Beth am aros yn y gogledd-ddwyrain am rŵan? Mae hyn yn bennaf gan fy mod isio arbed gwaith i mi’n hun drwy greu dadansoddiad byr – mae amser yn mynd ac mae’n rhaid i mi frysio.
Dwi’n dweud ‘byr’ oherwydd, i raddau helaeth, mae ffigurau De Clwyd yn debyg iawn, iawn i rai Delyn. Yn bur syml, mae angen i’r Ceidwadwyr wneud union yr un peth yn Ne Clwyd ag sy’n rhaid iddynt ei wneud yn Nelyn. Edrychwch isod i ddarllen am hynny’n fanwl.
Beth ddywedwn am Dde Clwyd, felly? Etholaeth wledig ydyw gan fwyaf, gydag un o bob pump yn medru’r Gymraeg yma, er mai dim ond yng ngorllewin pellaf yr etholaeth y mae’r cymunedau Cymraeg. Fodd bynnag, dyma ffigur bach diddorol i chi, ganwyd 72% o’r boblogaeth yng Nghymru, sy’n gydradd ail yng Ngogledd Cymru gyda Wrecsam (Arfon sydd uchaf ar 74%), ac yn uwch na Sir Fôn.
Dwisho gwneud un peth ar fyrder, sef diystyru. Fel y rhan fwyaf o seddau Cymru, y Blaid a’r Democratiaid Rhyddfrydol gaiff fraint fy niystyru yn y sedd hon.
Yn San Steffan, ers ’97, mae’r Democratiaid Rhyddfrydol wedi cael, ar gyfartaledd, 12% o’r bleidlais yn yr etholaeth, er eu bod wedi llwyddo cynyddu eu pleidlais bob etholiad o’r bron. Mae’r Blaid fymryn y tu ôl ar 9%. O ran y Cynulliad, er mwyn cymharu, cyfartaledd y Rhyddfrydwyr yw 10%, ond mae Plaid Cymru gryn dipyn yn uwch ar 22%, ond mae ei phleidlais wedi dirywio ym mhob etholiad ers 1999.
Tueddaf i feddwl yn y dyfodol y gallai Plaid Cymru wneud yn dda mewn sedd fel hon, sydd â chanran uchel o bobl a aned yng Nghymru. Er, eleni, dwi’n amau’n gryf a gaiff fawr o effaith, hyd yn oed gydag ymgeisyddiaeth Janet Ryder. Yn reddfol, byddwn i’n synnu petai’r Blaid neu’r Dems Rhydd yn llwyddo cael mwy na 15% o’r bleidlais yma.
Mae hynny yn ein gadael gyda Llafur a’r Ceidwadwyr. Dwi am ddechrau gyda’r Ceidwadwyr. Un o ragflaenwyr y sedd oedd De-orllewin Clwyd, a oedd (fel gyda Delyn) yn fwy na’r sedd gyfredol (roedd y boblogaeth dros 10% yn fwy) ac eto’n cynnwys mwy o ardaloedd Ceidwadol eu naws. Yn wir, ym 1983 enillodd y Ceidwadwyr yma gyda mymryn dros draean o’r bleidlais. Parhaodd i gael tua’r ganran honno yn gyson, er iddi golli o fil o bleidleisiau yn ’87. Cafodd dros 16,500 o bleidleisiau ym 1992, ond cynyddodd mwyafrif Llafur i bum mil.
Pan ddaeth y sedd i’w bodolaeth bresennol aeth pethau o chwith, er, wrth gwrs, ’97 oedd hi a’r holl elfennau yn erbyn y Ceidwadwyr. Dyma niferoedd pleidleisiau’r blaid o 1997 ymlaen, a’r ganran gyfatebol.
[1997] 9,091 – 23.1%
[2001] 8,319 – 24.8%
[2005] 7,988 – 25.5%
Amcanganlyniad (y notial result) yw 2005 o ganlyniad i newid ffiniau, ond ‘does rhaid i mi wirioneddol ddweud wrthych yr hyn a ddigwyddodd. Cynyddodd y ganran oherwydd i nifer y bobl a bleidleisiodd ostwng. Ers cyflafan 1997, mae un o bob wyth o bleidleiswyr y Ceidwadwyr yn Ne Clwyd wedi troi eu cefnau arnynt. O ystyried mai’r Ceidwadwyr fu’r prif wrthblaid ar hyd y blynyddoedd ac i’r llywodraeth fod fwyfwy amhoblogaidd, mae hynny’n sobor. Ni chynhaliodd y Ceidwadwyr eu sail yn yr etholaeth - mae’n ardal lle mae’r Ceidwadwyr wedi dirywio ond heb ddangos arwydd eu bod yn cryfhau.
Dyna ydi hanes Plaid Cymru yn y Cynulliad – mynd o sefyllfa dda i wanhau. Ond gallaf gynnig llygedyn o obaith i’r Ceidwadwyr yn eu hachubiaeth wrthgyferbyniol – y Cynulliad Cenedlaethol. Er cael llai na 20% o’r bleidlais ym 1999 ac yn 2003, gwelodd y Ceidwadwyr gynnydd o dros 10% yn eu pleidlais yma yn 2007, gan dorri’r mwyafrif Llafur i ychydig dros fil a gosod y Blaid yn gadarn iawn yn y trydydd safle. Y newyddion drwg ydi mai Llafurwyr arhosodd adref – dim ond 38% bleidleisiodd.
Pleidleisiodd ganran is yn 2009 yn etholiadau Ewrop, ond roedd hon yn un o’r seddau hynny lle’r oedd y Ceidwadwyr yn fuddugol – yn wir, roedd 7% rhyngddynt â Llafur yma. Ond o ystyried na chafodd y Ceidwadwyr chwarter y bleidlais hyd yn oed, roedd y fuddugoliaeth ychydig yn wag.
Ac eithrio etholiad 2004 Ewrop (diffyg data ar fy rhan), ar gyfartaledd mae’r Ceidwadwyr wedi llwyddo ennill 23.8% o’r bleidlais dros y tair blynedd ar ddeg diwethaf. Rŵan, ac rwy’n dweud hyn yn gwisgo’r hen het ddiduedd honno, dydi hynny ddim yn drawiadol iawn.
Gydag eithriad y llynedd, mae Llafur ar y llaw arall wedi llwyddo ennill pob etholiad yma ers ’97 (a chyn hynny, os mynnwch). Dyma ei chanlyniadau hi yn San Steffan:
[1997] 22,901 – 58.1%
[2001] 17,217 – 51.4%
[2005] 14,808 – 45.0%
Faint ddirywiodd niferoedd pleidleisiau Llafur felly? Gyda’n gilydd: traean! Ydi, mae’r duedd yn ymestyn i bob rhan o Gymru fach. Mae’r mwyafrif ei hun wedi dirywio o 35% ym 1997 i 19% yn 2005, ond bai Llafur, nid gwaith caled y Ceidwadwyr, yw’r rheswm dros hynny. Dydi Llafurwyr bellach ddim isio dod allan i chwarae’r gêm wleidyddol.
Ar gyfartaledd mae pleidlais y Ceidwadwyr wedi cynyddu 1.2% ers 1997, a Llafur wedi gostwng 6.5%. Allai hynny ddigwydd eto? Mae hi bron yn sicr y bydd y Ceidwadwyr yn cynyddu eu pleidlais fwy na 1.2% - ond a allant gynyddu at y traean hwnnw a enillodd Dde-orllewin Clwyd nôl ym 1983?
Mae’n anoddach i’r Ceidwadwyr wneud hynny ers geni De Clwyd. Petai 70% yn pleidleisio y tro nesaf – sy ddim yn sicr wrth gwrs – byddai angen o leiaf 12,000 o bleidleisiau arnynt. Dwi ddim yn gweld hynny’n amhosib, rhaid i mi ddweud, ond yn ôl pob tebyg, fydd hynny ddim yn ddigon i ddisodli Llafur.
Gyda’u hantics diweddar mae Llafur wedi llithro’n ôl yn y polau. Troswn yn uniongyrchol, er cyfleuster, bôl diweddar (9-10 Ionawr) Angus Reid Strategies a PoliticalBetting.com sy’n anffafriol iawn i Lafur. Awgrymir ganddo fod bwlch o 16% rhwng y Ceidwadwyr a Llafur. Beth ddigwyddai yn Ne Clwyd gyda’r canlyniad hwnnw?
Llafur 34%
Ceidwadwyr 33%
Efallai y bydd hon yn flwyddyn dda i’r Ceidwadwyr yng Nghymru, ond gan fod tueddiadau Cymru o hyd yn fwy gwrth-Geidwadol fyddech chi efallai ddim yn disgwyl i Dde Clwyd fod mor agos. Ydi, mae’r bwlch rhwng patrwm Ceidwadol-Llafur Cymru yn agosáu at yr arfer Prydeinig, ond mewn etholiad cyffredinol mae’n anodd gen i ddychmygu ei bod hi yna eto. Gadewch i ni fod yn chwareus am eiliad, a chymryd yr uchod yn ganiataol, a hynny ar 70% o’r etholwyr yn pleidleisio. Dyma fyddai’r canlyniad arfaethedig:
Llafur 12,342
Ceidwadwyr 11,979
Manwl neu beth? Ro’n i’n iawn felly i ddweud y byddai angen o leiaf 12,000 o bleidleisiau ar y Ceidwadwyr i ennill yma. Byddai’n rhaid i’r bleidlais Lafur hefyd ostwng yn sylweddol drachefn.
Felly dyma’r cwestiynau sy’n rhaid eu gofyn: a fydd ymddeoliad Martyn Jones yn ergyd ddifrifol i Lafur? Ai Sais o Lerpwl sydd wedi ymladd etholiadau yn yr ardal (Ceidwadwyr) ynteu hogan leol sy’n cynrychioli ward yn Lloegr (Llafur) sydd fwyaf apelgar? Tybed a all Janet Ryder AC effeithio ar y canlyniad drwy ddwyn pleidleisiau? A thybed pwy allai gael budd o’r glymblaid wrth-Lafur ar Gyngor Wrecsam?
Dwi ddim yn gwybod. Ydych chi?
Proffwydoliaeth: Bydd De Clwyd eto’n goch, ond gallai fod yn agos – byddwn i’n rhoi mwyafrif o tua mil i fil a hanner i Lafur yma.
Dyma felly Gymru 2010 hyd yn hyn yn fy marn i ... dwi’n cadw’r hawl i newid ambell sedd cyn yr etholiad, cofiwch!
2 commenti:
Un ystadegyn difyr. Nifer o gynghorwyr yn yr etholaeth:
Llafur 5
Plaid 4
Toriaid 3
a llawer o rai annibynnol.
Ag eithrio tair ward Maelor Saesneg a thair ward y Gymru Gymraeg tua Corwen, sedd y pentrefi diwydiannol ydi hwn. Hen gadarnle Llafur ond dwi'n credu fod Llafur yn wynebu chwalfa yma ac y bydd Plaid yn gwneud yn well na'r hyn rwyt ti'n ei ddweud. Dydi'r ymgeisydd Ceidwadol ddim yn argyhoeddi.
Diolch. Dwi ddim yn gyfarwydd iawn gyda'r etholaeth, ond mae'n ddiddorol yn sicr bod bob un o gynghorwyr Plaid Cymru yn yr etholaeth. Ro'n i'n meddwl mai gwledig gan fwyaf oedd yr ardal ond rwyt yn gwybod yn well na mi!
Posta un commento