Y Cymro Cymraeg

Mae ‘na ddadl yn berwi ar Faes E am sylwadau rhyw bitw o ddarpar-gynghorydd Llafur yn Grangetown am yr iaith Gymraeg a pha mor amherthnasol ydyw. Dw i’n ffeindio hynny’n rhyfedd, achos dim ond deufis ydw i’n Grangetown ers a galla’ i ddim mynd i’r unman heb weld car efo sticer Cymdeithas yr Iaith neu Y Byd arno, neu, yn wir, clywed Cymraeg o ryw fath.

Felly rydym ni’n amherthnasol iddo. Digon teg. Ond alla’ i ddim helpu ond meddwl pa mor amherthnasol ydyw’r di-Gymraeg i nifer o Gymry Cymraeg. Mae’r cydsyniad o “Gymro di-Gymraeg” yn un estron yn y rhan fwyaf o’r Fro Gymraeg, mae’n deg dweud, mae’r sefyllfa’n ddu a gwyn – os wyt ti’n siarad Saesneg, ti’n Sais; a Chymraeg i Gymro.

Roeddwn i’n arfer meddu ar yr agwedd honno. Ers symud i Gaerdydd, dydw i ddim. Gwyddwn fod y Cymry fan hyn cystal Cymry â’r rhai Cymraeg eu hiaith (a digon ar y ddau ochr sydd ddim ffit i gerdded ar dir Cymru, yn fy marn onest i), ond ni allaf wadu bod byw mewn dinas Saesneg ei hiaith wedi gwneud i mi sylwi, neu deimlo, efallai, fy mod yn wahanol iawn i’m cyd-wladwyr di-Gymraeg.

Dw i’m dim ond yn siarad Cymraeg tua 95% o’r amser. Mi fyddaf yn gwrando ar fiwsig Cymraeg, Radio Cymru, gwylio S4C weithiau (och a gwae!) – byddai’n well gen i fynd i Sesiwn Fawr neu Pesda Roc neu Faes B na rhyw gig mawr budur. Mi fyddaf yn mwynhau Eisteddfod, er nad ydw i’n mynd yn aml. CDs Cymraeg y byddaf i’n eu prynu fel rheol.

Yn gryno, rydw i fel Cymro Cymraeg cryn dipyn yn wahanol i Gymry di-Gymraeg. Ac er mi bwysleisiaf nad barnu eu Cymreictod hwy ydw i, ac er yr uchod, mae fy Nghymreictod yn deillio o’r ffaith fy mod i’n medru siarad Cymraeg, ac mae popeth arall sy’n rhan o’m Cymreictod yn deillio o’r hedyn hwnnw.

Dw i’n gwybod ein bod ni yng Nghymru yn ceisio creu cenedl unedig y dyddiau hyn, ond does pwynt gwadu bod o hyd gwahaniaeth mawr rhwng y Cymry Cymraeg a’r di-Gymraeg. Ac o ystyried yr uchod, faint sydd gennyf i, mewn difri, yn gyffredin â hwy?

Edrych ymlaen at y penwythnos

Waeth i chi wybod fod y caserol yn odidog, ac mae digon i mi gael eto i fy nhe heno efo thatws a choed bach gwyrddion. Mae’r wythnos hwn wedi fflio heibio i mi ac mae’r penwythnos blaenorol fel ddoe yn y cof. Mae’n rhyfedd, unwaith rydych chi’n gadael ysgol rydych chi’n meddwl bod eich cyfnod yn y brifysgol yn mynd yn sydyn, ond mae’n waeth fyth pan fydd rhywun yn dechrau gweithio.

Serch hyn, mae’n golygu bod y penwythnosau i’w ymhyfrydu ynddynt ac y dônt yn amlach. Mewn ffordd. Cadw rhywun yn fyw ac yn iach y maent; da i’r galon, da i’r enaid.

Beth sydd bwysicaf gan ddyn, ei ysbryd neu’i enaid? Tybed. Dw i’m yn dallt y gwahaniaeth rhwng pethau felly. Bodlon wyf innau gyda pheint a ffrind a chig da. Bron a deimlaf dros bobl sydd angen mwy fel car mawr a lle posh a dillad neis.

Wedi mynd dros ben llestri yn ofnadwy wythnos diwethaf, dim ond y Sadwrn y byddaf i allan tro ‘ma (dw i bron â marw isio ‘sgwennu ‘eleni’ a ‘llynedd’ – mae angen geiriau cyfystyr ar gyfer wythnosau). Alla’ i byth cael digon o’r awyrgylch y mae gemau rygbi rhyngwladol yn eu creu. Ac mae’n rhoi rheswm i mi ganu o flaen pawb a dangos fy mod yn gwybod mwy o ganeuon na hwythau, ‘fyd.

Aflwyddiant

Dw i’n falch yr ymddengys bod hanner poblogaeth Cymru, erbyn hyn, eisiau gwybod pa bysgodyn sy’n mynd i’r pei. Penogiaid Mair sydd. Pilchards. Efo saws gwin gwyn cyfoethog. Iawn, nid yw’n swnio’n wych, ond dw i wedi cael un o’r blaen ac fe’r oedd yn odidog (sef, y math o air y mae pobl yn ei ysgrifennu ond dw i’n ei ddweud ar lafar yn naturiol – fel ‘echrydus’ ac ‘mi ragwelaf’). Ond nid aethent i’r pei ddoe.

Mi drodd yr ymgais ar goginio yn drechiad trist iawn. Ar ôl ei chwarae’n saff a phrynu cymysgedd toes yn lle ei gwneud fy hun (sy’n rogio llwyr) a’i osod sylweddolais nad oedd math o bin rowlio yn y tŷ. Ar y pryd nes i’m meddwl defnyddio rhywbeth fel potel o win, felly yn ddigalon iawn, fe’m trechwyd am y tro.

Ia, chwarddwch y twats. Ond dw i’n neud caserol heno, a chi fydd yn buta Tesco Value lasania efo Skol.

Ffish Pai

Helo, alla’ i ddim siarad yn hir efo chi. Dim ond nodyn sydyn ydyw i ddweud bod fi am drio gwneud ffish pai heno a gweld sut eith hi (er fy mod i jyst yn cael ffish heno, a caserol ‘fory – mi geith fynd i’r ffrij) ond dw i’m yn rili siŵr sut i wneud toes. Wel, dw i yn, ond dw i’m yn siwr os bydd yn does cywir, achos mae sawl math o does yn y byd.

Rwy’n amgyffred nad oedd fawr o bwynt i mi ‘sgwennu hyn.

Fy Mhenwythnos - un da 'fyd

Helo gyfeillion, dw i newydd gael penwythnos gwych! Mi ges Almaenwr o ffrind yn dod i aros efo fi, fel y gwyddoch, a bu yfed mawr yng Nghaerdydd. Wedi homar o sesh nos Wener, heb geisio, mi aethon ni i’r gêm ddydd Sadwrn, oedd yn ofnadwy, ond hefyd i weled y gêm ddoe yn y Mochyn Du, oedd cryn dipyn yn well.

Nos Sadwrn oedd yn randym hefyd, bu i mi a fy ffrind gyfarfod cwpl Almaeneg yn yr Owain Glyndŵr, ac felly fe oeddem ni allan gyda hwy drwy’r nos tan oriau mân y bore. Catrin oedd enw’r hogan. Siaradodd bum iaith. Mae siarad yn ddiddorol, tydi?

Roedd ddoe yn un o’r diwrnodau gorau dw i ‘di gael yng Nghaerdydd ers dyfod yma, er mai canlyniad y diwrnod hwnnw oedd fi’n chwysu a theimlo fel rêl brechdan yn gwaith heddiw. Fodd bynnag, mi aeth criw i’r Mochyn ac wedyn am fwyd Eidalaidd i ganol dre, oedd yn hyfryd hynod (wrth i Lowri Dwd fynd adref am ryw, a Rhys Ioro difethaf ‘Fflat Huw Puw’) ac i’r Goat Major am un bach slei ar ôl hynny a phawb yn hapus braf. A bu i mi siarad efo boi sy’n nabod Dad.

Mae’n ddrwg gennyf, dydw i’m yn dda iawn ar adrodd straeon, dw i’n llawer gwell ar synfyfyrio am y byd a’i bethau. Ond yr oll sydd angen i chi wybod yw fy mod ar don uchel heddiw, felly sws a gwên i chi gyd. Ta ra!

Pwy ga'i gasau fwyaf?

Fe fyddaf yn ceisio cymryd diddordeb yn y byd a’i manion bethau. Ges i sioc a siom fod Pavarotti wedi marw heddiw, ac wn i ddim pam achos dydw i ddim yn hoffi opera (neu ‘canu gwirion’ yn ôl Nain) ac mae fy mhrofiadau ag Eidalwyr yn gymysg â dweud y lleiaf.

Does gen i fawr o ddim i’w ‘sgwennu am heddiw, achos mae’r byd yn ddiflas. Dw i heb flogio’n wleidyddol ers rhywfaint o amser, ond mae’n rhaid i mi gyfaddef dw i’n hwran wleidyddol a dim ond pan mae’n amser etholiad y bydda i’n wir cyffroi am wleidyddiaeth. Dim ond dechrau dod i arfer â’r syniad o’r Blaid mewn llywodraeth ydw i, â bod yn onest (er, yn bur rhyfedd, mae fy nghasineb o’r Blaid Lafur wedi cyrraedd lefelau newydd - a’r Torïaid. Ond, fel y gwyddwn, nid pwysig mo Tori).

A dweud y gwir dw i’n amgyffred rhyw frwydr fawr (a chwerw) yn dyfod rhwng cenedlaetholdeb ac undebaeth yng Nghymru. Mae’r Blaid Lafur wedi gwneud y camgymeriad gwaethaf posib drwy barchuso’r Blaid a’i gadael i fod yn rhan o lywodraeth Cymru. Y broblem hefyd ydi eu bod nhw wedi ei gwneud yn hawdd iawn i’r Torïaid ail-ddyfod.

Y broblem i mi ydi pwy i gasáu fwyaf - Prydaingarwyr (Llafur) neu Gymry sy’n Saisgarwyr (Torïaid).

Efallai mai haws byddai pigo ar y Gwyrddion. Gas gen i ffycin hipis.

Paham, bryfaid cop, paham?

Ni chewch gelwydd gennyf i. Mae bywyd yn dda. Y broblem fwyaf yw fy mod yn chwarae rhan y gwestywr y penwythnos hwn i Almaenwr. Dydw i byth wedi hoffi bod yn westywr. Gas gen i deimlo’n gyfrifol am rywun arall, a dydi o ddim yn hawdd os nad yw’r unigolyn yn siarad Cymraeg.

Mi fyddaf i yn troi i Saesneg weithiau, pan fydd y person yn rhan o’r sgwrs ac ati, ond â bod yn onest nid yn unig ydi hyn yn anghyfforddus ac yn annaturiol, ond mae’n corddi rhyw gasineb ynoch, ac mae gen i ffrindiau na fedraf i siarad Saesneg gyda nhw byth, ffrindiau ysgol yn bennaf, waeth bynnag beth yw’r sefyllfa. Ond eto, ni ellir hepgor y person o’r sgwrs yn gyfangwbl, ac mae gennyf innau, hyd yn oed, ryw fymryn o gwrteisi.

Does ‘na ddim llawer o bethau doniol wedi digwydd i mi, yn anffodus. Mi safais ar slyg wythnos ddiwethaf, gyda fy slipar, ac mae’n rhaid i mi gyfaddef fy mod i’n flin iawn am hynny, wedi i mi sylwi’r hyn a wnaed a bod darnau o gorff gwlithen ar hyd llawr fy annwyl gegin yn slwj.

Sylwais hefyd bod cyfradd annaturiol o bryfaid cop yn fy nghartref ac yn yr ardd. Meddyliais am y peth, ond wyddwn i mo'r ateb, wchi.

ffwaff

Argol dw i’n flinedig. Dw i ‘di cael homar o wicend, a diolch i Dduw am hynny. Dw i dal ‘di blino. Pam ydyw bod rhywun methu cysgu nos Sul? Dw i’m yn dallt.

Dw i ‘di brifo ‘nghoes drachefn, ond yn sobor y tro hwn. Doeddwn i methu cerdded i gwaith heddiw felly mi yrrais. Ar y funud dw i’n gwylio rwbath ar CBBC am blant yn cerdded ar hyd glo poeth poeth. Faint o naïf ydyn nhw’n meddwl dw i? Dio’m fel bod y BBC am risgio wneud i blant gerdded ar hyd glo berwedig nac ydyn? Ffycin hel.

Wel, dw i newydd golli trac meddwl fi yn hollol. Sori.

Gas gen i raglenni plant. Dw i’m yn gwybod pam dw i’n eu gwylio a dweud y gwir. Dydi rhywun ddim yn siŵr beth i wneud ar ôl dod adra weithiau. Neithiwr, mi wyliais The Queen, a wnes i ddim mwynhau. Rwan dw i’n ‘sgwennu blog a dw i ddim yn mwynhau.