mercoledì, febbraio 03, 2010

Dwyfor Meirionnydd

Sedd gwbl newydd ydi Dwyfor Meirionnydd, ac o holl seddau Cymru mae hi’n un o’r rhai mwyaf diogel. Mae Dwyfor wedi bod yn gadarn iawn dros Blaid Cymru ers degawdau bellach, yn wir ym Mhwllheli sefydlwyd y blaid, ac ers dyfodiad Elfyn Llwyd gellir dweud yr un peth am Feirionnydd.

Mae’r ddwy ardal yn dod o seddau gwahanol gynt, gyda Dwyfor yn dod o’r hen Gaernarfon, a Meirionnydd y rhan ddeheuol o Feirionnydd Nant Conwy. Daeth Caernarfon yn gadarn iawn dros Blaid Cymru dros yr ugain mlynedd diwethaf - cafodd Dafydd Wigley fuddugoliaethau enfawr yma y gellir eu cymharu â rhai o fwyafrifoedd Llafur yn Ne Cymru.

Er na Meirionnydd Nant Conwy oedd sedd gadarnaf Plaid Cymru yn gyffredinol rhwng 1997 a 2007, mae’n syndod nad oedd felly’n gynt. Chafodd Dafydd Elis-Thomas fyth fwyafrif enfawr yma yn San Steffan. Ers i Elfyn Llwyd arwain y blaen cafodd y Blaid tua hanner y bleidlais yn gyson.

Mae Dwyfor Meirionnydd yn newid sylweddol o’r seddau gynt, a’r gwir ydi ‘does gennym ni ddim data dibynadwy ar ei chyfer cyn 2007. Ond gallwn ddweud hyn, mae Meirionnydd a Dwyfor ymhlith yr ardaloedd cadarnaf dros Blaid Cymru yng Nghymru gyfan; Plaid Cymru yn unig sydd wedi dominyddu yma ers amser maith. Mae Llafur a’r Ceidwadwyr wedi dod yn ail mewn ambell le dros y degawdau, er mai Llafur ydi’r un rai i gynrychioli’r ardaloedd hyn o fewn cof – collwyd y ddwy ardal i Blaid Cymru ym 1974.

Rŵan, cyn mynd ymlaen dywedaf ar fy union mai dim ond dau etholiad y byddaf yn eu defnyddio i ddadansoddi Dwyfor Meirionnydd, sef rhai Cynulliad 2007 a rhai cyngor 2008. Ymladdwyd etholiad ’09 ar ffiniau’r hen etholaethau, a chan fod y newid rhwng y rheini a’r sedd hon mor fawr, ‘sdim pwynt i mi wastraffu amser yn mân ddadansoddi.

Dyma ganlyniad etholiad Cynulliad 2007:

Plaid Cymru 13,201 (59.7%)
Ceidwadwyr 4,333 (19.6%)
Llafur 2,749 (12.4%)
Dem Rhydd 1,839 (8.3%)
Mwyafrif: 8,868 (40.1%)

Dyma sedd fwyaf diogel Cymru yn y Cynulliad – a jyst er mwyn brolio waeth i mi ddweud y bu i mi ddarogan y byddai cyn yr etholiad hwnnw! Roedd mwyafrif Plaid Cymru yn anferthol. Gellir mi gredaf ddadlau bod ambell Dori yn pleidleisio dros yr Arglwydd Êl, ond dyn ag ŵyr mewn gwirionedd. Mae’n amlwg, fodd bynnag, bod uchafswm pleidleisiau Plaid Cymru yn uchel ar y diawl, ond mae’n anodd gweld yr un o’r pleidiau eraill yn cael twmpath yn fwy o bleidleisiau. I fod onest, i’r rhai sy’n adnabod yr etholaeth, mae’n anodd credu y gall unrhyw un arall gyrraedd y saith mil.

Ac mae isafswm pleidleisiau Plaid Cymru yn sylweddol uwch na’r saith mil – ar ddiwrnod gwael fyddech chi ddim yn disgwyl iddi gael llai na 10,000 o bleidleisiau yma.

Rŵan, er mwyn ceisio gwneud cymhariaeth, beth am ddefnyddio canlyniad diweddaraf Cymreig YouGov, a’i gymharu â chanlyniadau etholiadau Cynulliad 2007? Hynny yw, cafodd Plaid Cymru 22% o’r bleidlais yn 2007, ond disgwylir iddi gael tua 13% yn 2010 - minws 9% felly. Ystyriwn hefyd y bydd dwy ran o dair o bleidleiswyr yr etholaeth yn bwrw pleidlais. Byddai’r canlyniad rhywbeth tebyg i hyn:

PC 15,800
Ceid 9,300
Llaf 4,700
DRh 1,900
Mwyafrif PC: 6,500 (21%)

Mae’r uchod yn cronni’n rhagorol y broblem sydd gennym wrth geisio dod i gasgliad am y darpar ganlyniad. Ar yr olwg gyntaf, edrycha pleidleisiau’r Blaid a’r Ceidwadwyr yn rhy uchel - ond cofiwn fod gan Ddwyfor Meirionnydd 7,000 yn fwy o etholwyr nag Arfon i’r gogledd. Y gwir ydi, gyda nifer uwch yn pleidleisio, ac mewn sedd gwbl newydd, mae’n gwbl amhosibl darogan yr union ganlyniad yma.

Dydw i ddim yn un am ddarogan Rallings a Thrasher yng Nghymru a dyna pam nad ydw am ddefnyddio unrhyw ffigurau ‘notional’ ganddyn nhw.

Un blaid allai herio Plaid Cymru yma, ond nid y pleidiau Prydeinig mo’r rheini; Llais Gwynedd ydi’r blaid honno. Ac eithrio’r aelodau annibynnol, dyma nifer y seddau a enillwyd gan y ddwy blaid yn 2008 yn yr etholaeth:

Plaid Cymru 18
Llais Gwynedd 10

A dyma’r pleidleisiau:

Plaid Cymru 7,974 (41%)
Llais Gwynedd 5,808 (30%)

Heb y busnes ysgolion byddai Plaid Cymru wedi cryfhau ei gafael ar Wynedd, ond nid felly y bu, mi bechodd y cyngor a dioddefodd y Blaid, yn ddigon haeddiannol, yn sgîl hynny. Ond hyd yn oed mewn blwyddyn wael i Blaid Cymru yma, mi enillodd yr etholiad hyd yn oed yn Ne Gwynedd. Yn wir, dim ond tri chynghorydd enillodd y Llais ym Meirionnydd gyfan (mae hynny’n 4 erbyn hyn yn sgîl isetholiad – ond ar draul Llafur oedd hynny).

Mi allai Llais Gwynedd gronni pleidlais wrth-Blaid Cymru, ond dyna fyddai achubiaeth y Blaid mewn difrif – fel petai ei hangen yma! Er y byddai’n denu pleidleiswyr gan Bleidwyr traddodiadol, byddai’n gwneud hynny gan ambell Lafurwr a hefyd Ceidwadwyr, a fyddai i bob pwrpas yn gwanhau’r gwrthwynebiad ar y cyfan. Wrth gwrs, ar y llaw arall, mewn etholiad cyffredinol gallai’n hawdd iawn, iawn gael ei gwasgu gan y pleidiau eraill. Wnaeth Llais Gwynedd ddim cystal o gwbl mewn wardiau lle safai mwy na dau ymgeisydd.

Mewn Etholiad San Steffan, prin y dylanwadai ar y canlyniad.

Academaidd ydi ystyried effaith uniongyrchol Llais Gwynedd yma, beth bynnag - ni fydd yn sefyll eleni. Oherwydd natur y blaid, mi fydd ei chefnogaeth yn hollti i sawl cyfeiriad - swni’n tybio’n bennaf i Blaid Cymru a’r Ceidwadwyr, ond hefyd pobl nad ydynt am bleidleisio o gwbl. Y flwyddyn nesaf, mi fydd hi’n ddiddorol iawn, ond soniwn am hynny pan ddaw’r adeg, trol o flaen y ceffyl ac ati.

A ‘does fawr fwy y gallwn ddweud. Yn ôl pob tebyg dylai pleidlais y Blaid ddioddef yn sgîl y ffrae am ysgolion, ond mae ganddyn nhw arf pwerus ar ffurf Elfyn Llwyd. Mynegodd Elfyn Llwyd bryder mawr am y ffordd yr aeth y cyngor ati i ad-drefnu ysgolion y sir, ac mae’n aelod effeithiol, amlwg a phoblogaidd.

Tybia dyn mai’r Ceidwadwyr fyddai’r prif wrthwynebwyr yma, ond er i ni weld uchod, yn ddamcaniaethol, y gallai’r Ceidwadwyr ennill 9,000 o bleidleisiau, mae’n annhebygol ar y cyfan. A hyd yn oed o ennill 9,000 fydden nhw ddim yn ennill yma.

Bydd Dwyfor Meirionnydd yn gadarn iawn i Blaid Cymru. Dwi’n anghytuno â’r Hen Rech y gallai fod y sedd fwyaf diogel ym Mhrydain, a dwi ddim yn meddwl mai hon fydd sedd saffa’ Cymru eleni chwaith. Gallai yn y dyfodol fod seddau y mae Plaid Cymru’n gryfach ynddynt na hon, ond prin y bydd cenedlaetholdeb y Cymry’n greiddiol gryfach yn unman. Hir oes i hynny.

Proffwydoliaeth: Dros hanner y bleidlais i Blaid Cymru, y Ceidwadwyr yn ail pell.

3 commenti:

Anonimo ha detto...

Be ti'n rhagweld fydd y canlyniad yma ar gyfer y Cynulliad? Does dim cyfle gwirioneddol gan Gwilym Euros a Llais Gwynedd nagoes?

Hogyn o Rachub ha detto...

Taswn i'n bod yn hollol onest, 'no wê' fyddai'r ateb ae hyn o bryd.

Er hynny, mae gen i feddwl isel eithriadol o Dafydd Êl a byddwn i wrth fy modd yn ei weld yn cael ei ddisodli gan Gwilym Euros. I rywun sy'n wrthwynebus tu hwnt i Lais Gwynedd, mae hynny'n ddweud mawr!

Alwyn ap Huw ha detto...

Yn ôl yr hyn yr wyf yn deall does gan Llais dim bwriad i sefyll ymgeisydd yn etholiad San Steffan