r Cynulliad yn gyflym eto. Mae’r duedd ddiweddar at ymgeiswyr annibynnol wedi bod yn amlwg yn Aberafan, ond i bob pwrpas mae’r pedair prif blaid yn eu hunfan ers 1999 – nid yn annhebyg i Ogwr. Roedd hyd yn oed mwyafrif Llafur yn debyg. Tra gellir gweld bod Llafur yn dirywio yma, a hefyd yn Ogwr, nid yw i’r fath raddau â rhan fwyaf o’r wlad, ac nid oes neb wedi llenwi’r bwlch. Pe gwelwn dranc gwirioneddol ar y blaid Lafur yn ystod y blynyddoedd nesaf, bydd hon yn un o’r seddau a fydd yn parhau’n driw iddi tan y diwedd chwerw.
Hyd yn oed yn etholiadau Ewrop y llynedd cafodd Llafur tua’r un faint o bleidleisiau a’r tair plaid arall gyda’i gilydd. Yn wir, yn Aberafan dydi nifer y cynghorwyr yma heb newid, i bob pwrpas, ers blynyddoedd chwaith – Llafur sy’n rheoli yma o hyd ar gyngor Castell-nedd Port Talbot, sef wrth gwrs dim ond un o ddau gyngor a reolir ganddi ben ei hun.
Gallech wneud dadl dda o blaid unrhyw un o’r tair plaid arall yn dod yn ail yma eleni. Yr unig sicrwydd y tu hwnt i hynny ydi y bydd Llafur yn teyrnasu yma o hyd – gyda mwyafrif erchyll o fawr, os nad un sy’n cymharu â dyddiau ei llawn gogoniant.
Proffwydoliaeth: Unwaith eto, mwyafrif tua 10,000 i Lafur.
Dwi’n meddwl ar ôl ymwared â Threfaldwyn, Aberafan ac Ogwr bod nifer o etholaethau diddorol iawn i’w dadansoddi yng Nghymru: Ynys Môn, Bro Morgannwg, Gorllewin Caerfyrddin a Phontypridd yn eu plith. Wrth i ni gyrraedd yr hanner ffordd, dyma sut mae Cymru Rachubaidd 2010 yn edrych erbyn hyn.
Nessun commento:
Posta un commento